Σύμφωνο Συμβίωσης: Ένα ιστορικό βήμα για τα ομόφυλα ζευγάρια και τα δικαιώματά τους στην Ελλάδα

«Η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια αποτελεί ιστορική στιγμή.

Ωστόσο, απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν για την εξίσωση των δικαιωμάτων μεταξύ ομόφυλων και ετερόφυλων ζευγαριών», τονίζουν μέλη της ομοφυλοφιλικής και λεσβιακής κοινότητας, σχολιάζοντας την πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Δικαιοσύνης.

Το νομοσχέδιο, που βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση έρχεται σε συνέχεια των προεκλογικών δεσμεύσεων της κυβέρνησης. Είχε προηγηθεί η καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, λόγω του αποκλεισμού των ομόφυλων ζευγαριών από το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης.

Οκτώ μήνες μετά, ακολούθησε νέα, μαζική προσφυγή 162 ζευγαριών, που ζήτησαν εκ νέου από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο την άρση της αδικίας. Το νομοθέτημα ρυθμίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις για τη σύναψη του συμφώνου συμβίωσης. Απαιτείται συμφωνία δύο ενήλικων προσώπων, ανεξαρτήτως φύλου, η οποία καταρτίζεται αυτοπροσώπως με συμβολαιογραφικό έγγραφο. Η συμφωνία τίθεται σε ισχύ με την κατάθεση του αντιγράφου του εγγράφου στον ληξίαρχο του τόπου κατοικίας του, ενώ καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο του Ληξιαρχείου. Για τη σύναψη του συμφώνου τα δύο μέρη πρέπει να έχουν πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα. Δεν επιτρέπεται η σύναψη συμφώνου αν ένας από τους ενδιαφερόμενους βρίσκονται ήδη σε γάμο ή σε σύμφωνο συμβίωσης. Επίσης, απαγορεύεται η σύναψη του συμφώνου μεταξύ συγγενών εξ αίματος σε ευθεία γραμμή και εκ πλαγίου μέχρι και τον τέταρτο βαθμό, καθώς και μεταξύ συγγενών εξ αγχιστείας σε ευθεία γραμμή.

Ακυρο θα είναι το σύμφωνο σε περίπτωση που συναφθεί μεταξύ κάποιου που υιοθέτησε και εκείνου που υιοθετήθηκε. Το νομοσχέδιο αποδίδει περιουσιακά και κληρονομικά δικαιώματα στα ζευγάρια που συνάπτουν το σύμφωνο συμβίωσης. Τα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα θα ρυθμιστούν με προεδρικό διάταγμα που σύμφωνα με τη σχετική διάταξη θα εκδοθεί εντός έξι μηνών από την ημέρα που ο νόμος θα τεθεί σε ισχύ. Αντιθέτως, τα ομόφυλα ζευγάρια δεν αποκτούν το δικαίωμα υιοθεσίας, ένα ζήτημα που σύμφωνα με τον υπουργό Δικαιοσύνης εξετάζεται, ενώ δεν προβλέπεται ακόμη η δυνατότητα γάμου.

Το «Εθνος» επιχείρησε να κάνει τη δική του «διαβούλευση» με τους άμεσα ενδιαφερόμενους και ήρθε σε επικοινωνία με ζευγάρια και μέλη της ομοφυλοφιλικής και λεσβιακής κοινότητας, θέλοντας να μάθει αν το νομοσχέδιο καλύπτει τις ανάγκες τους, καθώς και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα στην Ελλάδα.

«Απομένουν πολλά για να εξαλειφθούν οι διακρίσεις»

«Πρόκειται για μία ιστορική αλλαγή. Εκεί που τα ομόφυλα ζευγάρια ήταν νομικά αόρατα, με την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης αποκτούν ύπαρξη», τονίζει ο Θανάσης Βλαχογιάννης, μέλος της ΟΛΚΕ. Οπως λέει, το σύμφωνο συμβίωσης θα δώσει λύση σε πολλά προβλήματα, ενώ αποτελεί ένα πρώτο χτύπημα κατά της ομοφοβίας. «Το κράτος αναγνωρίζοντας θεσμικά τα ομόφυλα ζευγάρια, θα βοηθήσει στο να βελτιωθεί ο τρόπος που αντιμετωπίζονται από την κοινωνία», αναφέρει. Σε κάθε περίπτωση, η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης δεν αποτελεί το τέλος των διεκδικήσεων. Αντίθετα, είναι το πρώτο βήμα για πραγματική ισονομία που θα έρθει με τη δυνατότητα για γάμο.

