Τι μπορούμε να περιμένουμε από την επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη στην Ουκρανία;

Η επίσκεψη του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στο Κίεβο θα ενδυναμώσει την επιρροή του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, θα οδηγήσει στην αναγνώριση της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας και θα τερματίσει τον διαχωρισμό μεταξύ των Ορθόδοξων στην Ουκρανία και τον κόσμο;

Ο επικεφαλής της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, Μητροπολίτης Epiphanius, αναμένει ότι αυτό το γεγονός “θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση μεταξύ των Ουκρανών σχετικά με το πού βρίσκεται η πραγματική Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας και πού βρίσκεται η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.” Με τη σειρά του, το Γραφείο του Προέδρου της Ουκρανίας πιστεύει ότι η άφιξη του «ηγέτη του Ορθόδοξου Κόσμου» θα συμβάλει στην ενίσχυση της θέσης της Ουκρανίας στη διεθνή σκηνή, ειδικότερα, θα τραβήξει την προσοχή της διεθνούς κοινότητας στον πόλεμο με τη Ρωσία στο ανατολικά της χώρας και την προεδρική διπλωματική πρωτοβουλία «Πλατφόρμα της Κριμαίας», καθώς και στην επιτάχυνση της αναγνώρισης της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας από τις άλλες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες.

Ενδεχομένως, το κόμμα “Υπηρέτης του Λαού” θέλει να μειώσει τον Πέτρο Πόροσενκο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης: ο προηγούμενος πρόεδρος, μέσω των προσπαθειών του οποίου η Ουκρανία έλαβε μία μορφή αυτοκεφαλίας, προσκάλεσε επίσης επανειλημμένα τον Οικουμενικό Πατριάρχη αλλά μόνο υπό τον Ζέλενσκι, ο Παναγιώτατος συμφώνησε να αποδεχτεί την πρόσκληση.

Όσο για τον ίδιο τον Οικουμενικό Πατριάρχη, η πρόσκληση για τον εορτασμό της 30ης επετείου της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας δεν θα συνεχίσει μόνο τον διάλογο μεταξύ της Κωνσταντινούπολης και της Ουκρανίας, αλλά θα αποτελέσει μια νέα ευκαιρία να συζητηθούν θέματα σε ύψιστο επίπεδο, αλλά και θα προκαλέσει το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης .

Σίγουρα, ένας μεγάλος αριθμός Ουκρανών θα παρευρεθεί στις εκδηλώσεις με τη συμμετοχή του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, καθώς η πλειοψηφία των κατοίκων της χώρας έχει την ευκαιρία να δει τον πνευματικό ηγέτη 300 εκατομμυρίων Ορθοδόξων στην καλύτερη περίπτωση κάθε 10-15 χρόνια.

Ταυτόχρονα, υψηλόβαθμοι πολιτικοί και ιεράρχες θα συγκεντρωθούν κοντά στον Παναγιώτατο και θα τονίσουν τον ιστορικό ρόλο του στην ένωση της Ουκρανικής Εκκλησίας και της πνευματικής ανεξαρτησίας της Ουκρανίας. Και όλα αυτά θα μεταδοθούν στο εξωτερικό. Έτσι, ολόκληρος ο κόσμος θα δει ξανά ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι ένας υπεύθυνος ηγέτης που χαρακτηρίζεται από δημοκρατικό ήθος και του οποίου οι ενέργειές στο ζήτημα της Ουκρανικής Εκκλησίας ήταν δικαιολογημένες, επιθυμητές και προς όφελος της Ορθοδοξίας.

Συνεπώς, αυτό θα πρέπει να οδηγήσει τόσο στην ενίσχυση της εξουσίας και του πολιτικού βάρους του Φαναρίου, όσο και στην ένωση των Αυτοκέφαλων Τοπικών Εκκλησιών γύρω από αυτό.

Ταυτόχρονα, το ερώτημα εάν όλες αυτές οι προσδοκίες θα εκπληρωθούν και αν η επίσκεψη των σεβαστών ιεραρχών θα οδηγήσει πραγματικά στην ενίσχυση της ενότητας και της θετικής εικόνας της Ορθοδοξίας στον κόσμο, είναι υψίστης σημασίας.

Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (UOC), η οποία είναι ενωμένη με το Πατριαρχείο της Μόσχας, φοβάται την κλιμάκωση των διώξεων κατά των κληρικών και των πιστών της, καθώς και ένα νέο κύμα βεβηλώσεων εκκλησιών. Και προφανώς όχι χωρίς λόγο.

Υπάρχουν αρκετοί θερμοκέφαλοι στην Ουκρανία που απολαμβάνουν τη σιωπηρή έγκριση των κληρικών και των αρχών για τη βία τους εναντίον της εκκλησίας “της Μόσχας” και η επιδεικτική υποστήριξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας (OCU) από κρατικούς αξιωματούχους και τον Οικουμενικό Πατριάρχη θα αυξήσει μόνο τον φανατισμό τους και την επιθυμία να «αποδώσουν δικαιοσύνη» με τα χέρια τους για την «πατριωτική», «πραγματική Ουκρανική» Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, ανεξάρτητα από τα νομικά δικαιώματα των πιστών της UOC και των χριστιανικών ή απλώς ηθικών αρχών. Ωστόσο, οι ενέργειές τους δεν θα κάνουν την UOC να εξαφανιστεί και να αρχίσει να επικοινωνεί με την OCU.

