Θεσσαλονίκη: Έτσι θα είναι η νέα πλατεία Αριστοτέλους μετά την ανάπλαση

Να αναδείξει την Αριστοτέλους ως την κεντρική αρτηρία προβολής της σύγχρονης μητροπολιτικής ζωής και εικόνας της Θεσσαλονίκης, αλλά κι ως περιοχή διασύνδεσης με τη νεότερη ιστορία της, επιδιώκει η νικήτρια πρόταση στον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό που προκήρυξε ο Δήμος Θεσσαλονίκης για την ανάπλαση της ιστορικής πλατείας.

Από την πλευρά της Εγνατίας, η νέα πλατεία προτείνεται ως «το δωμάτιο με φοίνικες», ενώ παράλληλα, επιμέρους ενότητες -«δωμάτια» όπως για παράδειγμα το «δωμάτιο νερού», το «δωμάτιο με τις μανόλιες», το «δωμάτιο του χρόνου» και το «κατώφλι της πλατείας Αριστοτέλους» δημιουργούν τοπικές διαφοροποιήσεις στον υπόλοιπο άξονα, οι οποίες συσχετίζονται με τα επιμέρους χαρακτηριστικά της περιβάλλουσας περιοχής.

Μέσα από μια καθαρή οργάνωση χαράξεων και υλικών της νέας δαπεδόστρωσης, η Αριστοτέλους μετασχηματίζεται σε άξονα περιπάτου μητροπολιτικού χαρακτήρα με το σύνολο της κεντρικής ζώνης να αποδίδεται στους πεζούς. Ίχνη του παλαιού ιστού της Θεσσαλονίκης, πριν την πυρκαγιά του 1917, ενσωματώνονται στον σχεδιασμό ως «νήματα μνήμης», που προβάλλονται στο έδαφος διακριτικά.

«Ο άξονας της Αριστοτέλους για κάθε Θεσσαλονικιό αλλά και για κάθε επισκέπτη της Θεσσαλονίκης σημαίνει πολλά: Είναι ένα σημείο αναφοράς. Όλοι έχουμε ζήσει σημαντικές, όμορφες στιγμές σε αυτόν τον υπέροχο άξονα, σε αυτήν την τόσο σημαντική πλατεία. Παρ’ όλα αυτά θα πρέπει να συμφωνήσουμε όλοι ότι δυστυχώς η πλατεία Αριστοτέλους τα έχει τα χρονάκια της», ανέφερε σχηματικά ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας, τονίζοντας: «Ήλθε η στιγμή να μιλήσουμε για τη νέα Αριστοτέλους, που σηματοδοτεί μια νέα εποχή για την πόλη μας με αισιοδοξία και φιλοδοξίες. Αναβαθμίζουμε μια από τις πιο γνωστές πλατείες της Ευρώπης, αλλάζοντας την εικόνα της Θεσσαλονίκης στον κόσμο. Δημότες, κάτοικοι και επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν έναν νέο δημόσιο χώρο, με νέα αισθητική, νέα υλικά, νέες προσεγγίσεις, που σέβονται όμως τον χαρακτήρα και τα ιστορικά χαρακτηριστικά του τόπου. Ήταν μια βασική προεκλογική μας δέσμευση, που βήμα – βήμα υλοποιείται. Είμαι χαρούμενος και ικανοποιημένος που από τον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό κλείνει αυτός ο πρώτος κύκλος, καθώς έχουμε το πρώτο βραβείο και την εικόνα της νέας Αριστοτέλους. Σε λίγα χρόνια η πόλη μας θα είναι διαφορετική μέσα από την ολοκλήρωση και αυτής αλλά και πολλών ανάλογων παρεμβάσεων».

Την ικανοποίησή του για την ολοκλήρωση του σημαντικού έργου της κριτικής επιτροπής, που ανοίγει τον δρόμο για μια από τις πλέον εμβληματικές παρεμβάσεις που σχεδιάζονται για τη Θεσσαλονίκη, εξέφρασε κι ο Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων Εφραίμ Κυριζίδης.

