«Αν θες να προχωρήσεις θα βγάλεις κάλους στα γόνατα από τα τσιμπoύ@@»: Συγκλονίζουν οι μαρτυρίες Ελληνίδων δημοσιογράφων

Οι φωνές των γυναικών που έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση ακούστηκαν επιτέλους καθώς μιλούν ανοιχτά για τις ενοχλητικές συναντήσεις τους.

Αυτές οι αποκαλύψεις έρχονται στον απόηχο της δημοσίευσης έρευνας με τίτλο «Κώδικας Σιωπής: Φόβος, Στίγμα και Παρενόχληση Ελληνίδων Δημοσιογράφων» σε γερμανικά ΜΜΕ. Η έρευνα ανέφερε ότι το 43% των ερωτηθέντων είχε βιώσει περιστατικά σεξουαλικής φύσης, ενώ το 35% είχε δεχτεί λεκτική παρενόχληση.

Το σοκαριστικό είναι ότι το 81% των περιστατικών σημειώθηκε στον χώρο εργασίας, με το 51% των δραστών να βρίσκεται σε ιεραρχική θέση πάνω από το θύμα. Ο φόβος της μη λήψης υποστήριξης εμπόδισε το 53,8% των θυμάτων να αναφέρουν την εμπειρία τους. Επιπλέον, τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων αποκάλυψαν ότι οι χώροι εργασίας τους δεν διέθεταν διαδικασίες υποστήριξης των γυναικών εργαζομένων στην υποβολή καταγγελιών. Η έρευνα στάλθηκε σε 60 μικρά και μεγάλα ΜΜΕ, με μόνο 40 άτομα να συμμετάσχουν και 11 να απάντησαν.

«Αν θες να προχωρήσεις θα βγάλεις κάλους στα γόνατα από τα τσιμπoύ@@@»

«Η Δ. σπάει τη σιωπή της μετά από πολλά χρόνια και μιλάει αποκλειστικά στην Deutsche Welle. Θυμάται πως μπαίνοντας πολύ νέα και με πολύ ενθουσιασμό στο επάγγελμα γιατί της άρεσε να γράφει, ένα από τα πρώτα σχόλια που άκουσε από τον διευθυντή της ήταν: “Άκου να δεις κοριτσάκι, αν θέλεις να προχωρήσεις σε αυτή τη δουλειά, τα γόνατά σου θα πρέπει να βγάλουν κάλους από τα τσιμπoύ@@@”, κάνοντας παράλληλα μια ανάλογη κίνηση με το χέρι του. Η νεαρή κοπέλα έπαθε σοκ, σάστισε και δεν ήξερε πώς να αντιδράσει γιατί εκείνη του μιλούσε στον πληθυντικό.

Η Δ. μας λέει πως η περιρρέουσα ατμόσφαιρα σε πολλά μέσα ήταν προσβλητική. “Εμείς μεγαλώσαμε σε μία δημοσιογραφία όπου εσύ έγραφες και μετά σου έπαιρνε ο άλλος το χαρτί, το τσαλάκωνε και σου έλεγε ‘Δεν είναι θέμα αυτό’…Τι είναι αυτό που μου φέρνεις; Τίποτα. .. Είσαι ένα τίποτα”.

Κάποια άλλη στιγμή ένας άλλος προϊστάμενος “που είχε πολλές δουλειές και δεν τις προλάβαινε όλες”, της πρότεινε συνεργασία. Να του βρίσκει η Δ. ειδήσεις, εκείνος να βάζει το όνομά του και να της δίνει κάποια χρήματα. Δέχθηκε, αλλά στη συνέχεια εκείνος της ζητούσε πολύ περισσότερα ανταλλάγματα για την “ευκαιρία”, όπως την αποκαλούσε, που της έδωσε. Εκείνη δεν ενέδωσε ποτέ και έτσι αναγκάστηκε να φύγει», αναφέρεται στο δημοσίευμα.

