Σιδέρωμα Στήθους: Τα Θύματα της Εφιαλτικής Παράδοσης του Καμερούν

«Το σιδέρωμα του στήθους» είναι ένα έθιμο του Καμερούν, όπου με καυτά εργαλεία –σπάτουλες και γουδοχέρια είναι τα πιο συνηθισμένα- τρίβεται το στήθος των νεαρών κοριτσιών σε μια προσπάθεια οι αναπτυσσόμενοι μαστοί να χάσουν τον όγκο τους και να ισιώσουν.

Αυτό γίνεται προκειμένου να είναι λιγότερο ελκυστικά τα σώματα των νεαρών γυναικών στους άνδρες, και με αυτόν τον τρόπο να καθυστερήσει η πρώτη τους ολοκληρωμένη σεξουαλική σχέση. Οι γονείς καταφεύγουν σε αυτή τη διαδικασία επειδή φοβούνται ότι τα κορίτσια δεν θα τελειώσουν τις σπουδές τους εάν συναντήσουν έναν άνδρα και μείνουν έγκυοι.

«Το να έχεις στήθος ήταν ντροπή. Η γιαγιά μου πρόσεξε το δικό μου όταν ήμουν 10 ετών. Μια νύχτα με έκανε να ξαπλώσω σε ένα κρεβάτι από μπαμπού δίπλα στη φωτιά. Πίεσε πάνω μου μια καυτή ξύλινη σπάτουλα και προσπάθησε να τα ισιώσει. Ακόμα και τώρα, δεν θέλω κανείς να ακουμπάει το στήθος μου»- Jeannette, 28 ετών.

Τις περισσότερες φορές, το «σιδέρωμα» γίνεται από κάποια γυναίκα μέλος της οικογενείας, είτε στο σπίτι είτε με τη βοήθεια ενός θεραπευτή. Η διαδικασία ξεκινάει αμέσως μόλις το κορίτσι μπει στην εφηβεία – ακόμα και από την ηλικία των οκτώ ετών. Οι συνέπειες όλου αυτού μπορεί να είναι καταστροφικές για την υγεία των θυμάτων –κύστες, καρκίνος του μαστού και προβλήματα με τον θηλασμό, για να μην αναφέρω την πληθώρα των ψυχολογικών προβλημάτων. Σύμφωνα με την έκθεση 2011 GIZ, ένα στα 10 κορίτσια από το Καμερούν έχει υποστεί σιδέρωμα στήθους.

Ο Γάλλος φωτογράφος Gildas Paré προσφάτως ταξίδεψε στο Καμερούν για να φωτογραφίσει μερικά από τα θύματα και να καταγράψει τις ιστορίες τους. Συζητήσαμε μαζί του γι’ αυτή του τη δουλειά και την παραδοσιακή τέχνη του ακρωτηριασμού.

VICE: Αρχικά ήσουν φωτογράφος τροφίμων. Τι σε έκανε να θέλεις να φωτογραφίσεις αυτά τα πορτρέτα;

Gildas Paré: Ήθελα να δουλέψω σε κάτι περισσότερο προσωπικό και ενδιαφερόμουν για θέματα σχετικά με τη θηλυκότητα. Εξεπλάγην όταν ανακάλυψα πως το έθιμο του σιδερώματος του στήθος είχε ελλιπώς τεκμηριωθεί. Μετά από έρευνα, διαπίστωσα ότι ο δημοσιογράφος Kirk Bayama, κινηματογραφούσε ένα ντοκιμαντέρ για το θέμα. Ήρθα σε επαφή μαζί του και μερικούς μήνες αργότερα ταξιδέψαμε στο Καμερούν μαζί.

Μπορείς να εξηγήσεις αυτή την πρακτική;

Η ιδέα είναι ότι εάν το στήθος σου δεν μεγαλώσει, οι άνδρες δεν θα έλκονται από σένα. Οι μητέρες το κάνουν με την ελπίδα ότι οι κόρες τους δεν θα μείνουν έγκυος και θα συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους. Εάν κανείς δεν νιώσει έλξη για αυτές, δεν θα παντρευτούν νωρίς.

Πώς λειτουργεί;

Συνήθως αρχίζει όταν ένα κορίτσι είναι περίπου οκτώ ή εννέα ετών. Η οικογένειά τους δένει ένα στενό ελαστικό επίδεσμο γύρω από το στήθος τους. Τις δένουν σφιχτά τη νύχτα, μερικές φορές και τη μέρα επίσης. Μια άλλη τεχνική είναι το τρίψιμο του στήθους με ζεστα εργαλεία. Η ιδέα είναι ότι ζεσταίνοντας αυτά τα εργαλεία και πιέζοντάς τα στα στήθη των κοριτσιών θα λιώσουν το λίπος, κάτι που είναι απολύτως παρανοϊκό. Χρησιμοποιούν ευρεία γκάμα πραγμάτων προς αυτή την κατεύθυνση: γουδοχέρια, ξύλινα ραβδιά, σπάτουλες, κουτάλια και πέτρες. Τα περισσότερα από τα αντικείμενα ανήκουν είτε σε μητέρες, είτε για γιαγιάδες.

Όλες οι γυναίκες ποζάρουν γυμνόστηθες. Ήταν εύκολο να τις πείσεις να το κάνουν;

Καθόλου, στην πραγματικότητα ήταν πολύ δύσκολο. Στη διάρκεια της πρώτης μας συνάντησης με την RENATA –τη ΜΚΟ για τα δικαιώματα των γυναικών που μας βοήθησε- ένα από τα θύματα μας είπε αμέσως ότι θα ήταν αδύνατο. «Μπορείς να φωτογραφίσεις τα πρόσωπά τους ή το στήθος τους, αλλά όχι και τα δύο. Δεν θα συμφωνήσουν ποτέ σε αυτό» είπε. Τους είπα ότι εάν δεν το έκανα με αυτό τον τρόπο, δεν θα είχε καμία χρησιμότητα. Μια ντυμένη γυναίκα δεν θα είχε την ίδια επίδραση. Είχαμε μακροσκελείς συζητήσεις για αυτό και τελικά συμφώνησαν μαζί μου. Κατάλαβαν τι έκανα, ότι οπτική μου δεν ήταν σεξουαλική.

vice.com/gr