Λιβύη: Με επίσημο έγγραφο στον ΟΗΕ αμφισβητεί τη θαλάσσια οριοθέτηση της Ελλάδας

Η Λιβύη προχωρά για πρώτη φορά στην καταγραφή των διεκδικήσεών της επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας σε επίσημο έγγραφο προς τον ΟΗΕ, κάνοντας επίκληση στο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο και αμφισβητώντας τις θαλάσσιες ζώνες νότια και δυτικά της Κρήτης.

Αμφισβήτηση της ελληνικής οριοθέτησης με επίσημη διακοίνωση

Η Λιβύη, μέσω Ρηματικής Διακοίνωσης που κατέθεσε στον ΟΗΕ, θέτει υπό αμφισβήτηση τη μέση γραμμή που έχει ορίσει η Ελλάδα, στη βάση της οποίας έχουν καθοριστεί τα Οικόπεδα προς αδειοδότηση για έρευνα υδρογονανθράκων. Για πρώτη φορά, διατυπώνει επίσημα τις διεκδικήσεις της, αξιοποιώντας το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο του 2019, επιχειρώντας να καταστήσει τις θέσεις της μέρος του διεθνούς διαλόγου.

Η Ρηματική Διακοίνωση της Τρίπολης, η οποία επιδόθηκε στις 20 Ιουνίου και αναρτήθηκε επίσημα στις 3 Ιουλίου στον ΟΗΕ (A/79/860), συνοδεύεται από χάρτες που καταγράφουν τη λιβυκή οριοθετική γραμμή ως συνέχεια του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Με αυτόν τον τρόπο, η Λιβύη επιχειρεί να εξαλείψει την ελληνική ΑΟΖ νοτίως της Κρήτης, καταγράφοντας τις περιοχές αυτές ως “λιβυκές θαλάσσιες περιοχές”.

Κατηγορίες για παραβίαση του διεθνούς δικαίου

Η λιβυκή πλευρά χαρακτηρίζει τη στάση της Ελλάδας ως παραβίαση του διεθνούς δικαίου, επικαλούμενη τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Ρηματική Διακοίνωση υποστηρίζει ότι η οριοθέτηση των ελληνικών οικοπέδων λειτουργεί ως τετελεσμένο εις βάρος των λιβυκών κυριαρχικών δικαιωμάτων, ενώ ζητά από τη διεθνή κοινότητα και τα Ηνωμένα Έθνη να αποτρέψουν κάθε ενέργεια που θα μπορούσε να οδηγήσει σε όξυνση της κατάστασης.

Αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ καταγγέλλει την Ελλάδα για μονομερείς ενέργειες, στηρίζει τις θέσεις της στο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, το οποίο δεν αναγνωρίζεται διεθνώς και αντιβαίνει στο Δίκαιο της Θάλασσας.

Επικλήσεις και χάρτες από την Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου

Στο παράρτημα της Ρηματικής Διακοίνωσης περιλαμβάνεται έκθεση της Λιβυκής Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου, που κάνει λόγο για παραβίαση της οριοθετικής γραμμής — δηλαδή της προβολής της «οριοθέτησης» του Μνημονίου Τουρκίας-Λιβύης.

Η έκθεση επισημαίνει ότι περιοχές όπως τα οικόπεδα “Κρήτη 1” και “Κρήτη 2”, τα οποία προκηρύχθηκαν σε διεθνή διαγωνισμό για έρευνα υδρογονανθράκων, βρίσκονται εντός των «λιβυκών θαλάσσιων περιοχών», με έκταση 23.300 km² και άνω του 85% να τοποθετείται νοτίως της λιβυκής εκδοχής της γραμμής οριοθέτησης.

Η ελληνική πλευρά και η απώλεια επήρειας της Κρήτης

Με τη νέα διακοίνωση της Λιβύης, ακυρώνονται οι εκτιμήσεις που υπήρχαν στην Αθήνα ότι η λιβυκή πλευρά αποδέχεται τη μέση γραμμή που έχει χαράξει η Ελλάδα βάσει του νόμου 4001/2011. Αντιθέτως, η Ρηματική Διακοίνωση αναδεικνύει επίσημα τη διαφορά, προσδιορίζοντας περιοχές που η Λιβύη θεωρεί δικής της κυριαρχίας.

Πρόκειται για την πρώτη φορά που η Λιβύη προβάλλει επισήμως διεκδίκηση με χάρτη, περιορίζοντας αισθητά — και σε ορισμένες περιπτώσεις σχεδόν μηδενίζοντας — την επήρεια της Κρήτης στην ΑΟΖ. Παρόλα αυτά, η λιβυκή πλευρά επιμένει στη θέση ότι η διαφορά πρέπει να λυθεί μέσω διαπραγματεύσεων.

Προοπτική επίλυσης μέσω Χάγης

Αυτή η παραδοχή ύπαρξης διαφοράς λειτουργεί, σύμφωνα με διπλωματικές εκτιμήσεις, υπέρ της ελληνικής θέσης, καθώς διευκολύνει τη νομική προσφυγή. Η Αθήνα ζητά εδώ και καιρό την έναρξη απευθείας διαπραγματεύσεων, ενώ σε περίπτωση που αυτές αποτύχουν, τάσσεται υπέρ της προσφυγής στη Χάγη.

Ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, έχει ήδη προτείνει στη διοίκηση της ανατολικής Λιβύης τη σύσταση τεχνοκρατικών ομάδων για την προώθηση διαλόγου, ενώ σχεδιάζει να επαναλάβει αντίστοιχη πρόταση και στην κυβέρνηση της Τρίπολης σε επικείμενη επίσκεψή του.

