Εορτολόγιο 25 Σεπτεμβρίου: Μεγάλη γιορτή σήμερα – Η Αγία που έζησε 38 χρόνια σε αντρικό μοναστήρι υποδυόμενη τον άντρα – Σε ποιους λέμε «Χρόνια Πολλά»

Μικρή εισαγωγή: η Εκκλησία τιμά σήμερα, 25 Σεπτεμβρίου, την Αγία Ευφροσύνη—τη μοναχή που έζησε κρυφά σε ανδρικό μοναστήρι επί 38 χρόνια, δίνοντας αφορμή να πούμε «χρόνια πολλά» σε όσες φέρουν το όνομά της.

Ποιοι γιορτάζουν σήμερα

Η μνήμη της Αγίας Ευφροσύνης τιμάται στις 25 Σεπτεμβρίου· την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσες έχουν το όνομα Ευφροσύνη (και τα παράγωγά του). Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσες φέρουν το όνοματα:

Σύντομο πορτρέτο της αγίας

Η ζωή της Αγίας Ευφροσύνης ξεχωρίζει για τη σιωπηλή της δύναμη, την αγνότητα και τη σωφροσύνη. Με τρόπο πρωτόγνωρο για την εποχή της, επέλεξε να κρυφτεί σε ανδρικό μοναστήρι, ζώντας με ανδρική περιβολή και σταθερό φρόνημα τριάντα οκτώ ολόκληρα χρόνια.

Τα πρώτα χρόνια και οικογένεια

Η Οσία έζησε στα χρόνια του αυτοκράτορα Θεοδοσίου του Μικρού (περί το 410 μ.Χ.). Ήταν μοναχοκόρη και προερχόταν από πλούσιο σπίτι. Ο πατέρας της, ο Παφνούτιος, ο πλουσιότερος της Αλεξάνδρειας, μαζί με τη σύζυγό του ξεχώριζαν για την πίστη τους. Σε ηλικία δώδεκα ετών η Ευφροσύνη έχασε τη μητέρα της, και ο πατέρας της αφοσιώθηκε ακόμη περισσότερο στην ανατροφή της.

Η κλήση στην παρθενία

Στα δεκαοκτώ της, ενώ ο Παφνούτιος σχεδίαζε γάμο με νέο υψηλής τάξης, η ίδια είχε ήδη αποφασίσει να ακολουθήσει τον δρόμο της κατά Χριστόν παρθενίας. Με την καθοδήγηση ενός ενάρετου πνευματικού από σκήτη, στον οποίο εξομολογήθηκε τον πόθο της, έλαβε μοναχική κουρά και ευλογία να παραμείνει ακλόνητη στην απόφαση.

–Ξέρεις, κόρη μου, ότι ο Κύριος λέγει στο ιερό Ευαγγέλιο: ο φιλών πατέρα ή μητέρα υπέρ εμέ, ουκ εστί μου άξιος. Αφού λοιπόν ο φιλόστοργος αυτός Δεσπότης άναψε στην καρδιά σου τον ιερόν αυτόν και σωτήριον έρωτα, να σπεύσης όσο μπορείς γρηγορότερα. Άρον τον σταυρόν και ακολούθησε. Αυτόν, πριν ψυχρανθή ο πόθος σου. Μη αφήσης να φθείρη την παρθενία σου φθαρτός άνθρωπος. Νυμφεύσου τον ουράνιο Βασιλέα, για να αγάλλεσαι με αυτόν ζωήν αιώνιον.

Η τολμηρή απόφαση

Για να μη βρεθεί από συγγενείς, η Ευφροσύνη εγκατέλειψε τη μοναχική στολή, φόρεσε ανδρικά ρούχα και πήρε το όνομα «Σμάραγδος». Άφησε πίσω πατρικό σπίτι, πλούτη, συγγενείς και μνηστήρα, και χτύπησε την πόρτα του ανδρικού μοναστηριού όπου ασκήτευε ο ηγούμενος που είχε επισκεφθεί νωρίτερα ο πατέρας της. Παρουσιάστηκε ως ευνούχος του παλατιού του Θεοδοσίου, ζητώντας υπακοή και ησυχία μακριά από τον θόρυβο του κόσμου.

