Μια εικόνα 1000 λέξεις: Όταν έκλαψαν ακόμα και οι φωτογράφοι

Για την Unicef είναι η φωτογραφία της χρονιάς. Για το Time μία από τις 10 σημαντικότερες του 2015. Για όλους εμάς η σκληρή πραγματικότητα που δεν πρέπει να της γυρίζουμε την πλάτη.

Ο Georgi Licovski ανήκει σε αυτή την «τυχερή» σειρά των φωτογράφων που τα γεγονότα έρχονται να τους βρουν. Έζησε στην δεκαετία του ’90 ως νεαρός φωτογράφος την διάσπαση της πρώην πατρίδας του, της Γιουγκοσλαβίας και στην συνέχεια τις εχθροπραξίες στο Κόσοβο και τον εμφύλιο στα Σκόπια το 2001.

Εικόνες που είχαν να κάνουν με ξεριζωμούς ανθρώπων από τα σπίτια τους. «Ήταν πολύ δύσκολες στιγμές εκείνες. Και ειλικρινά πίστευα και ήλπιζα ότι δεν θα χρειαζόταν να τραβήξω ξανά φωτογραφίες προσφύγων στην Ευρώπη. Δυστυχώς έκανα λάθος» θα πει στο blog του πρακτορείου Epa με το οποίο συνεργάζεται για τριάντα περίπου χρόνια.

Ώριμος πλέον τους τελευταίους μήνες απαθανατίζει από την άλλη πλευρά της Ειδομένης την προσπάθεια των προσφύγων να βρουν μια καλύτερη τύχη στην Ευρώπη.

«Με τον ερχομό των πρώτων προσφύγων φέτος τον Μάρτιο, ήμουν ο πρώτος που έδειξε ενδιαφέρον για να καλύψει αυτό το θέμα. Στην αρχή οι φωτογραφίες δεν περνούσαν στις εφημερίδες καθώς το πρόβλημα δεν είχε φθάσει ακόμη στην καρδιά της Ευρώπης. Όταν όμως τον Ιούλιο και τον Αύγουστο είχε επεκταθεί κατέληξε να γίνει ένα από τα πιο σημαντικά του 21ου αιώνα».

Μία από τις πολλές φωτογραφίες που τραβάει όλο αυτό το διάστημα επιλέχθηκε την Παρασκευή ως φωτογραφία της χρονιάς για το 2015 από την Unicef. Δύο ημέρες νωρίτερα, και χωρίς να γνωρίζει για την διάκριση αυτή, είχε μιλήσει στο Time το οποίο επίσης είχε επιλέξει την συγκεκριμένη φωτογραφία ως μία από τις 10 καλύτερες της χρονιάς.

«Η αστυνομία της ΠΓΔΜ είχε δώσει εντολή να κλείσει η παράνομη διέλευση και να μην επιτρέπετε σε κανέναν να περάσει στην χώρα έως ότου βρεθεί μία λύση για την μεταφορά του τεράστιου αριθμού των προσφύγων που έρχονταν μέσω της Ελλάδας. Η αστυνομία είχε τις εντολές της αλλά οι μετανάστες είχαν την δική τους ατζέντα» αναφέρει ο Licovski για την φωτογραφία που τράβηξε στις 21 Αυγούστου.

«Προσπαθούσαν να περάσουν τον αστυνομικό κλοιό βάζοντας τις γυναίκες και τα παιδιά μπροστά. Στην συνέχεια οι άνδρες άρχισαν να πιέζουν. Οι αστυνομικοί άρχισαν να επιτρέπουν σε μερικά από τα γυναικόπαιδα να περάσουν αλλά σε λίγο επικράτησε μία μαζική σύγχυση και το χάος εξαπλώθηκε παντού».

Μία αξέχαστη ημέρα

Παραδέχεται ότι είναι μία ημέρα που δεν θα ξεχάσει ποτέ στην ζωή του. «Ήταν η πρώτη φορά που είδα τους συναδέλφους μου να τραβούν φωτογραφίες και να κλαίνε. Είχαν κλονιστεί και οι ίδιοι από τα πρόσωπα των τρομοκρατημένων παιδιών που προσπαθούσαν να βρουν τους γονείς, τους αδελφούς και τις αδελφές τους μέσα στο χάος».

