«Άκου, δημοσιογραφάκο» – Εκπαιδευτικός “διαλύει” το …όνειρο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Τις αθέατες και λιγότερο εμφανείς πλευρές της τηλεδιδασκαλίας παρουσιάζει σε κείμενό του που δημοσιεύει το alfavita.gr και τιτλοφορείται “άκου, δημοσιογραφάκο” ο εκπαιδευτικός Γεώργιος Σταυρόπουλος.

«Οι συναισθηματικοί δεσμοί μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών, αλλά και μαθητών μεταξύ τους, αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική παράμετρο στα παιδαγωγικά δρώμενα.

Η συνεργατική μάθηση, το επίκεντρο των ανθρωπίνων σχέσεων, που οδηγεί στην έλξη των μαθητών και αργότερα στην κοινωνική συνοχή, αποτελεί εξίσου σημαντική παράμετρο, ίσως σημαντικότερη, στα εκπαιδευτικά δρώμενα», σημειώνει ο εκπαιδευτικός, ξεκαθαρίζοντας ότι μετά το πέρας της πανδημίας πρέπει η σχολική καθημερινότητα να συνεχιστεί κανονικά.

Αναλυτικά το κείμενο

«Αρχίζει να παίρνει σχήμα στο ελληνικό σχολείο μια νέα μορφή διδασκαλίας που ονομάζεται σύγχρονη ή ασύγχρονη, που χαρακτηρίζεται εντέλει ως “εξ αποστάσεως διδασκαλία “.

Συνοδεύεται από τεχνικές δυσκολίες ( αυτό κατά τη γνώμη μου δεν είναι το πλέον σημαντικό, καθώς θα ξεπεραστεί ), από την καλλιέργεια αντανακλαστικών και από την εκπαίδευσή της.

Ο κρατικός λόγος κατάφερε να περάσει στην κοινή γνώμη, στον καθημερινό άνθρωπο που δεν γνωρίζει καλά, ακόμα και στον “δημοσιογραφάκο” που νομίζει πως γνωρίζει, τα φοβερά και τρομερά αποτελέσματα μιας τέτοιας τηλε-διδασκαλίας, που αργήσαμε να την εφαρμόσουμε στην Ελλάδα, που…, που…,

Ένα αντιπαιδαγωγικό αυθαίρετο αρχίζει να θεμελιώνεται μέσα στα θεμέλια του δημόσιου σχολείου και να τα υποσκάπτει.

Έλαμπαν τα μάτια κάποιου σχολικού συμβούλου (παλιότερα), όταν, σε ένα σεμινάριο, μιλούσε για το ηλεκτρονικό σχολείο, που ερχόταν με ορμή μεγάλη να διορθώσει, να βελτιώσει, να υποκαταστήσει…, δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο μπορούσε να πετύχει αυτό το ηλεκτρονικό σχολείο.

Λάμπουν και σήμερα τα μάτια κάποιων υψηλά ιστάμενων, ακόμα και χαμηλότερα ιστάμενων (εκτελεστών των κρατικών αποφάσεων), της διοικητικής ιεραρχίας της εκπαίδευσης.

Θυμίζουν εκείνους, που είχαν προαναγγείλει την ευθανασία του δασκάλου, όταν ο Σκίνερ είχε δημιουργήσει τις περίφημες διδακτικές μηχανές του. Η αλλοτινή πλάνη μπορεί να επανέλθει και σήμερα από τον υπερτονισμό της σημασίας της πληροφορικής.

Δεν αμφισβητώ την αξία της και τις τεράστιες δυνατότητές της. Δεν αμφισβητώ ότι είναι εργαλείο, στο μυαλό και στα χέρια κάθε δασκάλου, που μπορεί να χρησιμοποιήσει στη δουλειά του. Δεν αμφισβητώ τα πολλά πλεονεκτήματά της.

Τα μειονεκτήματα ή μάλλον αυτά που δεν μπορεί να κάνει θα προσπαθήσω να καταγράψω. Γιατί, μέχρι τώρα, δεν τα άκουσα από πουθενά. Μάτια που έλαμπαν και που λάμπουν και σήμερα για τη σπουδαία εφαρμογή, βλέπω καθημερινά στις τηλεοπτικές οθόνες. Και για να κλείσω την παράγραφο, εξηγούμαι. Ο Η/Υ είναι εργαλείο στη δουλειά του εκπαιδευτικού, που χρησιμοποιείται και θα χρησιμοποιείται καθημερινά. Εργαλείο μόνο και τίποτα παραπάνω. Μ’ αυτήν τη μορφή, σαν εργαλείου δηλαδή, όλοι οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν τα της χρήσης του.

