Johnson & Johnson: Η εταιρεία ήξερε από τη τη δεκαετία του ’60 ότι η πούδρα της ήταν καρκινογόνα – Στο φως απόρρητα έγγραφα

Η υπόθεση της Johnson & Johnson που αποκαλύφθηκε μέσα από απόρρητα έγγραφα δεν αφορά απλώς μια εταιρεία καλλυντικών, αλλά ένα ολόκληρο σύστημα όπου η εικόνα και το μάρκετινγκ υπερισχύουν της αλήθειας και της ανθρώπινης ζωής.

Μια εικόνα καθαρότητας που έκρυβε τον φόβο

Για δεκαετίες, η Johnson & Johnson παρουσίαζε μια τρυφερή εικόνα: ένα λευκό μπουκάλι, μια μητέρα να απλώνει απαλά την πούδρα στο δέρμα του μωρού της και το χαμόγελο της απόλυτης εμπιστοσύνης. Πίσω όμως από το ροζ καπάκι της «baby powder» κρυβόταν κάτι πολύ πιο σκοτεινό – ο καρκινογόνος αμίαντος.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, περίπου τρεις χιλιάδες άνθρωποι στρέφονται τώρα δικαστικά εναντίον της εταιρείας, υποστηρίζοντας πως γνώριζε από τη δεκαετία του ’60 ότι το ταλκ περιείχε ίνες αμιάντου — μια ουσία συνδεδεμένη με σοβαρές μορφές καρκίνου, όπως το μεσοθηλίωμα και τον καρκίνο των ωοθηκών.

Εσωτερικά έγγραφα αποκαλύπτουν πως ήδη από το 1973 υπήρχαν ανησυχίες. Ένα σημείωμα εκείνης της χρονιάς ανέφερε: «Η βρεφική μας πούδρα περιέχει ίνες που ταξινομούνται ως ινώδη θραύσματα… περιστασιακά ανιχνεύονται ποσότητες τρεμολίτη ή ακτινολίτη». Και τα δύο ορυκτά, στη ινώδη μορφή τους, θεωρούνται αμίαντος και είναι γνωστά για τη σύνδεσή τους με θανατηφόρες ασθένειες. Παρ’ όλα αυτά, καμία προειδοποίηση δεν τοποθετήθηκε στη συσκευασία – αντιθέτως, η εταιρεία συνέχισε να επενδύει εκατομμύρια στη διαφήμιση της «καθαρότητας» και της «τρυφερότητας».

Ένα εσωτερικό έγγραφο από το 1973 φέρεται να αναφέρει: «Η βρεφική πούδρα μας περιέχει θραύσματα τάλκης που μπορούν να ταξινομηθούν ως ίνες. Περιστασιακά, μπορούν να εντοπιστούν και μικρότερες ποσότητες τρεμολίτη ή ακτινολίτη…»

Η σιωπή ήταν πιο επικερδής από την αλήθεια

Όταν οι επιστήμονες της εταιρείας πρότειναν να κατοχυρωθεί πατέντα για την αφαίρεση των ινών αμιάντου, η απάντηση ήταν χαρακτηριστική: «Ίσως να κρατήσουμε όλο το ζήτημα εμπιστευτικό, αντί να το δημοσιεύσουμε και να το μάθει όλος ο κόσμος». Ένα σχόλιο που δείχνει πως η σιωπή αποδείχθηκε πιο επικερδής από τη διαφάνεια.

Η εταιρεία, ωστόσο, συνεχίζει να αρνείται τα πάντα, ισχυριζόμενη πως τα προϊόντα της «πληρούσαν όλους τους κανονισμούς» και «δεν περιείχαν αμίαντο». Φράσεις που περισσότερο θυμίζουν νομική άμυνα παρά ειλικρινή απολογία.

«Ίσως να επιθυμούμε να διατηρήσουμε το όλο θέμα εμπιστευτικό αντί να επιτρέψουμε τη δημοσίευσή του με τη μορφή ευρεσιτεχνίας και έτσι να ενημερώσουμε ολόκληρο τον κόσμο».

Νομικές μάχες και αποζημιώσεις εκατομμυρίων

Η υπόθεση στο Ηνωμένο Βασίλειο προστίθεται σε δεκάδες αγωγές που έχουν ήδη γίνει στις ΗΠΑ, όπου τα δικαστήρια έχουν επιδικάσει δισεκατομμύρια δολάρια σε θύματα. Οι δικηγόροι εκτιμούν πως οι αποζημιώσεις στη Βρετανία μπορεί να φτάσουν σε εκατοντάδες εκατομμύρια λίρες, με την υπόθεση να εξελίσσεται σε μία από τις μεγαλύτερες στην ιστορία της χώρας για ευθύνη προϊόντος.