Το πλήρες κείμενο της λιβυκής διακοίνωσης στον ΟΗΕ

Η Λιβυκή Ρηματική Διακοίνωση αναφέρει:

«Ρηματική διακοίνωση με ημερομηνία 20 Ιουνίου 2025 από τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Λιβύης στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών προς τον Γενικό Γραμματέα

Η Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Κράτους της Λιβύης στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών έχει την τιμή να εκφράσει τη βαθιά ανησυχία της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Κυβέρνηση έλαβε γνώση, με βαθιά δυσαρέσκεια, του περιεχομένου του Τεύχους αριθ. 3335 της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ημερομηνία 12 Ιουνίου 2025 (βλέπε Παράρτημα ΙΙ), το οποίο αναφέρει ότι η Ελληνική Δημοκρατία ανακοίνωσε διεθνή διαγωνισμό για την παραχώρηση αδειών εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες περιοχές νότια της νήσου Κρήτης.

Οι περιοχές αυτές εμπίπτουν σε θαλάσσιες ζώνες που παραμένουν αντικείμενο άλυτης διαφοράς μεταξύ της Λιβύης και της Ελλάδας.

Η Κυβέρνηση του Κράτους της Λιβύης θεωρεί την εν λόγω ενέργεια ως σαφή παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων και ως μονομερή ενέργεια χωρίς καμία νομική βάση ή διμερή συμφωνία. Αποτελεί σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ιδίως των διατάξεων της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, και υπονομεύει τις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού και της ειρηνικής επίλυσης διαφορών.

Κατά συνέπεια, η Λιβύη καταγράφει επίσημα και κατηγορηματικά την αντίθεσή της στην εν λόγω πρωτοβουλία και καλεί σε αυστηρή προσήλωση στις αρχές που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και στα συναφή διεθνή νομικά κείμενα που διέπουν την ειρηνική επίλυση θαλάσσιων διαφορών.

Η Λιβύη επαναβεβαιώνει τη σταθερή της δέσμευση στον εποικοδομητικό διάλογο και τη διαπραγμάτευση, και απορρίπτει κατηγορηματικά κάθε απόπειρα επιβολής τετελεσμένων σε περιοχές όπου δεν έχει επιτευχθεί νομική συμφωνία.

Η Κυβέρνηση καλεί τη διεθνή κοινότητα – υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών – να εκπληρώσει την ευθύνη της για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή της Μεσογείου και να αποθαρρύνει οποιαδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η Κυβέρνηση της Ελλάδας έχει παραχωρήσει άδειες εξερεύνησης σε περιοχές εντός των θαλάσσιων ορίων της Λιβύης. Προηγούμενες άδειες παραχωρήθηκαν στη γαλλική εταιρεία Total και την αμερικανική ExxonMobil. Η τελευταία εξαγόρασε εν συνεχεία το μερίδιο της Total και προχώρησε σε ερευνητικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης δισδιάστατης σεισμικής έρευνας (2D) το 2022 και τρισδιάστατης (3D) το 2024, ακολουθούμενες από ανακοίνωση πρόθεσης για γεώτρηση ερευνητικής γεώτρησης.

Υπό το φως των ανωτέρω, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Κράτους της Λιβύης στον ΟΗΕ ζητά με σεβασμό την κυκλοφορία της παρούσας ρηματικής διακοίνωσης και των παραρτημάτων της ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, υπό το θέμα 75 της ημερήσιας διάταξης.»

Η έκθεση της National Oil Corporation για τα οικόπεδα

«Έκθεση της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου (National Oil Corporation) σχετικά με την προσφορά της Ελλάδας για ερευνητικά οικόπεδα σε βυθισμένα ύδατα της Λιβύης

17 Ιουνίου 2025

• Στις 13 Ιουνίου 2025, η Κυβέρνηση της Ελλάδας ανακοίνωσε διεθνή διαγωνισμό για την παραχώρηση αδειών εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε συγκεκριμένες υπεράκτιες περιοχές νότια της Πελοποννήσου και της νήσου Κρήτης. Αυτό σημαίνει ότι ξεκίνησε από την ημερομηνία αυτή η προθεσμία 90 ημερών για την υποβολή δεσμευτικών προσφορών.

• Η ανακοίνωση αυτή έρχεται μετά από έκφραση ενδιαφέροντος από την εταιρεία Chevron τον Μάρτιο του 2025, για διεξαγωγή εξερεύνησης υδρογονανθράκων σε υπεράκτιες περιοχές νότια των Κρήτη 1 και Κρήτη 2 (χάρτης 1), εντός των περιοχών που είχαν καθοριστεί στον διεθνή διαγωνισμό του 2014.

• Δύο από τις ανακοινωθείσες περιοχές, Κρήτη 1 και Κρήτη 2, βρίσκονται γεωγραφικά εντός των λιβυκών θαλάσσιων περιοχών (επί των οποίων οι δύο χώρες διατηρούν διαφορετικές διεκδικήσεις). Η συνολική έκταση των δύο περιοχών είναι 23.300 km² και πάνω από το 85% αυτής της έκτασης βρίσκεται νότια της γραμμής οριοθέτησης που χωρίζει τη Λιβύη από τη γειτονική της, την Ελλάδα.

• Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κυβέρνηση της Ελλάδας έχει παραχωρήσει δύο οικόπεδα εντός των λιβυκών θαλάσσιων συνόρων στις εταιρείες Total και ExxonMobil (χάρτης 2). Η ExxonMobil στη συνέχεια εξαγόρασε το μερίδιο της Total και προχώρησε σε ερευνητικές δραστηριότητες, περιλαμβανομένης δισδιάστατης σεισμικής έρευνας το 2022 και τρισδιάστατης το 2024, ενώ ανακοίνωσε πρόθεση για διεξαγωγή ερευνητικής γεώτρησης.»