Η ζωή σε μοναστήρι ανδρών

Ο ηγούμενος την δέχθηκε και την έθεσε σε υπακοή σε γέροντα. Η αυστηρή της άσκηση—νηστείες, αγρυπνίες, προσευχή—σύντομα προκάλεσε θαυμασμό αλλά και πειρασμούς σε αδελφούς που σκανδαλίζονταν από το «κάλλος» του Σμαράγδου. Για να αποσοβηθούν οι σκανδαλισμοί, ο ηγούμενος διέταξε απόλυτη ησυχία σε κελί αναχωρητικό, με τον Αγάπιο να μεριμνά για τα αναγκαία. Η μακαρία χάρηκε την απομόνωση και ενέτεινε τον αγώνα της.

Ο πατέρας αναζητά την κόρη

Επιστρέφοντας σπίτι και μη βρίσκοντας την κόρη του, ο Παφνούτιος βυθίστηκε στη λύπη. Ζήτησε παρηγορία από τον ηγούμενο, ο οποίος κάλεσε την αδελφότητα σε νηστεία και προσευχή για να φανερώσει ο Θεός το θέλημά Του—όμως η Οσία παρακαλούσε να μη αποκαλυφθεί. Ο γέροντας παρηγόρησε τον Παφνούτιο, βεβαιώνοντας ότι η θυγατέρα του βρίσκεται «σε καλό και θεάρεστο δρόμο».

Η συγκινητική συνάντηση χωρίς αναγνώριση

Κάποια ημέρα, ο Αγάπιος οδήγησε τον Παφνούτιο στο κελί του Σμαράγδου. Η Ευφροσύνη δάκρυσε βλέποντας τον πατέρα της, εκείνος όμως δεν την αναγνώρισε, καθώς η άσκηση είχε μεταμορφώσει τα χαρακτηριστικά της. Ο Σμάραγδος παρηγόρησε τον Παφνούτιο με λόγια πίστης, κι εκείνος έφυγε με αναπτερωμένη ελπίδα.

η ασθένεια και η αποκάλυψη

Ύστερα από τριάντα οκτώ χρόνια, η Οσία ασθένησε βαριά. Παρόντος του Παφνούτιου, τον κάλεσε κοντά της και του ζήτησε να αναμείνει τρεις ημέρες «για να δει τα θαυμάσια του Θεού». Στο τέλος φανέρωσε το μυστικό της: εκείνη ήταν η χαμένη του κόρη. Του παρέδωσε και την υπόσχεσή της να αφιερωθούν τα πλούτη στη Μονή, ζητώντας του να την εκπληρώσει. Αμέσως μετά, παρέδωσε την ψυχή της στον Κύριο.

Θαύματα και τιμή του λειψάνου

Ο Παφνούτιος, συνταραγμένος, κατέρρευσε από συγκίνηση. Η αδελφότητα έσπευσε να ασπαστεί το τίμιο λείψανο· ασκητής με τυφλό μάτι θεραπεύτηκε όταν το ασπάστηκε, σημάδι της χάριτος που έλαβε η Αγία. Κατά την ταφή, το πρόσωπό της έλαμψε «ως ήλιος».

Ο παφνούτιος μένει στη μονή

Μετά την κοίμηση της Αγίας, ο Παφνούτιος μοίρασε την περιουσία σε φτωχούς, σχολεία και ναούς. Έγινε μοναχός και έζησε δέκα ακόμη χρόνια στο κελί της, με ευλάβεια και αρετή. Όταν εκοιμήθη, ενταφιάστηκε δίπλα στην κόρη του.

Το μήνυμα της αγίας ευφροσύνης

Η Αγία, παραμένοντας αγνώριστη για 38 χρόνια, έδειξε ότι όταν κάποιος θέλει πραγματικά να ζήσει «κατά Χριστόν», δεν υπάρχει εμπόδιο που να μην ξεπερνιέται. Η αγάπη «πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει» και επινοεί τρόπους να εκφραστεί. Η άσκηση απαιτεί κόπο και ιδρώτα, όμως κρύβει χαρά που οι «ψυχικοί άνθρωποι» δεν μπορούν καν να φανταστούν, όπως μαρτυρούν οι άγιοι.

Πού βρίσκονται λείψανα της οσίας

Τμήματα των λειψάνων της Οσίας Ευφροσύνης φυλάσσονται σήμερα στη Μονή Κύκκου στην Κύπρο και στο παρεκκλήσιο της Οσίας Ξένης της Ρωσίδος στη Μάνδρα Αττικής.