Σαν σήμερα: «Δυστυχώς κύριοι, επτωχεύσαμεν!»

Σαν σήμερα: Μια από τις διασημότερες αναφορές που πιστώνεται στον πρωθυπουργό της Ελλάδας Χαρίλαο Τρικούπη…

Ήταν 10 Δεκεμβρίου του 1893…

Aπό τότε 129 χρόνια έχουν περάσει, σαν σήμερα…

Μια ιστορική φράση δια στόματος του  Χαρίλαου Τρικούπη ήταν το θέμα της ημέρας  στην Βουλή των Ελλήνων: «Δυστυχώς κύριοι,  επτωχεύσαμεν!»

Η αναφορά σ΄ αυτήν την ιστορική φράση είχε να κάνει με την  οικονομική κατάσταση του κράτους και την αδυναμία του να αποπληρώσει το δημόσιο χρέος του. Η Κυβέρνησή του Χαρίλαου Τρικούπη  κήρυξε πτώχευση, η οποία και επέφερε την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου σε βάρος της Ελλάδας. Έκτοτε, η φράση αυτή χρησιμοποιείται για να δηλώσει αποτυχία, τόσο για οικονομικά θέματα όσο και για γενικότερους λόγους.

Αν και θεωρείται πως η φράση λέχθηκε από το βήμα της Βουλής, αμφισβητείται πως χρησιμοποιήθηκε από τον Τρικούπη στην ομιλία του, καθώς από τα πρακτικά της Βουλής δεν προκύπτει κάτι τέτοιο. Διάφορες άλλες μαρτυρίες, όπως η μαρτυρία του Ανδρέα Συγγρού στα Απομνημονεύματά του, που αναφέρει πως άκουσε εκείνη την μέρα τον Τρικούπη να προφέρει την φράση στην ομιλία του,  αναφέρουν πως η φράση ελέχθη κανονικά από αυτόν, αλλά χωρίς να είναι ξεκάθαρο αν ειπώθηκε στη Βουλή ή εκτός αυτής.

Στην πραγματικότητα η φράση αυτή λέχθηκε από τον Χ. Τρικούπη την παραπάνω ημερομηνία από του βήματος της Βουλής , την Παλαιά Βουλή, όχι όμως απευθυνόμενος προς το Σώμα της Βουλής ως επίσημη διακήρυξη, αλλά “εν τη ρύμη του λόγου” του, αναφέροντας “εν παρόδω” στις αναγκαίες προς τους δανειστές διαπραγματεύσεις, που πίεζαν απροκάλυπτα τον οικονομικό έλεγχο της Ελλάδας, «ότι πρέπει να λαλήσωμεν προς αυτούς επτωχεύσαμεν δυστυχώς κ.λπ.»

Η αντιπολίτευση όμως εκμεταλλευόμενη κομματικά τη φράση αυτή παράστησε τον πρωθυπουργό να κηρύσσει με αυτήν επίσημα από του βήματος της Βουλής τη χρεωκοπία της Ελλάδας. Τη θέση αυτή υιοθέτησαν και όλα σχεδόν τα έντυπα της εποχής σε σημείο που να δημιουργήσουν ακόμα και απογοητευτική εντύπωση στους οπαδούς του Χ. Τρικούπη. Η προπαγάνδα αυτή το πόσο ευνόησε υπέρμετρα την τότε αντιπολίτευση διαφαίνεται από τον ειρωνικό σκωπτικό χαρακτήρα που αποδόθηκε σ΄ αυτήν και που χρησιμοποιήθηκε ομοίως μυριάδες φορές με συνέπεια να παραμείνει ιστορική μέχρι σήμερα.

Τι είχε συμβεί όμως ώστε να φτάσουμε σε εκείνη την ιστορική μέρα και φράση ;

Από το 1879 ως το 1890 η Ελλάδα  δανειζόταν χωρίς να « συλλογίζεται » και την ίδια στιγμή αναγκαζόταν να εκχωρεί  σε δάνεια το 40 με 50% των εσόδων της. Έχουν συνολικά συναφθεί  οκτώ εξωτερικά δάνεια και πέντε εσωτερικά. Δημιουργείται λοιπόν έλλειμμα στον κρατικό  προϋπολογισμό όλα αυτά τα χρόνια και το ισοζύγιο πληρωμών σημειώνει αρνητικό πρόσημο.  Τη δεκαετία του 1880 υπάρχει ραγδαία πτώση στις εξαγωγές του κύριου εξαγωγικού προϊόντος, της σταφίδας, εξαιτίας και της ανάκαμψης των γαλλικών εξαγωγών.  Η ελληνική οικονομία φτάνει στην κατάρρευση καθώς τα έσοδα από την εξαγωγή της σταφίδας διοχετεύονταν στην αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους. Ο Χαρίλαος Τρικούπης  επανήλθε στην εξουσία  το Μάιο του 1892 και απέτυχε να εξασφαλίσει νέο δάνειο. Παρουσιάστηκε στη Βουλή με ένα σκληρό πρόγραμμα περικοπών στις δημόσιες δαπάνες και με μέτρα αυστηρής λιτότητας (π.χ. έμμεσοι φόροι).Τα δάνεια έληγαν τότε. Τελικά ο Τρικούπης αποφάσισε να κυνηγήσει την αναχρηματοδότηση των παλαιότερων δανείων ζητώντας νέο δάνειο από την Αγγλία. Από αυτό το δάνειο εξαρτιόταν η εκτέλεση ή όχι του κρατικού προϋπολογισμού για το 1893.Οι όροι που έθεταν οι δανειστές όμως ήταν πολύ σκληροί, εξαιτίας των συσσωρευμένων ελληνικών χρεών και της αρνητικής πορείας των ομολόγων των προηγούμενων δανείων. Οι τόκοι αυτών των δανείων έφταναν το 30% της συνολικής τους αξίας. Εν τω μεταξύ μέσα στους όρους ήταν το δάνειο να μην εγκριθεί από την βουλή αλλά απευθείας με βασιλικό διάταγμα που θα υπέγραφε ο βασιλιάς Γεώργιος. Λόγω πολλών αντιδράσεων από τον Τύπο και από πολλούς επιχειρηματίες, ο βασιλιάς αποφάσισε να μην πάρει πάνω του την ευθύνη και δεν υπέγραψε το διάταγμα. Η οικονομία της εποχής δεν άντεξε το πρόγραμμα του Τρικούπη. Ο ίδιος προκάλεσε μεγάλη δυσαρέσκεια στο λαό, λόγω της φορολογικής του πολιτικής.

Τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα τέθηκε  υπό Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο, με τα γνωστά μονοπώλια στο οινόπνευμα, τα σπίρτα κλπ, οι επιπτώσεις του οποίου έφτασαν μέχρι την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Ο ΔΟΕ άλλωστε διατηρήθηκε στη χώρα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950.

Στις εκλογές της 16ης Απριλίου 1895 το κόμμα του Τρικούπη υπέστη συντριβή και ο ίδιος απέτυχε να εκλεγεί βουλευτής Μεσολογγίου.

Σημειώνεται ότι η Ελλάδα έχει γνωρίσει στην ιστορία της 4 πτωχεύσεις, το 1827, το 1843, το 1897 και το 1932.

Πηγές : News247.gr, Wikipedia.org