Η επιληψία είναι μία από τις πιο συχνές νευρολογικές παθήσεις, η οποία μπορεί να ελεγχθεί σε μεγάλο ποσοστό αν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί σωστά. Με αφορμή τον ξαφνικό θάνατο της 34χρονης Λένας Σαμαρά, κόρης του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, που υπέστη επιληπτική κρίση και λίγες ώρες αργότερα κατέληξε από ανακοπή, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξηγεί τι είναι η επιληψία, πώς εκδηλώνεται και ποιες είναι οι επικίνδυνες επιπλοκές της.
Τι είναι και πόσο συχνή είναι η επιληψία
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η επιληψία προσβάλλει τουλάχιστον 50 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Πρόκειται για μια διαταραχή της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου, η οποία προκαλεί επιληπτικούς σπασμούς. Οι σπασμοί αυτοί μπορεί να επηρεάζουν ένα μέρος του σώματος (μερική επιληψία) ή ολόκληρο το σώμα (γενικευμένη).
Συνοδεύονται συχνά από συμπτώματα όπως:
- Απώλεια συνείδησης ή επίγνωσης
- Διαταραχές στις αισθήσεις (όραση, ακοή, γεύση)
- Μεταβολές στη διάθεση ή στις νοητικές λειτουργίες
Η πάθηση μπορεί να οδηγήσει και σε σωματικούς τραυματισμούς, όπως μώλωπες ή κατάγματα, ενώ οι πάσχοντες έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άγχους ή κατάθλιψης.
Ποικιλία στην ένταση και τη συχνότητα
Οι επιληπτικοί σπασμοί διαφέρουν σημαντικά σε διάρκεια και σοβαρότητα, ακόμη και στον ίδιο ασθενή. Μπορεί να εμφανιστούν σπάνια, ακόμη και μία φορά τον χρόνο, ή πολλές φορές την ημέρα. Ένας μεμονωμένος σπασμός δεν σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει επιληψία – η διάγνωση τίθεται όταν σημειωθούν δύο ή περισσότερα επεισόδια χωρίς προφανή αιτία.
Αίτια και παράγοντες που την πυροδοτούν
Σχεδόν στις μισές περιπτώσεις, η αιτία παραμένει άγνωστη. Στις υπόλοιπες, η επιληψία μπορεί να οφείλεται σε:
- Σοβαρό τραυματισμό στο κεφάλι
- Εγκεφαλικό επεισόδιο
- Λοιμώξεις όπως μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα
- Περιγεννητικές βλάβες
- Συγγενείς ανωμαλίες ή γενετικές παθήσεις
- Όγκους στον εγκέφαλο
Σύμφωνα με την Cleveland Clinic, παράγοντες όπως έντονο στρες, έλλειψη ύπνου, κατανάλωση ή διακοπή αλκοόλ, ορμονικές αλλαγές, πυρετός, αναβοσβήνοντα φώτα, κακή διατροφή, υπερβολική κούραση, αφυδάτωση, ορισμένα φάρμακα ή η παράλειψη λήψης της θεραπείας μπορούν να προκαλέσουν κρίσεις.
Πότε απαιτείται άμεση ιατρική βοήθεια
Σε ασθενείς με γνωστή επιληψία, απαιτείται επείγουσα μεταφορά στο νοσοκομείο όταν μια κρίση διαρκεί πάνω από 5 λεπτά ή όταν εμφανίζονται πολλαπλοί σπασμοί χωρίς να ανακτάται η συνείδηση ενδιάμεσα.
Ιατρικός έλεγχος είναι απαραίτητος και στην πρώτη εμφάνιση κρίσης.
Επικίνδυνες επιπλοκές
Οι σπασμοί μπορούν να προκαλέσουν σοβαρούς τραυματισμούς και να οδηγήσουν σε δύο απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις:
- Επιληπτική κατάσταση (status epilepticus): Σπασμοί που διαρκούν 5–30 λεπτά ή εμφανίζονται συνεχόμενα χωρίς ανάκαμψη. Απαιτεί νοσοκομειακή θεραπεία με φάρμακα, οξυγόνο, ενδοφλέβια υγρά και, αν χρειαστεί, τεχνητό κώμα.
- Αιφνίδιος ανεξήγητος θάνατος από επιληψία (SUDEP): Σπάνια κατάσταση που αφορά κυρίως νέους και μεσήλικες με μη ελεγχόμενες κρίσεις. Ενδέχεται να σχετίζεται με καρδιακές αρρυθμίες, δυσκολίες στην αναπνοή, εισρόφηση εμέτου ή επηρεασμό κέντρων του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την αναπνοή και τον καρδιακό παλμό.
Πρόληψη και μείωση κινδύνου
Υπολογίζεται ότι 1 στους 1.000 ασθενείς με επιληψία πεθαίνει ετησίως από SUDEP. Για τη μείωση του κινδύνου συνιστάται:
- Συστηματική λήψη των αντιεπιληπτικών φαρμάκων
- Καταγραφή και αποφυγή των παραγόντων που προκαλούν κρίσεις
- Υγιεινός τρόπος ζωής
Συνολικά, ο κίνδυνος πρόωρου θανάτου για τους πάσχοντες είναι τριπλάσιος σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.