Διεκδικήσεις ετών

Παρόμοια άποψη διατυπώνει και ο πολιτικός επιστήμονας και ακτιβιστής στα ανθρώπινα δικαιώματα Γιώργος Κουνάνης, που κάνει λόγο για μια ιστορική στιγμή και ένα πρώτο βήμα για την εξάλειψη των διακρίσεων. «Το νομοσχέδιο κατοχυρώνει βασικά ζητήματα που διεκδικούσαμε χρόνια. Δίδεται νομική υπόσταση στα ζευγάρια του ίδιου φύλου, που πλέον αναγνωρίζονται ως ισότιμα. Βεβαίως, απομένουν ακόμη πολλά θέματα να λυθούν για να υπάρξει εξάλειψη των διακρίσεων», επισημαίνει.

Ο κ. Κουνάνης υποστηρίζει ότι το βασικό πρόβλημα του νομοσχεδίου είναι η μη πρόβλεψη της δυνατότητας για παιδοθεσία. Σε κάθε περίπτωση, θεωρεί ότι «το σύμφωνο συμβίωσης δεν θα πρέπει να σιγήσει τις διεκδικήσεις μας. Υπάρχουν ακόμη πολλά ζητήματα που θα πρέπει να διευθετηθούν, με πρώτο απ’ όλα -και πιο άμεσο- την ισότητα στην παιδοθεσία και αμέσως μετά την ισότητα στον γάμο».

ΤΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΠΟΥ ΠΡΟΣΕΦΥΓΕ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

«Στο εξωτερικό για να μεγαλώσουμε παιδιά»

Με ενθουσιασμό αλλά και δυσπιστία υποδέχθηκαν την ανακοίνωση της ρύθμισης ο Κέβης Παχός και ο Ευάγγελος Παπαδάκης, ένα από τα 162 ζευγάρια που προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ζητώντας την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια.

«Πρόκειται για ένα “καλοπροαίρετο” πρώτο βήμα. Παρ’ όλα αυτά, σε καμία περίπτωση δεν νιώθουμε ότι οι ανάγκες μας ως ομόφυλο ζευγάρι είναι πλέον καλυμμένες. Θέματα τεκνοθεσίας, ομογονεϊκών οικογενειών, καθώς και των παιδιών των οικογενειών Ουράνιο Τόξο δεν καλύπτονται σε ασφαλιστικό, κληρονομικό και φορολογικό επίπεδο», υποστηρίζουν. Επίσης, θεωρούν ότι θα πρέπει να ξεκινήσει η συζήτηση για τη νομική κάλυψη και των διεμφυλικών ατόμων (τρανς). Πιο επικριτικοί εμφανίζονται όσον αφορά τη μη πρόβλεψη για υιοθεσία, κάνοντας λόγο για απογοητευτική ανεπάρκεια.

Σχέδια για οικογένεια

Οι δυο τους είναι μαζί ενάμιση χρόνο. Ωστόσο, ήδη κάνουν σχέδια για τη δημιουργία οικογένειας και συνειδητοποιούν ότι θα πρέπει να περιμένουν αρκετά χρόνια ακόμη. Οσον αφορά τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζει ένα ομόφυλο ζευγάρι στη χώρα μας, πρωτίστως αναφέρονται σε εκδηλώσεις ρατσισμού.

Παραδέχονται ότι παρά την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης, οι προσπάθειες δεν πρόκειται να σταματήσουν, μέχρι να υπάρξει πλήρης εξίσωση των δικαιωμάτων ομόφυλων και ετερόφυλων ζευγαριών. Το ζευγάρι παρακολουθεί τη δημόσια διαβούλευση του νομοσχεδίου και διαβάζει τα ρατσιστικά σχόλια που έχουν αναρτηθεί. Και οι δύο εκτιμούν ότι οι προκαταλήψεις και ο ρατσισμός εις βάρος των ομοφυλοφίλων θα ενταθούν. Ωστόσο, θεωρούν ότι μακροπρόθεσμα «η δυνατότητα ύπαρξης και άρα παρουσίας ομόφυλων ζευγαριών θα βοηθήσει τέτοιες συμπεριφορές να περιοριστούν, όπως αποδεικνύει το δεκαετές ιστορικό πολλών χωρών ανά τον κόσμο που έχουν νομιμοποιήσει το σύμφωνο συμβίωσης».

