Σάββατο του Λαζάρου: Τι γιορτάζουμε σε μια μεγάλη μέρα της Ορθοδοξίας – Τα έθιμα σε όλο τον ελληνισμό και γιατί φτιάχνουμε «λαζαράκια»

Η σημερινή ημέρα έχει ξεχωριστή σημασία για την Ορθοδοξία, καθώς είναι αφιερωμένη στο Σάββατο του Λαζάρου – μια μεγάλη γιορτή που προηγείται της Μεγάλης Εβδομάδας και μας προετοιμάζει για τη Σταύρωση και την Ανάσταση του Χριστού.

Η γιορτή αυτή βρίσκεται στο τέλος της Σαρακοστής, λίγο πριν από την Εβδομάδα των Παθών. Αν και είναι περίοδος νηστείας, το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων έχουν εορταστικό χαρακτήρα, που ξεχωρίζει.

Η ανάσταση του Λαζάρου και το νόημά της

Το Σάββατο του Λαζάρου, γνωστό και ως Λαζαροσάββατο, είναι μια από τις σημαντικότερες εορτές της Ορθοδοξίας, αφιερωμένη στο θαύμα της ανάστασης του Λαζάρου από τον Ιησού. Ο Λάζαρος ήταν στενός φίλος και μαθητής του Χριστού, και η ανάμνηση της ανάστασής του αποτελεί σύμβολο ελπίδας και ζωής για τους πιστούς.

Ο Λάζαρος έμενε στη Βηθανία, κοντά στην Ιερουσαλήμ, μαζί με τις αδελφές του, Μάρθα και Μαρία. Όταν αρρώστησε βαριά, οι αδερφές του ειδοποίησαν τον Ιησού. Εκείνος όμως καθυστέρησε να φτάσει, και όταν τελικά έφτασε, ο Λάζαρος είχε ήδη πεθάνει προ τετραημέρου (Ιωάννης 11:17). Ο Χριστός στάθηκε μπροστά στον τάφο, προσευχήθηκε και είπε: «Λάζαρε, δεύρο έξω». Τότε ο Λάζαρος βγήκε ζωντανός, τυλιγμένος με τα σάβανα (Ιωάννης 11:44).

Το θαύμα αυτό συγκλόνισε το πλήθος και ενίσχυσε την πίστη πολλών. Παράλληλα, προκάλεσε την αντίδραση των αρχιερέων και των Φαρισαίων, που άρχισαν να σχεδιάζουν τη θανάτωση τόσο του Ιησού όσο και του Λαζάρου. Παρότι δεν κατάφεραν να σκοτώσουν τον Λάζαρο, λίγες μέρες μετά, ο Ιησούς οδηγήθηκε στη Σταύρωση.

Έξι ημέρες πριν από το Πάσχα, ο Ιησούς δείπνησε μαζί με τον Λάζαρο. Ο κόσμος συνέρρεε όχι μόνο για να δει τον Ιησού αλλά και τον Λάζαρο, που είχε επιστρέψει από τον θάνατο (Ιωάννης 12:9).

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Λάζαρος ήταν 30 ετών όταν αναστήθηκε και έζησε άλλα 30 χρόνια. Αργότερα, για να αποφύγει τον φθόνο των Ιουδαίων αρχόντων, εγκαταστάθηκε στο Κίτιο της Κύπρου, όπου χειροτονήθηκε από τους Αποστόλους Παύλο και Βαρνάβα ως πρώτος επίσκοπος Κιτίου.

Η παράδοση του Λαζάρου στην Κύπρο και την Ελλάδα

Μετά την Ανάστασή του, ο Λάζαρος φαίνεται πως δεν ξαναγέλασε ποτέ, με μία μόνο εξαίρεση. Όταν κάποτε είδε έναν άντρα στο παζάρι να κλέβει μια στάμνα, σχολίασε: «Βρε τον ταλαίπωρο! Δες πώς φεύγει με την κλεμμένη στάμνα. Ξεχνά ότι κι αυτός, όπως και η στάμνα, είναι χώμα. Ένα χώμα κλέβει το άλλο. Μα πώς να γελάσει κανείς οι πικραμένοι;» Και τότε χαμογέλασε.

Ο Λάζαρος πέθανε στην Κύπρο, όπου και τάφηκε. Στη σαρκοφάγο του αναγράφεται στα εβραϊκά: «Λάζαρος, ο τετραήμερος φίλος του Χριστού».

Ανάλογα με την περιοχή, τα «Λαζαρικά» λέγονται μόνο από κορίτσια – τις λεγόμενες «Λαζαρίνες» ή «Λαζαρίτσες» – ή και από αγόρια, όπως στο Απόκουρο, όπου κρατούν ειδική κατασκευή που απεικονίζει τον Λάζαρο.

Τα κάλαντα του Σαββάτου του Λαζάρου

Μετά τον εκκλησιασμό, σε πολλά χωριά και πόλεις, παιδιά και μεγάλοι ψάλλουν τα κάλαντα του Λαζάρου, αναγγέλλοντας το χαρμόσυνο γεγονός της ανάστασής του, το οποίο προοικονομεί την Ανάσταση του Χριστού.

«Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια
ήρθε η Κυριακή που τρων τα ψάρια.
Ξύπνα Λάζαρε και μη κοιμάσαι
τώρα μέρα μας, τώρα χρονιά μας,
τα κουτάκια μας αυγά γεννούνε
δώστε μας και μας να τα χαρούμε.
Και του χρόνου.»

Το παραδοσιακό έθιμο με τα λαζαράκια

Τα «λαζαράκια» ή «λαζάρηδες» είναι παραδοσιακά γλυκά ψωμάκια, που έχουν τη μορφή του σαβανωμένου Λαζάρου και παρασκευάζονται ειδικά για το Σάββατο του Λαζάρου. Σύμφωνα με το έθιμο, κάθε οικογένεια έπλαθε όσα λαζαράκια ήταν και τα παιδιά της. Έλεγαν μάλιστα: «Λαζαράκια αν δεν πλάσεις, ψωμί δεν θα χορτάσεις».

Συνταγή για λαζαράκια

Υλικά:

– 300 ml χλιαρό νερό
– 1 φακελάκι ξηρή μαγιά
– 120 γρ. ζάχαρη
– 80 ml ελαιόλαδο
– 1/2 κουταλάκι κανέλα
– 1 πρέζα γαρύφαλλο τριμμένο
– 1/2 κουταλάκι μαχλέπι
– 1/2 κουταλάκι μαστίχα
– 1 κουταλάκι ανθόνερο
– Ξύσμα λεμονιού
– 650 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
– 60 γρ. καρύδια
– Καρφάκια γαρίφαλο

Τα λαζαράκια φτιάχνονται με αγάπη και συμβολίζουν τη νίκη της ζωής απέναντι στον θάνατο, ενισχύοντας το μήνυμα της ελπίδας που φέρνει η Μεγάλη Εβδομάδα.