Τσίπρας στους NYT: «Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε χάσει το όραμά μας για το μέλλον»

Η συνέντευξη του Αλέξη Τσίπρα στους New York Times επαναφέρει μια ανησυχητική διαπίστωση: οι προοδευτικές δυνάμεις έχουν χάσει το όραμα και την ικανότητα να εμπνέουν. Μέσα από μια διεθνή Διάσκεψη στην Αθήνα και μια ευρύτερη ανάλυση της σημερινής πολιτικής πραγματικότητας, ο πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας μιλά για την ανάγκη μιας παγκόσμιας σοσιαλιστικής απάντησης στην άνοδο της ακροδεξιάς.

Οι δεξιές δυνάμεις συντονίζονται καλύτερα διεθνώς

Όπως αναφέρει η αρθρογράφος των New York Times, Μισέλ Γκόλντμπεργκ, τα τελευταία χρόνια η εθνικιστική δεξιά φαίνεται να έχει καταφέρει κάτι που οι προοδευτικοί ακόμα παλεύουν: τη διεθνή οργάνωση. Η Συντηρητική Πολιτική Δράση (CPAC) έχει εξελιχθεί σε διεθνές δίκτυο, με εκδηλώσεις σε Ισραήλ, Νότια Κορέα, Ουγγαρία και Αργεντινή. Παράλληλα, Αμερικανοί συντηρητικοί αντλούν έμπνευση από ηγέτες όπως ο Βίκτορ Όρμπαν, ο Ναΐμπ Μπουκέλε και ο Χαβιέ Μιλέι.

Αυτή η παγκόσμια δεξιά ανταλλάσσει αφηγήσεις, memes και στρατηγικές. Στελέχη των ΗΠΑ επισκέπτονται think tanks όπως το Ινστιτούτο Δούναβη στην Ουγγαρία, μαθαίνοντας πώς να χρησιμοποιούν το κράτος ενάντια στους φιλελεύθερους θεσμούς. Πρόσφατα, ακόμη και κινήσεις του MAGA (Make America Great Again) ευθυγραμμίστηκαν με υπερεθνικιστές υποψηφίους στην Ευρώπη.

Η αριστερά φαίνεται στάσιμη και απομονωμένη

Στον αντίποδα, η προοδευτική πλευρά μοιάζει ανοργάνωτη και χωρίς διεθνές όραμα. Για δεκαετίες η αριστερά συνεργαζόταν μέσω θεσμών όπως ο ΟΗΕ ή ακαδημαϊκές δομές. Ωστόσο, αυτοί οι θεσμοί, αν και χρήσιμοι, απαιτούν μια γλώσσα τεχνική και αποκομμένη από τις πραγματικές ανησυχίες των ανθρώπων.

Όπως δήλωσε ο Αλέξης Τσίπρας: «Οι προοδευτικές δυνάμεις, η αριστερά και οι σοσιαλιστικές δυνάμεις, έχασαν τον τρόπο επικοινωνίας με τον κόσμο. Έγιναν πιο συστημικές». Η ίδια παρατήρηση ενισχύεται και από τη θέση του καθηγητή Σουμπίρ Σίνχα, που επισημαίνει πως η αριστερά στηρίχτηκε σε μια ψευδαίσθηση θεσμικής σταθερότητας, χωρίς εναλλακτικό σχέδιο όταν αυτή κατέρρευσε.

Η Διάσκεψη της Αθήνας και η νέα προσπάθεια

Σε αυτή τη συγκυρία, ο Αλέξης Τσίπρας συγκάλεσε για δεύτερη φορά τη Διεθνή Διάσκεψη του Ινστιτούτου του, συγκεντρώνοντας στην Αθήνα προοδευτικούς από Ευρώπη, Τουρκία, Λατινική Αμερική και ΗΠΑ. Ανάμεσα στους ομιλητές ήταν και ο γερουσιαστής Μπέρνι Σάντερς, ο οποίος συμμετείχε διαδικτυακά.

«Οι ακροδεξιοί εξτρεμιστές σε όλο τον κόσμο οργανώνονται αποτελεσματικά, και νομίζω ότι ήρθε η ώρα να οικοδομήσουμε ένα διεθνές προοδευτικό σοσιαλιστικό κίνημα, και αυτό είναι ένα βήμα προς τα εμπρός», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Τσίπρας.

Η έλλειψη εναλλακτικής αφήγησης

Αυτό που λείπει από την προοδευτική πλευρά δεν είναι μόνο η οργάνωση, αλλά και η ίδια η αφήγηση. Η δεξιά προσφέρει ένα όραμα – έστω και επικίνδυνο – για το μέλλον, ενώ η αριστερά μοιάζει να περιπλανιέται χωρίς κατεύθυνση. Η κατάρρευση του κομμουνισμού και η φθορά του φιλελευθερισμού έχουν αφήσει ένα κενό.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια, κυριαρχούσε η πίστη ότι ο κόσμος κινείται προς περισσότερη ισότητα και πρόοδο. Όμως, με την επανεκλογή του Τραμπ και την ενίσχυση αυταρχικών καθεστώτων, αυτή η αισιοδοξία φαίνεται να έχει υποχωρήσει. «Η κυρίαρχη προοδευτική διάθεση φαίνεται να είναι ένας συνδυασμός σύγχυσης και απελπισίας», σχολιάζει η αρθρογράφος.

Χάθηκε το όραμα για ένα διαφορετικό μέλλον

«Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε χάσει το όραμά μας για το μέλλον και την ικανότητά μας να πείσουμε τους ανθρώπους ότι αν οι προοδευτικοί αναλάβουν τη διακυβέρνηση, το μέλλον τους θα είναι διαφορετικό», τονίζει ο Αλέξης Τσίπρας. «Πρέπει να το συζητήσουμε αυτό ανοιχτά.»

Σε ερώτηση για το αν υπάρχουν ηγέτες σήμερα που να μπορούν να εμπνεύσουν ένα τέτοιο διεθνές προοδευτικό όραμα, απαντά διστακτικά. Θυμάται τα νεανικά του χρόνια στην κομμουνιστική νεολαία και εξηγεί πώς μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου άρχισε να πιστεύει στη δημοκρατική ισότητα.

«Αυτές τις μέρες, η κατάσταση είναι τόσο σοβαρή που, δυστυχώς, πρέπει να αγωνιστούμε όχι για έναν δημοκρατικό σοσιαλισμό, αλλά για έναν δημοκρατικό καπιταλισμό», δηλώνει, εξηγώντας ότι αυτός μπορεί να είναι ένα ανάχωμα στην ανερχόμενη ολιγαρχία και αυταρχισμό.

Το στοίχημα είναι η σύνδεση με την κοινωνία

Το κλειδί για το μέλλον της αριστεράς δεν είναι μόνο η θεωρητική ανανέωση, αλλά και η επικοινωνία με μια κοινωνία κατακερματισμένη και κουρασμένη. Όπως είπε και ο Τσίπρας, το διακύβευμα είναι «να βρούμε πώς ένα σχέδιο μπορεί να προσεγγίσει την κατακερματισμένη προσοχή των ανθρώπων και να μιλήσει στις υπό διαμόρφωση ελπίδες τους».

Η ανασυγκρότηση του προοδευτικού χώρου μοιάζει δύσκολη, αλλά απαραίτητη. Και όπως καταλήγει το άρθρο, τα πρώτα μικρά βήματα είναι αυτά που θα κρίνουν την πορεία προς ένα πιο δίκαιο μέλλον.