[ Όμως, βρήκε την ευκαιρία ο δημοσιογραφάκος κι άρχισε να σκορπίζει τη λάσπη του προς τους εκπαιδευτικούς αδιακρίτως. Ποιος είναι αυτός; Δεν πρόκειται για έναν (σχήμα λόγου), είναι περισσότεροι του ενός, όμως στην πραγματικότητα είναι ελάχιστοι. Γιατί η πλειοψηφία του δημοσιογραφικού κόσμου όρθωσε λόγο κριτικό απέναντι στα γενόμενα μέσα από προβληματισμούς, συζητήσεις, ενστάσεις…

Αυτός, λοιπόν, ο ελάχιστος, που πιθανόν έμαθε την τεχνική της πληροφορίας, νομίζει πως έμαθε τον κόσμο όλο. Αυτός, που στο λόγο του κάνει λάθος όλους τους παρατατικούς των ρημάτων, μίλησε για αγράμματους εκπαιδευτικούς. Αλίμονο! Η αμετρία πάει να γίνει το αληθινό μέτρο.]

Δεν θα γράψω περισσότερα για τον παραπάνω κύριο ή τους κυρίους που σκέπτονται σαν αυτόν. Τον τίτλο του κειμένου μου αφιερώνω μόνο, εξηγώντας πως η κατάληξη -άκος είναι ίδια με τον τίτλο του έργου του Β. Ράιχ ” Άκου ανθρωπάκο”.

Στους δικούς μου θέλω να απευθυνθώ, στους ανθρώπους της εκπαίδευσης, είτε αυτοί είναι διοικητικοί προϊστάμενοι, είτε συντονιστές και σύμβουλοι, είτε είναι απλοί συνάδελφοι.

Πρωτίστως, διαφωνώ με το όνομα “εξ αποστάσεως διδασκαλία”.

Γιατί δεν πρόκειται για διδασκαλία. Θα ταίριαζε καλύτερα “εξ αποστάσεως γνώση”. Γιατί η διδασκαλία είναι κάτι πολύ ευρύτερο. Εμπεριέχει στοιχεία που παντελώς δεν υπάρχουν σ’ αυτήν την εφαρμογή.

Αναντίρρητα, είναι γνωσιολογικό το δημόσιο σχολείο των τελευταίων χρόνων. Μάλιστα η γνώση έγινε εργαλείο (εργαλειακή μάθηση) για τη μελλοντική επιτυχία των μαθητών προς την Ανώτατη Εκπαίδευση.

Γνώση! γνώση! γνώση! Κι από την άλλη πλευρά χρεωκοπία και έλλειμμα. Έλλειμμα του μαθητή σε εφόδια που θα τον κάνουν κοινωνικό, δημοκρατικό, υπεύθυνο αυριανό πολίτη, που θα τον κάνουν εντέλει σωστό άνθρωπο.

Πώς εξηγείται αυτό; Δείτε παρακαλώ τους μαθητές του Λυκείου και θα καταλάβετε. Μόνο τα μαθήματα που θα γράψουν στις πανελλήνιες διαβάζουν, μόνον αυτά και τίποτα άλλο. (η γνώση εργαλείο).

Δεν επεκτείνομαι περισσότερο. Θεωρώ ότι τα γνωρίζετε αυτά, όπως γνωρίζετε και τις επιπτώσεις μιας μάθησης που αποθεώνει τη γνώση. Όμως, αυτή η άχαρη, η στεγνή από ανθρωπιστικά μηνύματα, η εξ αποστάσεως εννοώ, είναι περισσότερο προβληματική.

Πού είναι η τάξη;

Είναι ρητορικό το ερώτημα. Και βέβαια δε μπορούμε να βρεθούμε στην τάξη. Ας όψεται η πανδημία. Αυτή και μόνο εξιλεώνει τους θιασώτες της ηλεκτρονικής τάξης στη συνείδηση του εκπαιδευτικού κόσμου.

Όμως, η εξιλέωση έχει χρόνο λήξης, αντίστοιχο με το χρόνο λήξης της πανδημίας. Τυχόν υπερβασίες της εκτελεστικής εξουσίας πρέπει να αποτραπούν.

Δικαιώματα που κέρδισε ο πολίτης σχετικά με την ολοκληρωμένη (από κάθε πλευρά) εκπαίδευση του παιδιού του δεν πρέπει να θυσιαστούν στο βωμό της πανδημίας.

