Τι πρέπει να απενεργοποιήσεις στο κινητό για να μη σε «παρακολουθεί»

Ζούμε στην εποχή των smartphones, όπου σχεδόν κάθε εφαρμογή στο κινητό μας ζητά να έχει πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα. Μερικές από αυτές το κάνουν για να λειτουργούν σωστά, άλλες όμως συλλέγουν και διαμοιράζουν τις πληροφορίες μας χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε.

Ποιες εφαρμογές συλλέγουν τα περισσότερα δεδομένα

Πριν αποφασίσουμε τι πρέπει να απενεργοποιήσουμε ή να διαγράψουμε από το κινητό μας, αξίζει να γνωρίζουμε ποιες είναι εκείνες οι κατηγορίες εφαρμογών που φημίζονται για την πιο επιθετική συλλογή προσωπικών δεδομένων.

1. Κακόβουλες εφαρμογές παρακολούθησης (Spyware & stalkerware): Πρόκειται για εφαρμογές που έχουν εγκατασταθεί κρυφά και μπορούν να παρακολουθούν τοποθεσία, τηλεφωνικές κλήσεις, μηνύματα και δραστηριότητα στη συσκευή. Συχνά προέρχονται από χάκερ ή από κάποιον που έχει φυσική πρόσβαση στο κινητό. Μερικές εφαρμογές γονικού ελέγχου εμπίπτουν επίσης σε αυτή την κατηγορία.
2. Εφαρμογές γνωριμιών: Μαζεύουν μεγάλο όγκο προσωπικών στοιχείων: τοποθεσία, προτιμήσεις, ηλικία, σεξουαλικός προσανατολισμός, συμπεριφορά μέσα στην εφαρμογή κ.ά.
3. Εφαρμογές φακού: Παρότι πρόκειται για απλά apps, συχνά ζητούν υπερβολικές άδειες, όπως πρόσβαση σε κάμερα, τοποθεσία και μικρόφωνο, κάτι που δεν δικαιολογείται από τη λειτουργία τους.
4. Παιδικά apps και παιχνίδια: Συχνά παρακάμπτουν νόμους προστασίας ανηλίκων, συλλέγοντας δεδομένα για εμπορικούς σκοπούς και διαφημίσεις.
5. Κοινωνικά δίκτυα: Καταγράφουν κάθε σου κίνηση μέσα και έξω από την πλατφόρμα για να δημιουργούν στοχευμένες διαφημίσεις και προσωπικά προφίλ.
6. Εφαρμογές καιρού: Θέλουν πάντα να γνωρίζουν την τοποθεσία σου, κάτι που δεν είναι πάντα απαραίτητο, ενώ αρκετές μοιράζονται αυτά τα δεδομένα με τρίτους.
7. Smart home εφαρμογές: Καταγράφουν ήχο, εικόνα και πληροφορίες από τις έξυπνες συσκευές του σπιτιού. Περιλαμβάνουν και εφαρμογές που συνδέονται με κάμερες εισόδου (doorbell apps).
8. Εφαρμογές αγορών: Παρακολουθούν τι βλέπεις, τι αγοράζεις, πόσο χρόνο περνάς σε προϊόντα και χρησιμοποιούν αυτά τα δεδομένα για στοχευμένο marketing.
9. Εφαρμογές πλοήγησης και χάρτες: Αποθηκεύουν ιστορικό τοποθεσίας και καθημερινές σου διαδρομές, κάτι που συχνά αξιοποιείται εμπορικά.
10. Browsers: Αν και ο ίδιος ο browser δεν σε παρακολουθεί, ιστότοποι, cookies, trackers και επεκτάσεις μπορούν να ακολουθούν τη δραστηριότητά σου σε όλο το διαδίκτυο.

Εφαρμογές που έχουν κατηγορηθεί για παρακολούθηση

Μερικές από τις πιο δημοφιλείς εφαρμογές έχουν βρεθεί επανειλημμένα στο στόχαστρο για κακή διαχείριση δεδομένων.

Οι εφαρμογές της Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp) είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα, καθώς συλλέγουν σχεδόν τα πάντα: ηλικία, φύλο, τοποθεσία, browsing ιστορικό, συνήθειες χρήσης και πολλά άλλα. Μάλιστα, έχουν δεχθεί αρκετές προειδοποιήσεις και πρόστιμα από ρυθμιστικές αρχές σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες.

Το ίδιο ισχύει για τις εφαρμογές γνωριμιών, όπως Tinder, Hinge, Grindr και Badoo. Οι πλατφόρμες αυτές διαθέτουν εξαιρετικά ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα των χρηστών. Ενδεικτικά, το Tinder έχει κατηγορηθεί για παραβίαση των κανόνων του GDPR στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αλλά και δημοφιλή παιχνίδια όπως το Angry Birds ή το Candy Crash Saga έχουν στο παρελθόν κατηγορηθεί ότι συνέλεγαν δεδομένα χρηστών, τα οποία προωθούσαν σε διαφημιστικά δίκτυα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και το CamScanner, μια εφαρμογή που μετατρέπει την κάμερα σε σκάνερ. Το 2019, εντοπίστηκε σε αυτήν ένας Trojan ιός, ο οποίος όχι μόνο συνέλεγε δεδομένα χρηστών, αλλά εμφάνιζε ενοχλητικές διαφημίσεις και ζητούσε συνεχώς πληρωμές για αναβαθμίσεις. Παρά το γεγονός ότι η εφαρμογή «καθάρισε» αργότερα, η ζημιά στη φήμη της είχε ήδη γίνει.

Τι να κάνεις για να προστατεύσεις τα δεδομένα σου

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει «καθαρή» εφαρμογή. Όλες ζητούν κάποιο βαθμό πρόσβασης στα προσωπικά σου δεδομένα — είτε για να λειτουργήσουν, είτε για εμπορικούς λόγους.

Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να διαγράψεις τα πάντα. Αντιθέτως, μπορείς να περιορίσεις την πρόσβαση μόνο στις πληροφορίες που είναι πραγματικά απαραίτητες.

Αυτά είναι τα βασικά που πρέπει να ελέγχεις στις ρυθμίσεις του κινητού ή μέσα από τις ρυθμίσεις κάθε εφαρμογής:

• Τοποθεσία
• Μικρόφωνο
• Κάμερα
• Επαφές
• Φωτογραφίες/αρχεία
• Λειτουργία στο παρασκήνιο (background activity)

Πότε πρέπει να διαγράψεις μια εφαρμογή

Αν έχεις εγκαταστήσει εφαρμογές που:

• δεν χρησιμοποιείς πλέον,
• έχουν φτιάχτηκε από άγνωστους προγραμματιστές,
• έχουν ιστορικό παραβίασης δεδομένων,
• ή —ακόμη χειρότερα— δεν τις εγκατέστησες εσύ και δεν τις αναγνωρίζεις,

τότε είναι καλύτερο να τις διαγράψεις χωρίς δεύτερη σκέψη.

Η ψηφιακή ιδιωτικότητα είναι πλέον υπόθεση του κάθε χρήστη. Όσο περισσότερη προσοχή δείχνουμε στις άδειες που δίνουμε, τόσο λιγότερο εκτεθειμένοι είμαστε.