Ερευνητές στις ΗΠΑ ανακάλυψαν «σούπερ» εμβόλιο που μπλοκάρει έως και το 88% επιθετικών μορφών καρκίνου

Ένα πολλά υποσχόμενο εμβόλιο που ανέπτυξαν ερευνητές στις Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να μπορεί να σταματήσει εντελώς την ανάπτυξη και τη μετάσταση του καρκίνου, φέρνοντας μια νέα εποχή στην αντικαρκινική θεραπεία.

Το εμβόλιο που βασίζεται σε νανοσωματίδια

Η επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης Amherst ανακοίνωσε πως κατάφερε να αναπτύξει ένα καινοτόμο εμβόλιο με βάση τα νανοσωματίδια, το οποίο σταμάτησε την ανάπτυξη και εξάπλωση πολύ επιθετικών μορφών καρκίνου — όπως το μελάνωμα, ο παγκρεατικός καρκίνος και ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού — σε πειραματικά μοντέλα με ποντίκια.

Τα αποτελέσματα κρίνονται εξαιρετικά: ανάλογα με τον τύπο καρκίνου, μέχρι και το 88% των εμβολιασμένων ποντικών δεν ανέπτυξαν καθόλου όγκους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η εξέλιξη της νόσου διακόπηκε πλήρως.

Η επικεφαλής της μελέτης, επίκουρη καθηγήτρια βιοϊατρικής μηχανικής Prabhani Atukorale, εξήγησε ότι το νέο εμβόλιο δρα μέσω της ενεργοποίησης διαφόρων διαύλων του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό επιτυγχάνεται με τον συνδυασμό καρκινικών αντιγόνων — δηλαδή ουσιών που το σώμα αναγνωρίζει ως ξένες — με έναν ισχυρό «ενισχυτή» ανοσολογικής απόκρισης.

«Με τον τρόπο που σχεδιάζουμε αυτά τα νανοσωματίδια ώστε να κινητοποιούν το ανοσοποιητικό σε πολλαπλά επίπεδα, καταφέρνουμε να εμποδίσουμε την ανάπτυξη όγκων, με εντυπωσιακά ποσοστά επιβίωσης», δήλωσε η ίδια.

Η δυσκολία εντοπισμού κατάλληλων ανοσοενισχυτικών

Όπως αναφέρει ο βρετανικός Independent, τα περισσότερα εμβόλια λειτουργούν παραδίδοντας στον οργανισμό ένα αντιγόνο μαζί με ένα ανοσοενισχυτικό, το οποίο βοηθά το σώμα να αναγνωρίσει και να καταπολεμήσει την απειλή. Στην περίπτωση του καρκίνου, η ανακάλυψη του κατάλληλου ανοσοενισχυτικού παραμένει μεγάλη πρόκληση.

Οι ερευνητές της Μασαχουσέτης δημιούργησαν ένα νέο «λιπιδικό νανοσωματιδιακό υπερανοσοενισχυτικό», που συνδυάζει δύο διαφορετικά ανοσοενισχυτικά μέσα στο ίδιο μόριο. Έτσι, η αποτελεσματικότητα ενισχύθηκε σημαντικά.

Εντυπωσιακά αποτελέσματα σε προκλινικά μοντέλα

Στα πειράματα, τα ποντίκια εμβολιάστηκαν με το νέο σκεύασμα και τρεις εβδομάδες αργότερα εκτέθηκαν σε κύτταρα μελανώματος. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: το 80% των «υπερ-εμβολιασμένων» ζώων δεν ανέπτυξαν κανέναν όγκο. Αντίθετα, κανένα από τα ποντίκια που είχαν λάβει παραδοσιακά εμβόλια δεν επιβίωσε πέρα από 35 ημέρες.

Ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι το εμβόλιο εμπόδισε πλήρως τη μετάσταση στους πνεύμονες, ένα από τα βασικά σημεία όπου ο καρκίνος εξαπλώνεται και γίνεται πιο θανατηφόρος.

«Η μετάσταση είναι το πιο δύσκολο εμπόδιο που πρέπει να ξεπεράσουμε», εξηγεί η Atukorale. «Η πλειοψηφία των θανάτων από καρκίνο προέρχεται από μεταστάσεις, ειδικά σε μορφές όπως το μελάνωμα και ο παγκρεατικός καρκίνος. Το γεγονός ότι κανένα ποντίκι από την ομάδα του εμβολίου δεν ανέπτυξε μεταστατικούς όγκους, μας δίνει μεγάλη ελπίδα».

Δεύτερη φάση δοκιμών με εκχυλίσματα όγκων

Σε επόμενη φάση, οι ερευνητές δοκίμασαν μια νέα προσέγγιση, χρησιμοποιώντας «εκχυλίσματα όγκου» (tumor lysate), δηλαδή νεκρά καρκινικά κύτταρα που προέρχονται απευθείας από τον ίδιο τον όγκο. Η προσέγγιση αυτή προκάλεσε ακόμη ισχυρότερη ανοσολογική απόκριση.

Συγκεκριμένα, τα ποσοστά απόρριψης όγκων έφτασαν:

88% για τον παγκρεατικό καρκίνο,

75% για τον καρκίνο του μαστού,

69% για το μελάνωμα.

Σε όλες τις περιπτώσεις, τα εμβολιασμένα ζώα δεν εμφάνισαν μεταστάσεις.

Ο ρόλος των Τ-λεμφοκυττάρων στην επιτυχία

Ο Griffin Kane, μεταδιδακτορικός ερευνητής και συν-συγγραφέας της μελέτης, ανέφερε πως το «κλειδί» για αυτά τα αποτελέσματα είναι η παραγωγή εξειδικευμένων Τ-λεμφοκυττάρων, τα οποία στοχεύουν αποκλειστικά τα καρκινικά κύτταρα. Αυτή η ειδικότητα στην ανοσολογική απάντηση εξηγεί και τα υψηλά ποσοστά επιβίωσης.

Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cell Reports Medicine και παρουσιάζει ένα «ευέλικτο πλαίσιο σχεδιασμού» που μπορεί να προσαρμοστεί σε διάφορους τύπους καρκίνου. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η τεχνολογία των νανοσωματιδίων μπορεί να δώσει τη βάση για μια νέα γενιά αντικαρκινικών εμβολίων — όχι μόνο θεραπευτικών, αλλά και προληπτικών.

Η επόμενη φάση και οι ελπίδες για το μέλλον

Αν και μέχρι στιγμής οι δοκιμές έχουν γίνει μόνο σε ζώα, οι ερευνητές είναι αισιόδοξοι. Το επόμενο βήμα θα περιλαμβάνει τοξικολογικές μελέτες σε μεγαλύτερη κλίμακα. Αν τα αποτελέσματα είναι εξίσου θετικά, τότε θα προχωρήσουν στην πρώτη φάση κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους.

Όπως τόνισε η Atukorale:

«Αν καταφέρουμε να πετύχουμε τα ίδια αποτελέσματα στους ανθρώπους, τότε θα μιλάμε για μια πραγματική επανάσταση στην αντιμετώπιση του καρκίνου».

Το ενδεχόμενο ύπαρξης ενός εμβολίου που μπορεί να σταματήσει τον καρκίνο πριν καν εμφανιστεί ή να αποτρέψει την επανεμφάνισή του, μοιάζει πλέον όχι με επιστημονική φαντασία αλλά με μια όλο και πιο προσιτή πραγματικότητα.