Οι ίδιοι αναφέρονται σε ρατσιστικές εκδηλώσεις που έχουν δεχθεί πολλά ομόφυλα ζευγάρια, τα οποία «εκφράζουν τη σεξουαλικότητά τους ανοιχτά σε οποιαδήποτε έκφανσή της, είτε αυτό σημαίνει ένα χάδι ή το κράτημα χεριών σε κοινή θέα. Εχουμε βιώσει αρκετές φορές ρατσιστικές εκδηλώσεις από αγνώστους». Μάλιστα, λόγω τέτοιων συμπεριφορών σκέφτονται να μείνουν στο εξωτερικό, καθώς θεωρούν ότι και τα παιδιά τους θα μεγαλώσουν πιο ομαλά σε ένα πιο φιλικό περιβάλλον.

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΠΑΝΤΡΕΥΤΗΚΕ ΤΗ ΣΥΝΤΡΟΦΟ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΤΗΛΟ
«Δίνει λιγότερα δικαιώματα από τον γάμο»

ΘΕΤΙΚΑ, αλλά με επιφυλάξεις, αντιμετωπίζει το ζήτημα η Ευαγγελία Βλάμη, που είχε «ταράξει» τα νερά το 2008, όταν παντρεύτηκε τη σύντροφό της με πολιτικό γάμο στην Τήλο. «Σαν πρόταση είναι μεν ευχάριστη και θέλω να είμαι αισιόδοξη. Ομως, η ανθρωπότητα έχει φτάσει στον Αρη κι εμείς χαιρόμαστε που έχουμε αρχίσει να βγαίνουμε από τις σπηλιές», σχολιάζει στο «Εθνος» η κυρία Βλάμη.

Το ιδανικό σενάριο, υποστηρίζει, είναι να δοθεί στα ομόφυλα ζευγάρια η δυνατότητα να προχωρήσουν σε γάμο. «Ούτως ή άλλως, το σύμφωνο προσφέρει λιγότερα δικαιώματα απ’ ό,τι ο γάμος. Είναι σαν να μας αντιμετωπίζουν ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας», λέει.

Η κυρία Βλάμη διατυπώνει ενστάσεις ή επιφυλάξεις για ορισμένες προβλέψεις του νομοσχεδίου, με πρώτη αυτή που απαγορεύει την υιοθεσία για τα ομόφυλα ζευγάρια. «Δεν το καταλαβαίνω. Προτιμάμε να βρίσκονται τα παιδιά σε ιδρύματα κι όχι σε κάποιο περιβάλλον που θα απολαμβάνουν την αγάπη, τη συντροφικότητα αλλά και υλικά αγαθά», υποστηρίζει. Πάει όμως ένα βήμα πιο μπροστά και αναφέρεται σε περιπτώσεις ζευγαριών που ο ένας δεν μπορεί να υιοθετήσει το βιολογικό παιδί του άλλου.

Νομικοί δεσμοί

«Είναι δυνατόν να μη δημιουργείται επαφή με αυτό το παιδί; Το πηγαίνεις στον γιατρό, το βοηθάς να διαβάσει τα μαθήματά του. Αλλά επειδή δεν υπάρχει κάποιος νομικός δεσμός, δεν μπορείς να πάρεις τους βαθμούς του από το σχολείο», αναφέρει. Επίσης, αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό το γεγονός ότι τα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα θα προβλεφθούν με προεδρικό διάταγμα. «Θα περίμενα ότι αυτά τα θέματα θα ρυθμίζονταν απευθείας. Φοβάμαι ότι θα περάσει μεγάλο διάστημα μέχρι να τακτοποιηθούν», αναφέρει. Τέλος, διαφωνεί με το κώλυμα της απαγόρευσης για συγγενείς εξ αγχιστείας.

«Γιατί να μην μπορούν συγγενείς εξ αγχιστείας να συνάψουν σύμφωνο; Αφού για τα ομόφυλα ζευγάρια δεν υπάρχει κίνδυνος αιμομιξίας», υποστηρίζει. Αναφερόμενη στην περίοδο της διαβούλευσης, η κυρία Βλάμη εκτιμά ότι ο διάλογος για την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης θα δημιουργήσει συνθήκες πόλωσης στην κοινωνία. Ωστόσο διατηρεί την αισιοδοξία της, καθώς πιστεύει ότι σε βάθος χρόνου θα αποκατασταθεί η αρνητική εικόνα που έχουν αρκετοί για τα ομόφυλα ζευγάρια. «Θα σταματήσει ο κόσμος να φοβάται. Πολλοί πιστεύουν ότι το να είσαι λεσβία είναι ανωμαλία. Αυτό ελπίζω ότι θα αλλάξει», λέει.

athensmagazine.gr