Η τάξη

Θα γράψω βασικά χαρακτηριστικά της τάξης, της διδασκαλίας που γίνεται στην τάξη δηλαδή, για να καταδείξω αυτά που λείπουν, αυτά που δεν έχει η οποιαδήποτε ηλεκτρονική επικοινωνία.

Οι συναισθηματικοί δεσμοί μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών, αλλά και μαθητών μεταξύ τους, αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική παράμετρο στα παιδαγωγικά δρώμενα.

Η συνεργατική μάθηση, το επίκεντρο των ανθρωπίνων σχέσεων, που οδηγεί στην έλξη των μαθητών και αργότερα στην κοινωνική συνοχή, αποτελεί εξίσου σημαντική παράμετρο, ίσως σημαντικότερη, στα εκπαιδευτικά δρώμενα.

Οι ιδιαίτερα λεπτοί διδακτικοί χειρισμοί που έχουν σχέση με τις διαπροσωπικές σχέσεις των μαθητών, η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, ο σεβασμός του εαυτού τους και του άλλου, η καλλιέργεια κριτικής σκέψης και η χρήση της μεταγνώσης για να κατανοήσουν το βαθύτερο νόημα της επιτυχίας στη ζωή, μπορούν να πραγματοποιηθούν μέσα από μια ηλεκτρονική επικοινωνία;

Η διδασκαλία θεωρείται ως κατ’ εξοχήν ηθική πράξη. Όλες οι δραστηριότητες στην τάξη εμπεριέχουν μηνύματα ηθικού χαρακτήρα, τόσο από τους μαθητές όσο και από τους εκπαιδευτικούς (Hansen, 1995).

Ο τρόπος με τον οποίο οι μαθητές σηκώνουν το χέρι τους για να απαντήσουν εμπεριέχει μηνύματα για το πώς βλέπουν τον εαυτό τους, πώς αντιμετωπίζουν τους άλλους και τις προσπάθειές τους.

Ο τρόπος με τον οποίο ο δάσκαλος κινείται στην τάξη, η έκφρασή του, ακόμα και το ντύσιμό του εκπέμπουν μηνύματα αυταρχικού ή δημοκρατικού και συνεργατικού μοντέλου επικοινωνίας. Όλα διδάσκουν και ο μαθητής μαθαίνει από το κάθε τι.

Αξίες όπως η ευσπλαχνία. το κουράγιο, η αβροφροσύνη, η συμπόνια είναι αξίες που επιβεβαιώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, προωθούν το προσωπικό και το κοινό καλό και προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το να μην τις διδάξει κανείς αποτελεί ηθική αποτυχία. ( Lickona 1993 ).

Πόσα να θυμηθώ και πόσα να γράψω. Βιβλία αμέτρητα Διδακτικής Παιδαγωγικής έχουν γραφτεί και αναφέρονται σ’ αυτά τα θέματα. Είναι πάρα πολλά τα στοιχεία που εμπεριέχει η αληθινή διδασκαλία, και που σίγουρα δεν τα εμπεριέχει μια “εξ αποστάσεως διδασκαλία”.

Θα σταματήσω εδώ, αφού με έμφαση τονίσω το αυτονόητο.

Παιδαγωγός δεν είναι αυτός που παρέχει τη γνώση ( ηλεκτρονικός υπολογιστής ).

Δεν είναι ο εικονικός δάσκαλος, αλλά αυτός που έχει σάρκα και οστά…

Αυτός, που εμπνέει και καθοδηγεί το μαθητή, που τον ενθαρρύνει να θέτει προβλήματα, να ερευνά τις λύσεις, να ανακαλύπτει τη μάθηση ( Μπρούνερ ) εφαρμόζοντας γνωστικές στρατηγικές (Γκανιέ).

Αυτός που καλλιεργεί την ηθική του δικαίου ( Καντ ) και προάγει την ηθική συνείδηση ( Κόλμπεργκ ).

Αντί επιλόγου

“Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από τις πανδωρικές δυνάμεις, τις σύμφυτες με τη μαγική σχεδόν τεχνική της επικοινωνίας και τηλεπικοινωνίας, την ενσαρκωμένη κυρίως στην τηλεόραση και στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Η πρωτόφαντη αυτή συνταρακτική τεχνική είναι αντικειμενικά ικανή και για εξαίσια ψυχική διάπλαση και για απαίσια και θλιβερή συγκρότηση του μαθητή, του πολίτη, του ανθρώπου, της ερχόμενης εποχής”. (Κ. Δεσποτόπουλος, Μελετήματα Πολιτικής Φιλοσοφίας).»

Φωτογραφία: lessons.sch.gr (screenshot)