«Κατάλαβα ότι πρέπει να μάθω να ζω με αυτό»

Στη συνέχεια, μοιράζεται την εμπειρία της Ε. Τα πολλά χρόνια που βιοπορίζεται από τη δημοσιογραφία, όπως αναφέρει, συναντά σεξιστική ατμόσφαιρα στους χώρους εργασίας. «Κάποια στιγμή αυτό γινόταν αρκετά συχνά και κατάλαβα ότι πρέπει να μάθω να ζω με αυτό. Με στεναχωρούσε και ένιωθα ότι με υποτιμούσε πάρα πολλές φορές. Ένιωθα ότι πολλές φορές με έβλεπαν και σαν σεξουαλικό αντικείμενο ή σαν μια γυναίκα χαζή. Δεν ενδιαφερόντουσαν πάρα πολύ να δουν τη δουλειά σου. Υπήρχε και ένας σωβινισμός μέσα στη δουλειά. Πάρα πολλές φορές, σε πάρα πολλά μέσα, έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη οι άντρες διευθυντές σε άντρες αρχισυντάκτες, στους άντρες γενικότερα», είπε η ίδια η οποία αναφέρθηκε, στη συνέχεια, στα τρία ακραία περιστατικά που έχει αντιμετωπίσει. Όπως εξήγησε, αυτά δεν αφορούν σε δημοσιογράφους συναδέλφους της, αλλά σε πολιτικούς, με τους οποίους συναντήθηκε στο πλαίσιο της δουλειάς της, προκειμένου να τούς πάρει συνέντευξη.

«Δύο φορές χρειάστηκε να παλέψω για να βγω από το γραφείο. Δε μου την έπεσαν απλώς. Να με πιάνει, να προσπαθεί να με σπρώξει στον τοίχο, να με πιέζει, να προσπαθεί να με αγγίξει. Ναι, όλα αυτά τα πράγματα δύο φορές και πάρα πολύ έντονα. Οι δύο φορές είναι που σου είπα ότι χρειάστηκε να παλέψω για να βγω από το γραφείο και η τρίτη φορά ήταν ένας πάρα πολύ χυδαίος υπουργός που πήγα εκεί για να μιλήσουμε για ένα θέμα. Και μου λέει: “’Άσε τώρα το θέμα και έλα τώρα να μιλήσουμε για τις ερωτογενείς ζώνες σου”. Έτσι ακριβώς μου μίλησε. Όχι ότι του είχα δώσει κανένα δικαίωμα. Μπήκα μέσα, ούτε ήμουνα χαλαρή ούτε ξεκίνησα να αστειεύομαι. Τίποτα. Μπήκα πολύ σοβαρά για να κάνω τη δουλειά μου».

Και η Ζ., όμως, με μεγάλη εμπειρία στον χώρο των ελληνικών ΜΜΕ, κατήγγειλε στη Deutsche Welle περιστατικό με συνάδελφό της, ο οποίος αυνανιζόταν συστηματικά μπροστά σε γυναίκες, όταν τις έβρισκε μόνες στο μέσο που εργάζονταν. Όπως τόνισε η Ζ. κατήγγειλε το περιστατικό στους διευθυντές της, όταν της συνέβη και της ίδιας. Αυτοί, όχι μόνο δεν υπήρξαν υποστηρικτικοί, αλλά γέλασαν και την χλεύασαν, λέγοντάς της, «έλα μωρέ αυτός έτσι είναι». Όπως σημειώνει η δημοσιογράφος, αυτό συνέβη σε πάρα πολλές γυναίκες συναδέλφους της. Ο ίδιος εργαζόμενος, κάθε φορά που τού δινόταν η ευκαιρία, άγγιζε τις γυναίκες της δουλειάς στα οπίσθια. Κανείς ποτέ δεν τον επέπληξε ή τιμώρησε.

«Καταλάβαινα ότι κάτι δεν πάει καλά»

Παρότι η ίδια δεν είχε άμεση εμπειρία σεξουαλικής παρενόχλησης, η Θ. ανέφερε ότι, είναι γνωστά τα σεξιστικά αστεία και οι χαρακτηρισμοί απέναντι στις γυναίκες όπως, για παράδειγμα, για την εμμηνόπαυση. «Καταλάβαινα ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά μου ήταν πολύ δύσκολο να το ορίσω», είπε η ίδια στη DW και τονίζει ότι, έχει δεχθεί παρατηρήσεις για την εμφάνισή της και μάλιστα και από γυναίκα προϊστάμενή της, η οποία και την παρότρυνε να προσέξει το ντύσιμό της καθώς ήταν «προκλητικό». Η Θ. σημειώνει ότι, γνωρίζει άμεσα από γυναίκες συναδέλφους της πως «έχουν δεχθεί σαφείς απειλές και εκβιασμούς ότι αν δε βγουν και δεν κάνουν σεξ με προϊσταμένους τους, δε θα ξαναδούν γυαλί ούτε ζωγραφιστό. Δε θα ξαναβγούν στον φακό της τηλεόρασης».