Παρότι η Johnson & Johnson κατάφερε να ανατρέψει κάποιες αποφάσεις, η σκιά της δυσπιστίας παραμένει. Προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί μεταφέροντας τα καταναλωτικά προϊόντα στη θυγατρική Kenvue Ltd, όμως οι μαρτυρίες και τα έγγραφα συνεχίζουν να τη στοιχειώνουν.

Η φωνή των θυμάτων

Η ιστορία της 63χρονης Siobhan Ryan από το Σόμερσετ είναι ενδεικτική. «Η μητέρα μου τη χρησιμοποιούσε, κι εγώ το ίδιο. Μύριζε όμορφα, τη χρησιμοποιούσα στα μωρά μου γιατί πίστευα ότι ήταν το καλύτερο γι’ αυτά», είπε στο BBC. Σήμερα δίνει μάχη με καρκίνο σταδίου 4. «Ήξεραν ότι ήταν μολυσμένο και το πούλησαν σε νέες μητέρες και μωρά. Αυτό δεν είναι λάθος — είναι προδοσία», πρόσθεσε συγκλονισμένη.

Το 2008, ένα εσωτερικό email της εταιρείας, που είδε το BBC, αναγνώριζε το πρόβλημα: «Η πραγματικότητα ότι το τάλκης δεν είναι ασφαλές για χρήση σε/γύρω από μωρά είναι ανησυχητική…» και συνέχιζε: «Δεν νομίζω ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να το αποκαλούμε πούδρα μωρού και να το κρατάμε στον διάδρομο των μωρών».

Παρότι γνώριζε πολύ πριν, η J&J τις άφησε την καρκινογόνα πούδρα στο ράφι, μέχρι που η πίεση έγινε αφόρητη και το 2023 σταμάτησε επιτέλους να την πουλά

Δικαστικές αποφάσεις που δικαιώνουν τα θύματα

Πρόσφατα, δικαστήριο στην πολιτεία του Κονέκτικατ διέταξε την εταιρεία και τις θυγατρικές της να καταβάλουν 25 εκατομμύρια δολάρια σε έναν άνδρα που εμφάνισε μεσοθηλίωμα τελικού σταδίου μετά από πολυετή χρήση της πούδρας. Το δικαστήριο έκρινε ότι η Johnson & Johnson ήταν αμελής, πουλούσε προϊόντα μολυσμένα με αμίαντο και απέκρυπτε τα στοιχεία.

Η δίκη αποκάλυψε και τη μαρτυρία του Δρ. Steve Mann, πρώην διευθυντή τοξικολογίας της εταιρείας, ο οποίος παραδέχτηκε ότι διατύπωνε ισχυρισμούς ασφαλείας χωρίς να έχει εξετάσει δεδομένα δοκιμών. Είχε μάλιστα δει αποτελέσματα που έδειχναν την ύπαρξη αμιάντου στην πούδρα, αλλά δεν ενημέρωσε τη διοίκηση ή τις αρχές.

Ένα σύστημα όπου η εικόνα μετρά περισσότερο από την αλήθεια

Η «πούδρα αγνότητας» αποδείχθηκε τελικά σύμβολο μιας εταιρικής κουλτούρας που έβαζε το κέρδος πάνω από την ανθρώπινη ζωή. Σύμφωνα με τις αγωγές, ενώ οι επιστήμονες προσπαθούσαν να ανιχνεύσουν ίχνη αμιάντου, η εταιρεία πίεζε τον FDA να αποδεχθεί χαμηλότερα όρια ανίχνευσης ώστε να μη φαίνονται τα ίχνη.

Το πιο ειρωνικό; Υπήρχαν εδώ και χρόνια ασφαλέστερες εναλλακτικές όπως το άμυλο καλαμποκιού, αλλά η Johnson & Johnson τις αγνόησε μέχρι που η δημόσια πίεση την ανάγκασε το 2023 να αποσύρει οριστικά το ταλκ από την αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η υπόθεση αυτή δεν αφορά απλώς μια πολυεθνική. Είναι καθρέφτης μιας εποχής όπου η εικόνα αξίζει περισσότερο από την αλήθεια και το «baby» σημαίνει «brand», όχι «ζωή».

Με πληροφορίες από το cibum.gr, BBC