Μια από τις πιο σκοτεινές στιγμές της Κατοχής καταγράφηκε την Πρωτομαγιά του 1944, όταν οι ναζί εκτέλεσαν 200 Έλληνες στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής ως αντίποινα για τον θάνατο του Γερμανού στρατηγού Κρεχ. Το μαζικό αυτό έγκλημα παραμένει σύμβολο θυσίας και αντίστασης στη συλλογική μνήμη του λαού.
Το χρονικό πριν την εκτέλεση
Κατά την άνοιξη του 1944, η κατάσταση στην κατεχόμενη Ελλάδα ήταν τεταμένη. Το ΕΑΜ και οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις προετοιμάζονταν για την επόμενη μέρα, καθώς η αποχώρηση των Γερμανών φαινόταν πλέον αναπόφευκτη. Για αρκετούς ιστορικούς, ο Εμφύλιος είχε ήδη αρχίσει να ξεσπά. Ταυτόχρονα, οι δυνάμεις κατοχής και οι Έλληνες συνεργάτες τους εξαπέλυαν τρομοκρατικές επιχειρήσεις κατά των αντιστασιακών, κυρίως του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, που είχαν τον κύριο ρόλο στον απελευθερωτικό αγώνα.
Στις 27 Απριλίου 1944, τμήμα του ΕΛΑΣ, με επικεφαλής τον ανθυπολοχαγό Σταθάκη, έστησε ενέδρα σε γερμανική φάλαγγα ανάμεσα στους Μολάους και τη Σπάρτη. Κατά την επίθεση σκοτώθηκε ο υποστράτηγος Φραντς Κρεχ, διοικητής της 41ης Μεραρχίας Οχυρών, μαζί με τρεις από τους αξιωματικούς του. Ακόμη πέντε στρατιώτες τραυματίστηκαν.
Η δολοφονία του στρατηγού έγινε η αφορμή για ένα από τα πιο φρικιαστικά αντίποινα της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα.
Η διαταγή της μαζικής εκτέλεσης
Ακολουθώντας τη γνωστή πρακτική τους, οι Γερμανοί αποφάσισαν να απαντήσουν με μαζικές εκτελέσεις, επιλέγοντας έναν αριθμό θυμάτων πολλαπλάσιο των δικών τους απωλειών. Στόχος ήταν και ένα σαφές μήνυμα προς τους Έλληνες κομμουνιστές, που είχαν έντονη δράση σε πολλές συνοικίες της πρωτεύουσας.
Στις 30 Απριλίου 1944, στον κατοχικό Τύπο δημοσιεύτηκε η διαταγή:
Την 27.4.1944 κομμουνιστικαί συμμορίαι παρά τους Μολάους κατόπιν μιας εξ ενέδρας επιθέσεως, εδολοφόνησαν ανάνδρως έναν Γερμανόν στρατηγόν και τρεις συνοδούς του αξιωματικούς και ετραυμάτισαν πολλούς Γερμανούς στρατιώτας. Εις αντίποινα θα εκτελεσθούν:
1. Ο τυφεκισμός 200 κομμουνιστών την 1.5.1944.
2. Ο τυφεκισμός όλων των ανδρών τους οποίους θα συναντήσουν τα Γερμανικά Στρατεύματα επί της οδού Μολάων προς Σπάρτην, έξωθι των χωρίων.
Υπό την εντύπωσιν του κακουργήματος τούτου, Έλληνες εθελονταί εφόνευσαν αυτοβούλως 100 άλλους κομμουνιστάς.
Ο Στρατιωτικός Διοικητής Ελλάδος
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι “Έλληνες εθελονταί” που αναφέρεται στην ανακοίνωση ήταν άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας στην Πελοπόννησο, με επικεφαλής τον Διονύσιο Παπαδόγγονα, προσωπικό φίλο του Κρεχ και αξιωματικό του ελληνικού στρατού.
Πρωτομαγιά με θάνατο στο Χαϊδάρι
Οι μελλοθάνατοι, όπως αναφέρεται στη γερμανική ανακοίνωση, ήταν κρατούμενοι στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Οι 170 προέρχονταν από τις φυλακές Ακροναυπλίας και ήταν μέλη ή στελέχη του ΚΚΕ. Οι υπόλοιποι 30 είχαν προηγουμένως εξοριστεί στην Ανάφη. Η μαζική εκτέλεση, αν και προκάλεσε μικρές διαμαρτυρίες από την κυβέρνηση Ράλλη, προχώρησε χωρίς καμία αλλαγή.
Το πρωί της 1ης Μαΐου, έγινε το προσκλητήριο και άρχισε η εκφώνηση των ονομάτων. Ανάμεσά τους ήταν και ο διερμηνέας του στρατοπέδου, Ναπολέων Σουκατζίδης. Ο Σουκατζίδης, ιδιαίτερα αγαπητός για τη βοήθεια που προσέφερε στους συγκρατούμενους, είχε την ευκαιρία να γλιτώσει, καθώς ο Γερμανός διοικητής Καρλ Φίσερ πρότεινε να τον αντικαταστήσει με άλλον κρατούμενο. Εκείνος αρνήθηκε, δηλώνοντας:
«Όχι, δεν θα πάρω τη θέση κάποιου άλλου. Θα πάω εγώ».
Ο μαρτυρικός δρόμος προς το Σκοπευτήριο
Οι 200 μεταφέρθηκαν με καμιόνια στο Σκοπευτήριο Καισαριανής. Καθώς περνούσαν από τους δρόμους, πολλοί άφηναν σημειώματα, τα οποία περισυνέλεξαν περαστικοί και μετέφεραν στις οικογένειές τους ή στις αντιστασιακές οργανώσεις.
Η εκτέλεση έγινε σε ομάδες των 20 ατόμων. Καθώς προχωρούσε η διαδικασία, η κάθε νέα εικοσάδα μάζευε τα πτώματα της προηγούμενης και τα τοποθετούσε σε απορριμματοφόρα που περίμεναν στο σημείο. Περίπου στις 12 το μεσημέρι, όλα είχαν τελειώσει. Οι τελευταίοι νεκροί φορτώθηκαν από άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας.
Η απάντηση του λαού της Καισαριανής
Την επομένη της εκτέλεσης, οι κάτοικοι της Καισαριανής αψήφησαν τον φόβο και μετονόμασαν την οδό Σκοπευτηρίου σε «Οδό Ηρώων». Έγραψαν στους τοίχους:
«Αυτός ο δρόμος είναι Δρόμος Ηρώων. Τον διαβαίνουν οι λεβέντες του έθνους. Χτες 1 του Μάη τον διάβηκαν 200 παλικάρια».
Η μαύρη Πρωτομαγιά του 1944 παραμένει μέχρι σήμερα μια μέρα τιμής και μνήμης, όχι μόνο για την Καισαριανή, αλλά για όλη τη χώρα.
Τώρα όλες οι ειδήσεις του alldaynews.gr στο Google News.
To «alldaynews.gr» αποποιείται κάθε ευθύνη από τις αναδημοσιεύσεις άρθρων τρίτων ιστοσελίδων, για τα οποία (άρθρα) την ευθύνη την έχει ο υπογράφων ως πηγή.
