Τι θα συμβεί αν γίνει πόλεμος στην Ελλάδα και πώς γίνεται επιστράτευση;

Βλέποντας τις τραγικές εικόνες που μας έρχονται καθημερινά τα τελευταία εικοσιτετράωρα, αρκετοί είναι αυτοί που αναρωτήθηκαν τι θα συνέβαινε εάν αντίστοιχα ξεσπούσε ένας γενικευμένος πόλεμος

Σε ποιες άμεσες κινήσεις θα προέβαινε; Με ποιον τρόπο θα προστατευόταν ο άμαχος πληθυσμός; Τι θα λειτουργούσε και τι θα απαγορευόταν; Πάμε να τα δούμε όλα αυτά όσο γίνεται πιο αναλυτικά με βάση τις προβλέψεις που έχουν ήδη γίνει εάν ο μη γένοιτο εμπλεκόμασταν σε μια γενικευμένη στρατιωτική σύρραξη.

Ποια άρθρα του Συντάγματος αναστέλλονται σε περίπτωση πολέμου;

Καταρχάς την αντιμετώπιση της κατάστασης πολιορκίας την προβλέπει το ίδιο το Σύνταγμα της χώρας, στο άρθρο 48. Ο νομοθέτης έχει φροντίσει, προκειμένου το κράτος να είναι έτοιμο για κάθε ενδεχόμενο, ακόμη και για το πιο ακραίο και απευκταίο σενάριο.

Όπως αναφέρει το Σύνταγμα, «σε περίπτωση πολέμου, επιστράτευσης εξαιτίας εξωτερικών κινδύνων ή άμεσης απειλής της εθνικής ασφάλειας, καθώς και αν εκδηλωθεί ένοπλο κίνημα για την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος, η Bουλή, με απόφασή της, που λαμβάνεται ύστερα από πρόταση της Kυβέρνησης, θέτει σε εφαρμογή, σε ολόκληρη την Eπικράτεια ή σε τμήμα της, το νόμο για την κατάσταση πολιορκίας, συνιστά εξαιρετικά δικαστήρια» και αναστέλλει την ισχύ του συνόλου ή μέρους των ακόλουθων διατάξεων:

του άρθρου 5 παράγραφος 4 του Συντάγματος (που προβλέπει την ελεύθερη κίνηση ή εγκατάσταση στη χώρα καθώς και την ελεύθερη έξοδο και είσοδο σε αυτή). Άρα ανά πάσα στιγμή κλείνουν τα σύνορα και απαγορεύονται οι μετακινήσεις του πληθυσμού,
του άρθρου 6 (περί ορίου προφυλάκισης και προσωπικής ασφάλειας),
του άρθρου 8 (που αναφέρει ότι κανένας δεν στερείται χωρίς τη θέλησή του τον δικαστή που του έχει ορίσει ο νόμος και πως απαγορεύεται να συσταθούν έκτακτα δικαστήρια). Οπότε ό,τι απ’ αυτά απαγορεύονται εν καιρώ ειρήνης, επιτρέπονται εν καιρώ πολέμου.
Του άρθρου 9 (περί της προστασίας του ασύλου της κατοικίας και του απαραβίαστου της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής),
του άρθρου 11 (περί του δικαιώματος του συνέρχεσθαι),
του άρθρου 12 παράγραφοι 1 έως 4 (περί του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι),
του άρθρου 14 (περί ελευθερίας του Τύπου). Κάτι που σημαίνει ότι επικαλούμενο λόγους εθνικής ασφαλείας το κράτος μπορεί να επιβάλλει λογοκρισία, κατάσχεση εφημερίδων αλλά και απαγόρευση πρόσβασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως είναι π.χ. το Facebook και το Twitter.
του άρθρου 19 (περί του απόρρητου των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας),
του άρθρου 22 παράγραφος 3 (περί σύναψης συλλογικών συμβάσεων εργασίας από τους δημοσίους υπαλλήλους, τους εργαζόμενους στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και άλλα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου),
Του άρθρου 23 (περί συνδικαλιστικής ελευθερίας)
Του άρθρου 96 παράγραφος 4 (περί των ειδικών νόμων που διέπουν τα στρατοδικεία, τα ναυτοδικεία και τα αεροδικεία)
Και του άρθρου 97 (περί της εκδίκασης υποθέσεων από μικρά ορκωτά δικαστήρια).

Δεν υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο η κήρυξη κατάστασης πολιορκίας

Mαζί με την απόφαση της Bουλής για τον περιορισμό των παραπάνω άρθρων του Συντάγματος (που λαμβάνεται με την αυξημένη πλειοψηφία των 180 βουλευτών), ορίζεται και η διάρκεια ισχύος των επιβαλλόμενων έκτακτων μέτρων, η οποία δεν μπορεί να υπερβεί τις δεκαπέντε ημέρες. Ανά δεκαπενθήμερο πάντως, είναι δυνατόν να παρατείνεται η διάρκεια της κατάστασης πολιορκίας, με πλειοψηφία 151 βουλευτών αυτή τη φορά μάλιστα.