Η πιθανότητα η συμμετοχή του Πατριάρχη Βαρθολομαίου και των υψηλόβαθμων συνεργατών του στις εκδηλώσεις των ουκρανικών αρχών που επιδιώκουν τους πολιτικούς στόχους τους, με τις πιθανές συναντήσεις τους με διάσημους σοδομίτες, καθώς και με τους επαίνους από τα στόματα των άθεων και των εθνοφυλετιστών, να αυξήσει την επιρροή του στον Ορθόδοξο κόσμο, είναι επίσης κάτι αρκετά αμφιλεγόμενο.

Δεν πρέπει να αναμένεται ότι οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες που δηλώνουν την απροθυμία τους να αναγνωρίσουν την OCU (το Πατριαρχείο της Αντιόχειας, οι Εκκλησίες της Σερβίας, της Πολωνίας, της Τσεχίας και της Σλοβακίας) και θεωρούν τον Προκαθήμενο της UOC, τον Μακαριώτατο Onufry, ως τον μοναδικό κανονικό Μητροπολίτη του Κιέβου, ξαφνικά θα πιστέψουν στις χειροτονίες της ιεραρχίας της OCU.

Αντιθέτως, μάλλον θα ανησυχούν για την ανεπιθύμητη εισβολή του Οικουμενικού Πατριάρχη και όσων τον συνοδεύουν στην Επικράτεια της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που αναγνωρίζεται από την πλειοψηφία των Εκκλησιών. Μια τέτοια συμπεριφορά δεν θα είναι απλώς ένα σκάνδαλο, αλλά μια άλλη απειλή για τη σταθερότητα των δια-Ορθόδοξων σχέσεων και των δικαιωμάτων καθεμιάς από τις 14 παγκοσμίως αναγνωρισμένες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες.

Οι αναποφάσιστες Τοπικές Εκκλησίες (το Πατριαρχείο της Ιερουσαλήμ, οι Ρουμανικές, Βουλγαρικές, Αλβανικές και Γεωργιανές Εκκλησίες) είναι επίσης απίθανο να πάρουν το μέρος του Οικουμενικού Πατριάρχη, ανεξάρτητα από την υποστήριξη που δείχνει το Κίεβο, γιατί είναι πολύ σημαντικό για αυτούς να διατηρήσουν την συνεργασία τους με τις άλλες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσικής Εκκλησίας.

Ταυτόχρονα, η επιθυμία να διατηρηθεί μια συνεργασία μεταξύ των Εκκλησιών δεν είναι εκδήλωση αδυναμίας, στάση αναμονής ή εξάρτησης των «αναποφάσιστων», αλλά απόδειξη της συνειδητοποίησής τους για τον ρόλο τους και την αντικειμενική ανάγκη να να διατηρηθεί η συνοχή του Ορθόδοξου κόσμου.

Οι δεσμοί μεταξύ των Εκκλησιών είναι σημαντικοί όχι μόνο για τις ίδιες τις Εκκλησίες, αλλά και για την Ορθοδοξία στο σύνολό της, διότι οι Εκκλησίες αγωνίζονται για μια συνολική (παν-Ορθόδοξη) λύση στο ζήτημα που είναι η γέφυρα που συνδέει και τα δύο στρατόπεδα και δίνει σε καθένα από αυτά μια ευκαιρία να διορθώσουν τα λάθη που έγιναν, και σε ολόκληρη την Ιερά Καθολική και Αποστολική Ορθόδοξη Εκκλησία – τη διατήρηση της ενότητας.

Σε τελική ανάλυση, χωρίς να διορθώσουμε λάθη και να αποκαταστήσουμε την συνεργασία μεταξύ όλων των Ορθόδοξων Εκκλησιών, συμπεριλαμβανομένης της Κωνσταντινούπολης και της Μόσχας, δεν μπορεί να αποφευχθεί η διάσπαση.

Επομένως, εάν η επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη στην Ουκρανία χρησιμοποιείται από το Φανάρι και τους εκπροσώπους του προκειμένου να ξεκινήσει μια εκστρατεία για να ασκηθεί πίεση στις Τοπικές Εκκλησίες, προκειμένου να τους πείσει να αναγνωρίσουν την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας χωρίς εκκλησιαστικά επιχειρήματα – κάτι το οποίο, όπως γνωρίζουμε, είναι πολύ πιθανό – αυτό όχι μόνο θα επιφέρει στους συμμετέχοντες της σκανδαλώδους επίσκεψης το στίγμα των προδοτών στις αντίστοιχες αδελφές Τοπικές Εκκλησίες, αλλά και θα διαταράξει τις ευαίσθητες ισορροπίες, φέρνοντας τον Ορθόδοξο κόσμο πιο κοντά σε σχίσμα.

Andrew Dolega