Μολυσμένο ένα στα τρία ψάρια στα ελληνικά σούπερ μάρκετ – Εντοπίστηκαν επικίνδυνα παράσιτα

Μια νέα επιστημονική μελέτη φέρνει στο φως ανησυχητικά στοιχεία για την ασφάλεια των έτοιμων ψαριών στην Ελλάδα: σχεδόν 3 στα 10 δείγματα βρέθηκαν να περιέχουν επικίνδυνα θαλάσσια παράσιτα του γένους Anisakis, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές γαστρεντερικές ή αλλεργικές αντιδράσεις.

Συχνή παρουσία παρασίτων σε καπνιστά και παστά ψάρια

Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από επιστημονική ομάδα στη Θεσσαλονίκη και δημοσιεύτηκε στην πλατφόρμα PubMed Central (PMC), ανέλυσε 108 δείγματα έτοιμων προς κατανάλωση ψαριών (RTE) που πωλούνται σε ελληνικά σούπερ μάρκετ. Στην έρευνα περιλαμβάνονταν καπνιστά, παστά και μαριναρισμένα ψάρια, και διαπιστώθηκε ότι το 29,6% αυτών έφεραν προνύμφες των Anisakis simplex και Anisakis pegreffii.

Τα υψηλότερα ποσοστά μόλυνσης εντοπίστηκαν:

– στο καπνιστό ρέγγα ολόκληρο (91,6%),

– στο παστό σκουμπρί (47%),

και στο καπνιστό σκουμπρί (46,6%).

Αντίθετα, οι σαρδέλες, ο τόνος και ο μπακαλιάρος δεν παρουσίασαν καμία ένδειξη μόλυνσης. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί ότι τα δείγματα που περιείχαν ολόκληρα ψάρια – δηλαδή με τα εντόσθια – εμφάνιζαν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά παρασιτικής επιβάρυνσης σε σύγκριση με τα φιλέτα.

Πώς προσβάλλεται ο άνθρωπος

Το Anisakis είναι θαλάσσιο νηματώδες παράσιτο, το οποίο μετά τον θάνατο του ψαριού μπορεί να μεταναστεύσει από την κοιλιακή κοιλότητα στους μυς. Αν ο άνθρωπος καταναλώσει ωμό, ανεπαρκώς ψημένο ή ακατάλληλα επεξεργασμένο ψάρι που φέρει προνύμφες, διατρέχει τον κίνδυνο να νοσήσει από ανισακίαση (anisakidosis).

Η ασθένεια προκαλεί συμπτώματα που συχνά θυμίζουν άλλες παθήσεις όπως γαστρίτιδα ή σκωληκοειδίτιδα και περιλαμβάνουν κοιλιακό πόνο, ναυτία, εμετούς και διάρροια. Σε αρκετές περιπτώσεις έχουν παρατηρηθεί και έντονες αλλεργικές αντιδράσεις, ακόμα και σε καλά μαγειρεμένα ή επεξεργασμένα ψάρια, λόγω της επιμονής των αλλεργιογόνων.

Το πρώτο καταγεγραμμένο περιστατικό στην Ελλάδα

Το πρώτο επιβεβαιωμένο περιστατικό ανισακίασης στη χώρα καταγράφηκε το 2024, σε έναν νεαρό άνδρα που συνήθιζε να καταναλώνει ωμό ψάρι. Η κατάστασή του παρερμηνεύτηκε ως κακοήθεια στην περιτοναϊκή κοιλότητα, οδηγώντας τελικά σε χειρουργική επέμβαση.

Ανησυχητικά τα ποσοστά για την ευρωπαϊκή αγορά

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης για Τρόφιμα και Ζωοτροφές (RASFF), το Anisakis ευθύνεται για το 73,6% των καταγγελιών για παρασιτικές μολύνσεις σε τρόφιμα από το 2001 έως το 2023. Παρά τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που απαιτούν είτε κατάψυξη στους -20°C για τουλάχιστον 24 ώρες είτε θερμική επεξεργασία άνω των 60°C, φαίνεται ότι ορισμένα έτοιμα προς κατανάλωση ψάρια στην ελληνική αγορά εξακολουθούν να περιέχουν μη ανιχνεύσιμα υπολείμματα παρασίτων.

Τα συγκεκριμένα παράσιτα είναι σχεδόν αόρατα στο ανθρώπινο μάτι, με αποτέλεσμα να διαφεύγουν ακόμη και από τους πιο επιμελείς καταναλωτές.

Οι παραδοσιακές μέθοδοι δεν επαρκούν

Όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, οι μέθοδοι παρασκευής όπως το κάπνισμα ή το μαρινάρισμα δεν εξασφαλίζουν πάντοτε την εξόντωση των προνυμφών. Μάλιστα, ακόμη και νεκρές προνύμφες μπορούν να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις σε άτομα που είναι ευαίσθητα.

Προτάσεις για καλύτερη προστασία των καταναλωτών

Η επιστημονική ομάδα της μελέτης προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για την ενίσχυση της ασφάλειας των θαλασσινών προϊόντων:

ταχεία απομάκρυνση των εντοσθίων αμέσως μετά την αλίευση,

αυστηρός έλεγχος της θερμοκρασίας κατά τη μεταφορά και αποθήκευση,

ενδελεχής οπτικός έλεγχος από εκπαιδευμένο προσωπικό,

πλήρης συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές οδηγίες επεξεργασίας.

Ιδιαίτερα για άτομα με ιστορικό αλλεργιών, η κατανάλωση ψαριών από ιχθυοκαλλιέργειες θεωρείται ασφαλέστερη επιλογή, καθώς η τροφή των ψαριών είναι ελεγχόμενη.

Προειδοποίηση και όχι απλή διαπίστωση

Η παρουσία των παρασίτων Anisakis simplex και A. pegreffii σε σχεδόν ένα στα τρία έτοιμα προς κατανάλωση ψάρια στην ελληνική αγορά δεν είναι απλώς ένα ακόμα επιστημονικό εύρημα. Είναι ξεκάθαρη προειδοποίηση για τους κινδύνους που ενδέχεται να κρύβει ένα φαινομενικά αθώο πιάτο ψαριού.

Η ασφάλεια των θαλασσινών, ειδικά όταν φτάνουν στο πιάτο μας χωρίς επιπλέον θερμική επεξεργασία, απαιτεί μεγαλύτερη προσοχή, σωστή ενημέρωση και πιο αυστηρούς ελέγχους σε όλα τα στάδια της αλυσίδας παραγωγής.