Σε περίπτωση που η Βουλή απουσιάζει και δεν μπορεί αντικειμενικά εγκαίρως να συγκληθεί εξαιτίας της καταστάσεως, είναι δυνατόν να εκδοθεί, με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, Προεδρικό Διάταγμα κήρυξης κατάστασης πολιορκίας, το οποίο, αν δεν υποβληθεί στη Βουλή εντός 15 ημερών, παύει να ισχύει στο εξής.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι η απόφαση περί κήρυξης της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας δεν υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο, διότι συγκαταλέγεται μεταξύ των λεγόμενων «κυβερνητικών πράξεων», δηλαδή πράξεων που ανάγονται στη διαχείριση πολιτικής εξουσίας. Εννοείται πως υπό την ισχύ του Συντάγματος του 1975, συμπεριλαμβανομένων των αναθεωρήσεών του, δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ ο θεσμός της κατάστασης πολιορκίας και καλό θα ήταν να μην χρειαστεί να εφαρμοστεί ποτέ.

Η Ελληνική Αστυνομία τίθεται υπό τις διαταγές του Στρατού

Ο νόμος που εξειδικεύει τις κινήσεις που γίνονται σε περίπτωση πολέμου, είναι ο Ν. 566 ΦΕΚ Α’ 90 της 28ης Μαρτίου 1977. Σε αυτόν διαβάζουμε ότι σε τέτοιου είδους καταστάσεις, οι εξουσίες των πολιτικών αρχών που ανάγονται στην προστασία της ασφαλείας του κράτους, την τήρηση της τάξης και την αστυνομία, «αναλαμβάνονται και ασκούνται υπό της στρατιωτικής αρχής καθ` ο μέτρον ήθελε θεωρηθή υπό ταύτης αναγκαίον».

Ο Στρατός έχει το δικαίωμα μεταξύ άλλων, να διενεργεί κατ’ οίκον έρευνες οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας ή της νύχτας χωρίς την παρουσία δικαστικού, να απομακρύνει κάθε ύποπτο από τον τόπο διαμονής του ή να τον περιορίζει σε συγκεκριμένο τόπο, να προβαίνει σε συλλήψεις άνευ εντάλματος, να διαλύει κάθε συνάθροιση, να διαλύει σωματεία και ενώσεις προσώπων μη κερδοσκοπικού σκοπού και να απαγορεύει την άσκηση του δικαιώματος της απεργίας. Επίσης, για την εκδίκαση εγκλημάτων που στρέφονται κατά της ασφαλείας του κράτους, του πολιτεύματος και της δημοσίας τάξεως, αρμόδια είναι τα διαρκή ή έκτακτα στρατιωτικά δικαστήρια, «οιαδήποτε και αν είναι η ιδιότης των αυτουργών ή συμμετόχων».

Εκτέλεση εις θάνατον τουλάχιστον 10 μέρες μετά την απαγγελία της απόφασης

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο 7 του σχετικού νόμου που ψηφίστηκε το 1977, επί πρωθυπουργίας δηλαδή του αείμνηστου Κωνσταντίνου Καραμανλή. Σε αυτό διαβάζουμε πως σε περίπτωση που κάποιος καταδικαστεί εις θάνατον (η θανατική ποινή έχει καταργηθεί εν καιρώ ειρήνης αλλά όχι εν καιρώ πολέμου), για την εκτέλεση θα πρέπει να παρέλθουν τουλάχιστον δέκα ημέρες από την απαγγελία της απόφασης.

Τί ισχύει σε περίπτωση επιστράτευσης -Ποιές ηλικίες καλούνται;

Τι ισχύει σε περίπτωση επιστράτευσης στην Ελλάδα και ποιες ηλικίες καλούνται, με βάση το θεσμικό πλαίσιο.

Τι σημαίνει επιστράτευση και ποιοι επηρεάζονται

Η επιστράτευση μπορεί να είναι είτε γενική είτε μερική. Η μερική αφορά μόνο κάποιες συγκεκριμένες εφεδρικές σειρές ή περιοχές της χώρας, αλλά και συγκεκριμένες ειδικότητες ή κατηγορίες εφέδρων, όπως αξιωματικοί και στρατιώτες.

Η ανησυχία για πιθανή επιστράτευση έχει ενταθεί λόγω των εξελίξεων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και κυρίως του περιστατικού με τη σύλληψη των δύο Ελλήνων στρατιωτικών στον Έβρο. Πολλοί πολίτες ψάχνουν πληροφορίες για το τι ισχύει.

Στην περίπτωση πορτοκαλί συναγερμού (δηλαδή όχι ακόμα σε κατάσταση πολέμου), καλούνται πρώτα οι σειρές που απολύθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς και όσοι έχουν ειδικές κρίσιμες ειδικότητες όπως ναρκαλιευτές, χειριστές ραντάρ, ΟΥΚ, πεζοναύτες, ΛΟΚ κλπ.