Τι προβλέπει η πρόταση που κέρδισε το πρώτο βραβείο
Η πρόταση που έλαβε ομόφωνα το πρώτο βραβείο της κριτικής επιτροπής του διαγωνισμού επιχειρεί να αναδείξει την οδό Αριστοτέλους ως την κεντρική αρτηρία προβολής της σύγχρονης μητροπολιτικής ζωής και εικόνας της πόλης αλλά κι ως περιοχή διασύνδεσης με τη νεότερη ιστορία της.
Μέσα από μια καθαρή οργάνωση χαράξεων και υλικών της νέας δαπεδόστρωσης, η Αριστοτέλους μετασχηματίζεται σε άξονα περιπάτου μητροπολιτικού χαρακτήρα με το σύνολο της κεντρικής ζώνης να αποδίδεται στους πεζούς.
Ίχνη του παλαιού ιστού της πόλης, πριν την πυρκαγιά του 1917, ενσωματώνονται στον σχεδιασμό ως «νήματα μνήμης», που προβάλλονται στο έδαφος διακριτικά.
Με μια σύγχρονη αρχιτεκτονική προσέγγιση δημιουργείται μια νέα ιδιαίτερη ταυτότητα στις δύο πλατείες που οριοθετούν τη διασύνδεση της περιοχής μελέτης με την πόλη και τη θάλασσα:

1. Η νέα Πλατεία Αριστοτέλους μετασχηματίζεται σε «καθρέπτη της πόλης», που ανακλά διαφορετικές εκδοχές της ανάλογα με την εποχή, την ώρα και τις δράσεις που υποδέχεται. Ένα ελαφρά υποβαθμισμένο κεντρικό τμήμα, που επισημαίνεται με διαφορετική δαπεδόστρωση, δύναται να πάρει διαφορετικές μορφές. Παραμένοντας στεγνό εξασφαλίζει τη βασική λειτουργία της πλατείας ως «σκηνής» πρόσφορης για εκδηλώσεις κατά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, ενώ σημειακοί εκτοξευτήρες νερού μπορούν να τη μετασχηματίσουν, δημιουργώντας ένα σύννεφο τεχνητού δροσισμού και παιχνιδιού κατά τους θερμούς μήνες ή ένα λεπτό φιλμ νερού που λειτουργεί ως ανακλαστική επιφάνεια, διπλασιάζοντας τα είδωλα των κτιρίων.
2. Από την πλευρά της οδού Εγνατίας η νέα πλατεία προτείνεται ως «το δωμάτιο με φοίνικες», όπου υψίκορμοι φοίνικες σε αυστηρό γεωμετρικό κάναβο προσφέρουν μια φυσική οροφή σκίασης και ανεμπόδιστη θέα προς τον άξονα της Αριστοτέλους, τη θάλασσα και τον Όλυμπο. Μια ενιαία βατή επιφάνεια από πατημένο χώμα και χαμηλές φυτεύσεις με καθιστικά εξασφαλίζουν την ομαλή μετάβαση από την όχληση της Εγνατίας στο πεζοδρομημένο τμήμα της πόλης. Το άγαλμα του Αριστοτέλη προτείνεται να μεταφερθεί αξονικά μπροστά από το άλσος, βλέποντας προς τη θάλασσα.
   Παράλληλα, επιμέρους ενότητες–«δωμάτια» δημιουργούν τοπικές διαφοροποιήσεις στον υπόλοιπο άξονα, οι οποίες συσχετίζονται με τα επιμέρους χαρακτηριστικά της περιβάλλουσας περιοχής. Είναι: 1. Το δωμάτιο του νερού – Εφήμερη αγορά (Βατικιώτου – Ερμού). 2. Το δωμάτιο με τις Μανόλιες (Ερμού – Βασιλέως Ηρακλείου). 3. Το δωμάτιο του χρόνου – Εφήμερη γλυπταποθήκη (Βασιλέως Ηρακλείου – Τσιμισκή). Το τμήμα αυτό ενσωματώνει το διατηρητέο ρολόι επί της Τσιμισκή, που ανασχεδιάζεται. 4. Το κατώφλι της πλατείας Αριστοτέλους (Τσιμισκή – Μητροπόλεως).

