Καρκινογόνες ουσίες σε λαδόκολλα ψησίματος – Ευρήματα νέας μελέτης

Μελέτες έχουν δείξει ότι τοξικές χημικές ουσίες μπορούν να μεταναστεύσουν από τα χαρτιά ψησίματος ή αλλιώς λαδόκολλες και από αλουμινόχαρτο στα τρόφιμα. Ωστόσο ο κίνδυνος δεν είναι μικρότερος και στα βιολογικά – ανακυκλωμένα ανάλογα υλικά.

Προκειμένου να μειωθεί ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος και η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η βιομηχανία συσκευασίας και εμπορευματοκιβωτίων άρχισε πρόσφατα να κινείται προς την παραγωγή βιώσιμων και «πράσινων» υλικών που προέρχονται από ανανεώσιμες πηγές βιομάζας: τα λεγόμενα «Βιοβασισμένα» Υλικά Επαφής Τροφίμων (BBFCMs). Αν και δεν υπάρχει ειδικός κανονισμός για αυτά τα υλικά, ο κανονισμός 1935/2004/ΕΚ εφαρμόζεται σε οποιοδήποτε υλικό έρχεται σε επαφή με τρόφιμα (FCM), δηλώνοντας ότι η χρήση οποιασδήποτε ουσίας που είναι επιβλαβής για την ανθρώπινη υγεία και δυνητικά μεταβιβάσιμη στα τρόφιμα δεν επιτρέπεται για την παραγωγή FCM ή ως πρόσθετο.

Ωστόσο και τα βιολογικά υλικά συσκευασίας τροφίμων που επισημαίνονται ως φυσικά, κομποστοποιήσιμα ή βιοαποδομήσιμα μπορούν ούτως ή άλλως να συνεπάγονται τη χρήση πρόσθετων που είναι απαραίτητα για την αύξηση της ακαμψίας, της ευελιξίας, της στεγανοποίησης από το νερό και το λίπος.

Πρόσφατα Ιταλοί ερευνητές ανέλυσαν βιολογικές συσκευασίες τροφίμων για να αξιολογήσουν την παρουσία και τη μετανάστευση στα τρόφιμα των επικίνδυνων για την υγεία ουσιών: ανά και πολυφθοροαλκυλίου ( PFAS ) και οργανοφωσφορικών εστέρων (OPEs).

Τα OPE είναι επιβραδυντικά φλόγας και πλαστικοποιητές που χρησιμοποιούνται ευρέως λόγω των καλών φυσικοχημικών ιδιοτήτων τους και μπορούν να εισέλθουν στο ανθρώπινο σώμα μέσω της κατάποσης, της εισπνοής και της δερματικής επαφής, επηρεάζοντας αρνητικά την υγεία των ανθρώπων. Μελέτες έχουν αναφέρει την παρουσία OPEs σε ανθρώπινα ούρα και μαλλιά.  Μπορούν να προκαλέσουν διάφορες δυσμενείς τοξικές επιδράσεις, όπως οξεία, αναπαραγωγική και αναπτυξιακή τοξικότητα, νευροτοξικότητα, γονοτοξικότητα, νεφροτοξικότητα και ενδοκρινική διαταραχή. Τα PFAS είναι επικαλύψεις και απωθητικά νερού και λίπους και είναι γνωστά και ως «παντοτινά χημικά» καθώς είναι εξαιρετικά ανθεκτικά και μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας όπως βλάβη στο ήπαρ, παθήσεις του θυρεοειδούς, παχυσαρκία, προβλήματα γονιμότητας και καρκίνο.

Στην Ιταλική μελέτη, πραγματοποιήθηκαν δοκιμές εγκεκριμένες από την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την αξιολόγηση της μετανάστευσης δώδεκα OPE και είκοσι δύο PFAS από διαφορετικούς τύπους BBFCM, τα οποία είναι όλα βιοαποδομήσιμα ή κομποστοποιήσιμα. Οι δοκιμές έγιναν σε επτά δείγματα συσκευασίας: ένα κουτί τροφίμων, έναν δίσκο φούρνου μικροκυμάτων, ένα πιάτο, ένα φλιτζάνι και τρεις διαφορετικοί τύποι χαρτιού ψησίματος.

Τα χαρτιά ψησίματος είχαν τα υψηλότερα συνολικά επίπεδα τόσο PFAS όσο και OPE. Ένα από τα δείγματα χαρτιού ψησίματος είχε συνολική συγκέντρωση PFAS 0,59 ± 0,04 mg/kg. Τα OPE κυμαίνονταν από συγκέντρωση 0,04 ± 0,01 (ένα μπολ) έως 0,26 ± 0,06 (άλλο χαρτί ψησίματος), οι συγγραφείς περιέγραψαν ότι «τα χαρτιά ψησίματος είναι τα πιο μολυσμένα δείγματα. Ειδικότερα, η ποσότητα των μεταναστευθέντων OPE υπερβαίνει κατά τάξη μεγέθους το προληπτικό όριο των 0,01 mg kg −1 ».

Τα αποτελέσματα που προέκυψαν με τη χρήση προσομοιωτών τροφίμων καταδεικνύουν ότι τα OPEs μεταναστεύουν με συγκρίσιμο τρόπο προς τρόφιμα με υδρόφιλες και λιπόφιλες ιδιότητες, ενώ τα PFAS μεταναστεύουν κυρίως προς υδατικά όξινα τρόφιμα.

Τέσσερα OPE που προκαλούν ανησυχία: ο τριβουτοξυαιθυλοφωσφορικός εστέρας (TBEP, CAS 78-51-3, αναστέλλει το προφίλ των κυττάρων). φωσφορικό τριβουτύλιο (TBP, CAS 126-73-8, γνωστό καρκινογόνο για αρουραίους) και το ισομερές τριισοβουτυλίου (TIBP, το οποίο με βάση τη δομή του θα μπορούσε να έχει παρόμοια αποτελέσματα με το TBP) μετρήθηκαν και στα επτά είδη που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα βιολογικής βάσης. Επιπρόσθετα, το φωσφορικό τριχλωροφαινυλεστέρα (TCPP, CAS 13674-84-5) ένα άλλο πιθανό καρκινογόνο, μετρήθηκε σε έξι από τα επτά.

Αυτή η διερευνητική μελέτη, στον απόηχο μιας προηγούμενης, έδειξε ότι δύο κατηγορίες μολυσματικών ουσιών, οι OPEs και οι PFAS (οι τελευταίοι γνωστοί ως Forever Chemicals), υπάρχουν και σε υλικά φυσικής προέλευσης και μπορούν να μεταναστεύσουν από υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα σε προσομοιωτές και ως εκ τούτου στα τρόφιμα. Τα αποτελέσματα ενθαρρύνουν περαιτέρω και πιο εκτεταμένη έρευνα για την επαλήθευση της αποτελεσματικής ασφάλειας αυτών των βιολογικών υλικών.

Για να διαβάσετε ολόκληρη τη μελέτη πατήστε ΕΔΩ.

Αναφορά: Simonetti G, Riccardi C, Pomata D, Acquaviva L, Fricano A, Buiarelli F, Senofonte M, Di Filippo P. Studies of Potential Migration of Hazardous Chemicals from Sustainable Food Contact Materials. Τρόφιμα . 2024; 13(5):645. https://doi.org/10.3390/foods13050645.