Καποδίστριας: Ο άνθρωπος που αν ολοκλήρωνε το έργο του η Ελλάδα θα ήταν διαφορετική

Ο Ιωάννης Καποδίστριας υπήρξε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας. Διπλωμάτης διεθνούς φήμης και πρώτος Κυβερνήτης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, αφιέρωσε τη ζωή και την περιουσία του στην οικοδόμηση μιας ελεύθερης και οργανωμένης χώρας.

Από τη διπλωματία στην πολιτική

Στις 26 Ιανουαρίου 1828 έφτασε στην Ελλάδα και ανέλαβε τα καθήκοντά του ως Κυβερνήτης. Είχε προηγηθεί μια λαμπρή διεθνής καριέρα: διορίστηκε το 1813 εκπρόσωπος της Ρωσίας στην Ελβετία, όπου συνέβαλε καθοριστικά στη διατήρηση της ανεξαρτησίας και της ουδετερότητάς της. Στη συνέχεια συμμετείχε στο Συνέδριο της Βιέννης (1815), όπου λειτούργησε ως φιλελεύθερο αντίβαρο στην πολιτική του Μέτερνιχ. Από το 1816 έως το 1822 κατείχε τη θέση του Υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας, γεγονός που τον κατέστησε κορυφαίο παράγοντα της ευρωπαϊκής διπλωματίας.

Η αναγνώριση των συγχρόνων του

Η διεθνής του φήμη ήταν τέτοια ώστε ακόμα και προσωπικότητες όπως ο Γκαίτε τον επαινούσαν. Ο Γερμανός ποιητής μιλούσε με ενθουσιασμό για τον «λαμπρό Κυβερνήτη» που επιχειρούσε να βάλει τάξη στην αναρχία και να καταπολεμήσει την πειρατεία και τις καταχρήσεις.

Παράλληλα, όσοι τον γνώριζαν προσωπικά περιέγραφαν έναν άνδρα που συνδύαζε αριστοκρατική παρουσία, απέραντη μόρφωση και σπάνια μετριοφροσύνη. Ο Τύπος της εποχής, μάλιστα, τον παρουσίαζε ως τον μόνο που δεν παρασυρόταν από τις κοσμικές απολαύσεις της Βιέννης.

Η πρόβλεψη και οι δυσκολίες

Ο ίδιος, ωστόσο, είχε διαβλέψει τις δυσκολίες. Το 1829 προέβλεψε ότι δεν θα μπορούσε να παραμείνει για πολύ στην ηγεσία, καθώς δεν είχε στρατιωτικό υπόβαθρο, στοιχείο κρίσιμο για ένα επαναστατημένο κράτος. Η εκτίμηση αυτή αποδείχθηκε προφητική, αφού σύντομα βρέθηκε αντιμέτωπος με ισχυρά συμφέροντα και αντιδράσεις.

Ο χαρακτήρας και το όραμά του

Ο Καποδίστριας πίστευε βαθιά στην εντιμότητα και θεωρούσε πως όλοι μπορούσαν να γίνουν τίμιοι όπως ο ίδιος. Ο Henry Kissinger αργότερα σημείωσε ότι το μοναδικό του πάθος ήταν η απελευθέρωση της Ελλάδας, αδιαφορώντας για τις προσωπικές του συνέπειες.

Οι σύγχρονοί του τον περιέγραφαν ως άνθρωπο με ευγένεια, βαθιά καλλιέργεια και ικανότητα να επιβάλλεται με τον λόγο του, χωρίς αλαζονεία. Ακόμα και οι πολιτικοί του αντίπαλοι παραδέχονταν τη γοητεία και την πνευματική του υπεροχή.

Η παρακαταθήκη του

Πολλοί ιστορικοί θεωρούν πως αν δεν είχε δολοφονηθεί, η Ελλάδα θα είχε αποφύγει χρόνια προβλήματα. Κάποιοι, βέβαια, τον κατηγορούν για αυταρχισμό, όμως η προσωπική του στάση δείχνει το αντίθετο.

Υπήρξε από τους λίγους που μπήκε στην πολιτική πλούσιος και βγήκε φτωχός. Υποθήκευσε την πατρική του περιουσία στην Κέρκυρα, δαπάνησε τα πάντα για το κράτος και έζησε με λιτότητα. Χαρακτηριστικά, όταν ο γιατρός του συνέστησε καλύτερη διατροφή για λόγους υγείας, εκείνος απάντησε:

«Τότε μονάχα θα βελτιώσω την τροφή μου, όταν θα είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχει ούτε ένα Ελληνόπουλο που να πεινάει».

Ο Καποδίστριας έμεινε στην ιστορία ως ένας οραματιστής πολιτικός που αφιέρωσε τον εαυτό του ολοκληρωτικά στην πατρίδα. Αν ολοκλήρωνε το έργο του, η Ελλάδα ίσως να είχε ακολουθήσει μια διαφορετική πορεία.