Τα αποτελέσματα του διαγωνισμού

Η κριτική επιτροπή, σύμφωνα με τα πρακτικά των συνεδριάσεών της, που κατατέθηκαν στο πρωτόκολλο της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Θεσσαλονίκης για την επικύρωσή τους σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, αποφάσισε ομόφωνα την απονομή τριών βραβείων και τριών ισόποσων εξαγορών ως εξής:

ΒΡΑΒΕΙΑ
1ο Βραβείο
Ομάδα Μελέτης: ΑΡΙΑΔΝΗ ΒΟΖΑΝΗ, ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΦΑΝΟΥ, Αρχιτέκτονες Μηχανικοί
Συνεργάτες: Γρηγόρης Βουτουφιανάκης – Πετρόπουλος, Θεοδοσία Ευδωρη Παναγιωτοπούλου, αρχιτέκτονες, Γιώργος Ρέτσος φοιτητής αρχιτεκτονικής

2ο Βραβείο
Ομάδα Μελέτης: ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΟΥΡΔΟΥΚΗΣ, ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΡΙΦΩΝΙΔΟΥ, Αρχιτέκτονες Μηχανικοί
Συνεργάτες: Ευαγγελία Παπασπύρου, Χρυσούλα Τσαουσίδου, Ιωάννης Αντωνιάδης, Μαρίνα Νέστωρα φοιτητές αρχιτεκτονικής

3ο Βραβείο
Ομάδα Μελέτης: ΕΥΘΥΜΙΑ ΚΑΡΥΩΤΗ, αρχιτέκτων μηχανικός, ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΖΕΡΒΑΣ πολιτικός μηχανικός, ΑΘΗΝΑ ΣΙΒΗ, ηλεκτρολόγος Μηχανικός
Συνεργάτες: Ελένη Σαμαρά, αρχιτέκτων μηχανικός, Θωμάς Παντελής, πολιτικός & τοπογράφος μηχανικός, και οι φοιτητές αρχιτεκτονικής: Φάνης Γεωργιάδης, Ελένη Αντωνιάδου, Ελένη Λαζαρίνα, Σωτήριος Γρηγορόπουλος
Σύμβουλοι: Κρίστα Λήβεν Αντωνίου, βιολόγος, Αλέξανδρος Λαμπράκης, συγκοινωνιολόγος, Άγγελος Παπαγεωργίου, αρχιτέκτων

ΙΣΟΤΙΜΕΣ ΕΞΑΓΟΡΕΣ
Εξαγορά
Ομάδα Μελέτης: ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗΣ, BERNARD CUOMO, Αρχιτέκτονες Μηχανικοί,
Συνεργάτες: Δήμητρα Δόλλα, Έλλη Χαβατζά, αρχιτέκτονες

Εξαγορά
Ομάδα Μελέτης: ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΟΡΦΑΝΟΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗΣ, Αρχιτέκτονες Μηχανικοί,

Εξαγορά
Ομάδα Μελέτης: ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΓΙΑΝΝΙΣΗ, ΜΟΥΣΤΑΚΑ ΕΛΛΗ ΜΑΡΙΑ, ΤΑΤΙΑΝΑ ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ, ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΟΥΣΤΑΚΑ, ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΑΝΘΗΣ Αρχιτέκτονες Μηχανικοί

Η επταμελής κριτική επιτροπή του διαγωνισμού αποτελούνταν από τους καθηγητές αρχιτεκτονικής Φανή Βαβύλη – Τσινίκα, Παναγιώτη Τουρνικιώτη και Αμαλία Κωτσάκη, από τους διακεκριμένους αρχιτέκτονες Κωνσταντίνο Δεσποτίδη, Παναγιώτη Στέφα και Γιάννη Καρύδη και από την αρχιτέκτονα – εκπρόσωπο του Δήμου Θεσσαλονίκης Αικατερίνη Δαναδιάδου, ενώ γραμματειακή υποστήριξη παρείχε η αρχιτέκτων – υπάλληλος του Δήμου Θεσσαλονίκης Δήμητρα Ντούρμα.
Σε ειδική εκδήλωση ο Δήμος Θεσσαλονίκης θα απονείμει τα τρία βραβεία συνολικής αξίας 125.488 € (με ΦΠΑ) και τις τρεις ισόποσες εξαγορές αξίας 5.580 € (με ΦΠΑ) η κάθε μία.
Για τη χρηματοδότηση της μελέτης ανάπλασης του μνημειακού άξονα της Αριστοτέλους ο Δήμος Θεσσαλονίκης έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το Υπουργείο Τουρισμού.