Το γερμανικό μέσο επισημαίνει ότι, μέσα από τις συζητήσεις με τα θύματα προκύπτει ότι, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις γυναικών αλλά και ανδρών που επιδιώκουν να ανέλθουν με αντάλλαγμα το σεξ. Ωστόσο, αυτές οι περιπτώσεις διαφοροποιούνται ως προς το ότι υπάρχει συναίνεση και από τις δύο πλευρές. Όπως σημειώνουν, το πρόβλημα προκύπτει από το σημείο και μετά που, το πρόσωπο που έχει την εξουσία προσβάλλει, μειώνει υποτιμά με πράξεις ή παραλείψεις τον λιγότερο δυνατό, επιβάλλοντας την επιθυμία του μέσω της ισχύος που τού δίνει η θέση του.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, φαίνεται κάτι να αλλάζει στην αντιμετώπιση αντίστοιχων περιστατικών καθώς, μετά το #metoo, που ευαισθητοποίησε το κοινό, οι περισσότεροι φροντίζουν να υιοθετούν περισσότερο προσεκτική συμπεριφορά. Η Λ., που μίλησε στο μέσο, είναι μόλις 23 χρονών και εργάζεται στον χώρο ενάμισι χρόνο. Η ίδια αναφέρει ότι στον χώρο εργασίας της δεν έχει συναντήσει σεξιστικές συμπεριφορές, ωστόσο, βρίσκεται αντιμέτωπη με την εργασιακή εκμετάλλευση, όπως λέει, «απλά γιατί είναι νεότερη». Η Λ. όταν ήταν φοιτήτρια χρειάστηκε να συνεργαστεί, για μία εργασία της στο πανεπιστήμιο, με έναν εργαζόμενο στη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας. Ο εργαζόμενος έγινε ιδιαίτερα φορτικός, με αφορμή τη βοήθεια που της προσέφερε. Έστελνε μηνύματα στην ίδια και στις φίλες της, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λέγοντάς τους ότι «ο χώρος χρειάζεται γνωριμίες, αλλιώς δεν μπορείς να προχωρήσεις. Θα μπορούσα να βοηθήσω». Όπως σημειώνει η Λ., «εννοείται με κάποια ανταλλάγματα».

«Τα θύματα δε μιλούν γιατί δεν υπάρχει πλαίσιο υποστήριξης»

Σε συνέντευξή της στην Deutsche Welle, η Δήμητρα Μαρή, υποψήφια διδάκτορας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, μίλησε για το επίκεντρο της διατριβής της: «Σεξισμός και Δημόσιος Λόγος – Αναπαραστάσεις του Ελληνικού MeToo στα ΜΜΕ».

Η κα Μαρή αναφέρθηκε στο ζήτημα γιατί τα θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης συχνά δεν μιλούν ανοιχτά, δηλώνοντας ότι η σιωπή τους δεν σημαίνει ότι δεν συμβαίνει τέτοια παρενόχληση, αλλά μάλλον ότι υπάρχει έλλειψη πλαισίου υποστήριξης.

Επισήμανε ότι η κουλτούρα του σεξισμού και του βιασμού διαιωνίζει και δικαιολογεί την καταχρηστική συμπεριφορά. Η Μαρί τόνισε επίσης ότι ενώ οι δαπάνες της κυβέρνησης για το κίνημα #metoo στοχεύουν να «σπάσουν τη σιωπή», η ευθύνη δεν πρέπει να βαρύνει αποκλειστικά τα θύματα να μιλήσουν και να αναζητήσουν υποστήριξη.

Αντίθετα, το κράτος πρόνοιας θα πρέπει να παρέχει ένα σύστημα υποστήριξης για τα θύματα σεξουαλικής βίας σε όλα τα επίπεδα.

Η κα. Μαρί ζήτησε να αναληφθεί συνολική δράση προς όλες τις κατευθύνσεις, ιδιαίτερα από το κράτος πρόνοιας, για την αντιμετώπιση του ζητήματος της σεξουαλικής βίας.