Για την δική του δουλειά θα αναφέρει «Πρόθεση μου είναι με τις λήψεις αυτές να δείξω στον κόσμο τι συνέβαινε, έτσι ώστε κανένα παιδί να μην βρεθεί σε παρόμοια κατάσταση». Μήνες μετά θα δει την πλήρη εικόνα πιο καθαρά. « Με τον χρόνο και την (σ.σ. συναισθηματική) απόσταση, μπορώ να πω τώρα ότι η αστυνομία δεν ήταν βίαιη, είχαν εντολές να μην αφήσουν κανέναν να περάσει, αλλά η απόγνωση των προσφύγων ήταν πολύ μεγαλύτερη από τις ασπίδες των αστυνομικών».Και καταλήγει «αυτή η εικόνα είναι πολύ σημαντική για μένα, ίσως είναι και η πιο σημαντική στην καριέρα μου, καθώς είχε πολλές δημοσιεύσεις σε εφημερίδες σε όλο τον κόσμο».

Είχε όμως αντίκτυπο και στην ίδια του την χώρα. «(Ανάγκασε) την πολιτική ελίτ (στην χώρα μου) να προσεγγίσει το μεταναστευτικό πρόβλημα πιο σοβαρά».

Στο blog του Epa θα παραδεχτεί ότι και ο ίδιος έκλαψε στην συγκεκριμένη φωτογραφία και ότι δεν μπορεί να αποτυπωθεί η κατάσταση πραγματικού χάους που επικρατεί. Χαρακτηριστικότερο είναι όπως αναφέρει ότι ενήλικες πρόσφυγες αρπάζουν παιδιά που έχουν ξεφύγει από την προσοχή των γονιών τους και τα χρησιμοποιούν για να περάσουν τον αστυνομικό κλοιό.

Λίγο μετά τα εγκαταλείπουν με αποτέλεσμα να υπάρχουν δεκάδες παιδιά που κλαίνε μόνα τους ψάχνοντας να βρουν τα συγγενικά πρόσωπα με τα οποία ταξίδευαν μαζί τα οποία βρίσκονται στην άλλη πλευρά του αστυνομικού κλοιού.

«Όλοι προσπαθούμε να πάρουμε τις πιο συγκινητικές στιγμές των μεταναστών, διότι όλοι γνωρίζουμε ότι αυτό το είδος των εικόνων έχουν καλύτερη επίδραση στις εφημερίδες του κόσμου. Αυτού του τύπου οι εικόνες είναι που πουλάνε. (…) Πόσο ηθικό όμως είναι χρησιμοποιείς την δυστυχία τους και την δυσχερή τους θέση για μία καλύτερη εικόνα;

Για να πούμε όμως την αλήθεια, ποτέ στην ζωή μου δεν είχα βρεθεί απέναντι σε τέτοια αντίδραση από Ευρωπαίους δημοσιογράφους και αναγνώστες οι οποίοι (με αφορμή αυτές τις φωτογραφίες) προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν μαζί μου και να ρωτήσουν αν θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους μετανάστες με οποιοδήποτε τρόπο. Τουλάχιστον αυτό με κάνει να νιώθω κάπως πιο χαρούμενο».

Τέλος ο Σκοπιανός φωτογράφος δηλώνει περήφανος «για την εικόνα με το μικρό αγόρι που γονείς του το μετέφεραν μέσα σε μία τσάντα διότι, σύμφωνα με τους ίδιους, ήταν άσχημα χτυπημένο από επίθεση χημικών στην Συρία. Η φωτογραφία δημοσιεύθηκε σε πολλά πρωτοσέλιδα σε όλο τον κόσμο. Πολλοί άνθρωποι και οργανώσεις άρχισαν να ενδιαφέρονται για την τύχη του μικρού και από ότι κατάλαβα μπόρεσαν να τους εντοπίσουν και να προσφέρουν στον ίδιο και στην οικογένεια του την φροντίδα που χρειάζονταν».

Πηγές: news247.gr, hln.be, epa-photos.com, time.com