Η κυβέρνηση προχωρά σε βαθιά αναμόρφωση του κληρονομικού δικαίου στην Ελλάδα, μετά από δεκαετίες αδράνειας. Οι αλλαγές είναι σημαντικές και αποσκοπούν στο να δοθούν λύσεις σε χρονίζοντα προβλήματα, όπως τα αδιάθετα ακίνητα, τα αδελφομοίρια, οι οικογενειακές συγκρούσεις και η αποφυγή κληρονομιών λόγω χρεών.
Τέλος το εξ αδιαιρέτου, ένας θα παίρνει το ακίνητο
Από τις πιο κομβικές αλλαγές είναι η ουσιαστική κατάργηση του «εξ αδιαιρέτου», δηλαδή της κατάστασης κατά την οποία ένα ακίνητο μοιράζεται σε ποσοστά μεταξύ πολλών συγγενών – συνήθως παιδιών. Πλέον, ένας μόνο κληρονόμος θα αποκτά πλήρη κυριότητα σε κάθε ακίνητο και οι υπόλοιποι θα αποζημιώνονται είτε με χρήματα είτε με περιουσία ίσης αξίας.
Έτσι, αν ένας γονιός αφήσει ένα σπίτι στο ένα του παιδί, το άλλο δεν θα μπαίνει αυτομάτως ως συγκύριος λόγω της νόμιμης μοίρας. Θα αποζημιώνεται δίκαια με άλλο περιουσιακό στοιχείο. Σε περίπτωση διαφωνίας, το δικαστήριο θα παρεμβαίνει, ορίζοντας την αποζημίωση και λύνοντας τη συγκυριότητα.
Στόχος αυτής της παρέμβασης είναι να αποφευχθεί ο κατακερματισμός των ακινήτων και να περιοριστεί η εγκατάλειψή τους, όπως έχει συμβεί με χιλιάδες ιδιοκτησίες σε όλη τη χώρα.
Αναδιανομή στα ποσοστά συζύγων και παιδιών
Αλλάζει και ο τρόπος που μοιράζονται οι περιουσίες όταν υπάρχουν παιδιά και επιζών σύζυγος. Αν υπάρχει μόνο ένα παιδί, ο σύζυγος θα κληρονομεί πλέον το 33% αντί του 25%. Σε περιπτώσεις με δύο ή περισσότερα παιδιά, παραμένει η ισχύουσα αναλογία (25% για τον σύζυγο, 75% για τα παιδιά).
Παράλληλα, εισάγεται και ένα νέο δικαίωμα για τον επιζώντα σύντροφο (χωρίς απαραίτητα να υπάρχει γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης), ώστε να μπορεί να μείνει στο κοινό σπίτι για τουλάχιστον τρία χρόνια μετά τον θάνατο του συντρόφου.
Προστασία για άγαμους συντρόφους και μεγαλύτερους ιδιοκτήτες
Σημαντική είναι και η πρόβλεψη που επιτρέπει σε άγαμους συντρόφους να κληρονομούν ολόκληρη την περιουσία, εφόσον δεν υπάρχουν άλλα συγγενικά πρόσωπα, ώστε να μην καταλήγει το ακίνητο στο Δημόσιο.
Ταυτόχρονα, θεσπίζεται δυνατότητα να πωλεί κάποιος όσο ζει το σπίτι ή το εξοχικό του, να εισπράττει τα χρήματα και να παραμένει εκεί εφ’ όρου ζωής, είτε με συμφωνία φιλοξενίας είτε πληρώνοντας ενοίκιο. Πρόκειται για μια λύση που προστατεύει ιδιοκτήτες μεγαλύτερης ηλικίας και επιτρέπει πιο ευέλικτη διαχείριση της περιουσίας τους.
Νέος θεσμός: Οι κληρονομικές συμβάσεις
Για πρώτη φορά, το νέο δίκαιο εισάγει τις κληρονομικές συμβάσεις. Έως σήμερα, κάποιος μπορούσε να αφήσει περιουσία είτε με διαθήκη είτε με γονική παροχή. Αν δεν έκανε τίποτα, εφαρμοζόταν η νόμιμη μοίρα.
Πλέον, ένας πολίτης θα μπορεί να συνάπτει, όσο ζει, μια σύμβαση με τα παιδιά του ή άλλους συγγενείς, για το πώς θα μοιραστεί η περιουσία. Σε αυτές τις συμφωνίες δεν λαμβάνεται υπόψη η νόμιμη μοίρα. Ένα παιδί μπορεί να πάρει την επιχείρηση, άλλο ακίνητα ή μετρητά, ή ακόμα να οριστεί ως κληρονόμος ένα εγγόνι. Οι συμβάσεις αυτές μπορούν να ανακληθούν, αν προκύψει σοβαρός λόγος, όπως γίνεται με τις δωρεές.
Επίσης, ένας κληρονόμος μπορεί να παραιτηθεί από κάποιο μέρος της κληρονομιάς μέσω τέτοιας σύμβασης, αν π.χ. δεν τον ενδιαφέρει κάποιο ακίνητο, και να λάβει αντ’ αυτού χρήματα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία.
Αυστηρότερος έλεγχος στις ιδιόχειρες διαθήκες
Οι ιδιόχειρες διαθήκες (δηλαδή γραμμένες στο χέρι) παραμένουν έγκυρες, αλλά εισάγονται αυστηρότεροι έλεγχοι για την αποτροπή πλαστών εγγράφων.
Όταν τέτοιες διαθήκες προσκομίζονται από συγγενείς και δεν είναι κατατεθειμένες σε συμβολαιογράφο, τότε θα πρέπει υποχρεωτικά να πιστοποιείται η γνησιότητά τους με μάρτυρες ή πραγματογνωμοσύνες. Ο έλεγχος θα γίνεται πλέον από συμβολαιογράφο, όχι από το δικαστήριο, και αφορά περιπτώσεις όπου ο κληρονόμος δεν είναι παιδί ή σύζυγος του θανόντος.
Τέλος στο φόβο για χρέη και αποποιήσεις
Ένα μεγάλο πρόβλημα των τελευταίων ετών είναι η μαζική αποποίηση κληρονομιών λόγω χρεών. Το νέο πλαίσιο προβλέπει ότι ο κληρονόμος, αν αποδεχθεί την κληρονομιά, θα ευθύνεται μόνο μέχρι την αξία της, όχι με την προσωπική του περιουσία. Μέχρι σήμερα, ο φόβος να επωμιστεί κάποιος περισσότερα χρέη από την αξία της περιουσίας, τον ωθούσε στην αποποίηση.
Οι δανειστές του εκλιπόντος θα μπορούν να ικανοποιούνται μόνο από την κληρονομούμενη περιουσία, μέσα από διαδικασίες που μοιάζουν με εκκαθάριση ή πλειστηριασμό.
Δίκαιη μεταβίβαση και για όσους φροντίζουν ηλικιωμένους
Τέλος, το νέο δίκαιο περιλαμβάνει και πρόνοιες για όσους φροντίζουν ηλικιωμένους, δίνοντάς τους δυνατότητες να κληρονομήσουν, καθώς και ευελιξία στους γονείς ώστε να μοιράζουν την περιουσία τους με βάση ουσιαστικά κριτήρια και όχι μόνο αυστηρές ποσοστώσεις.
Το σχετικό νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση μέσα στον Νοέμβριο.
To «alldaynews.gr» αποποιείται κάθε ευθύνη από τις αναδημοσιεύσεις άρθρων τρίτων ιστοσελίδων, για τα οποία (άρθρα) την ευθύνη την έχει ο υπογράφων ως πηγή.