Πώς γίνεται η μερική επιστράτευση και ποιοι καλούνται

Σε περίπτωση ειδικής ή μερικής επιστράτευσης, αποστέλλονται Φύλλα Ατομικής Προσκλήσεως (ΦΑΠ), που παραδίδονται από την αστυνομία οποιαδήποτε ώρα της ημέρας. Οι πολίτες πρέπει να παρουσιαστούν στις μονάδες που αναγράφονται στο ΦΑΠ, μέσα στον προκαθορισμένο χρόνο.

Για τις περιοχές πρώτης γραμμής, αυτό σημαίνει ΑΜΕΣΑ — το αργότερο μέσα σε 2 έως 4 ώρες. Για παράδειγμα, στην τελευταία μερική επιστράτευση στο ανατολικό Αιγαίο (Ιανουάριος 1996), το περιθώριο ήταν 2 ώρες.

Σε άλλες περιοχές, το περιθώριο αυξάνεται ανάλογα με την απόσταση. Οι μετακινήσεις προς και από τη μονάδα είναι δωρεάν με τη χρήση κουπονιών στο κάτω μέρος του ΦΑΠ.

Αν υπάρχει σοβαρός λόγος αδυναμίας μετάβασης (όπως ταξίδι ή έλλειψη μέσων), τότε πρέπει να μεταβείς στο πλησιέστερο Στρατόπεδο Προώθησης Εφέδρων. Εκεί αναλαμβάνουν να σε στείλουν στη μονάδα σου ή να σε εντάξουν σε άλλη, σύμφωνα με οδηγίες του ΓΕΕΘΑ.

Ποια είναι τα ηλικιακά όρια στη μερική επιστράτευση

Η επιστράτευση γίνεται σε δύο φάσεις:

• Πρώτη φάση: έφεδροι κάτω των 41 ετών
• Δεύτερη φάση: από 41 έως 45 ετών

Όσοι είναι άνω των 45 ετών απαλλάσσονται προσωρινά από την υποχρέωση.

Προτεραιότητα έχουν όσοι έχουν «πράσινα φύλλα πορείας». Αυτοί καλούνται πρώτοι. Όσοι έχουν «λευκά φύλλα πορείας» ανήκουν στη δεύτερη φάση, ακόμη κι αν είναι κάτω των 41. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν έχουν κρίσιμη ειδικότητα. Ορισμένες ειδικότητες φέρουν και άλλα χρώματα φύλλων πορείας και περιλαμβάνουν ειδικές οδηγίες, μερικές από τις οποίες είναι απόρρητες.

Όλοι οι έφεδροι έχουν λάβει Ειδικό Φύλλο Πορείας (ΕΦΠ) με κωδικούς. Οι κωδικοί αυτοί έχουν εξηγηθεί στη θητεία, αλλά για όποιον δεν τους θυμάται, μπορεί να απευθυνθεί στη στρατολογική του υπηρεσία.

Οι κάτοχοι λευκών ΕΦΠ τοποθετούνται όπου διαταχθούν, όμως επειδή εντάσσονται στη δεύτερη φάση, θα λάβουν ειδοποίηση στο σπίτι. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να έχουν ενημερώσει τη στρατολογική τους υπηρεσία για αλλαγές διεύθυνσης, ώστε να μην καθυστερεί η διαδικασία.

Τι αλλάζει σε περίπτωση γενικής επιστράτευσης

Σε κόκκινο συναγερμό ή κατάσταση πολέμου, η επιστράτευση γίνεται γενική. Τα ηλικιακά όρια είναι τα ίδια με πριν, αλλά υπάρχει πρόβλεψη να αλλάξουν ανάλογα με τις ανάγκες της χώρας. Θεωρητικά, τότε καλούνται να καταταγούν όλοι όσοι είναι ικανοί να κρατήσουν όπλο, χωρίς εξαίρεση.

Ποια έγγραφα πρέπει να έχει μαζί του όποιος καλείται

• Το ΦΑΠ που έστειλε η επιστρατεύουσα αρχή
• Το Ειδικό Φύλλο Πορείας (ΕΦΠ)
• Το Ατομικό Βιβλιάριο Μεταβολών και Εκπαίδευσης (αν υπάρχει)
• Την Αστυνομική ταυτότητα και τα επιστρατευτικά έγγραφα
• Στρατιωτική άδεια οδήγησης (αν υπάρχει)
• Πολιτικό δίπλωμα οδήγησης (αν υπάρχει)
• Μεταλλική ταυτότητα
• Προαιρετικά: πτυχία ΑΕΙ/ΤΕΙ/ΙΕΚ, πιστοποιήσεις ξένων γλωσσών και άλλα

Τι είδη πρέπει να πάρει μαζί του

• Ξηρά τροφή για 2-3 ημέρες, μέχρι να αρχίσει η σίτιση από τη μονάδα
• Ένα μικρό σακίδιο με ατομικά είδη υγιεινής

Αν και πολλοί ελπίζουν να μην χρειαστεί ποτέ κάτι τέτοιο, η σωστή ενημέρωση και προετοιμασία είναι σημαντικές. Σε περίπτωση επιστράτευσης, κάθε λεπτομέρεια μετράει.