Σήμερα γιορτάζει ο Άγιος που θεωρείται από τους μεγαλύτερους θαυματουργούς Αγίους της Ορθοδοξίας

Ο Άγιος Σπυρίδων, από τις πιο εμβληματικές μορφές της Ορθοδοξίας, τιμάται σήμερα με ιδιαίτερη ευλάβεια, κυρίως στην Κέρκυρα, της οποίας θεωρείται προστάτης. Ο Άγιος είναι γνωστός για τα θαύματά του και την απλότητά του, ενώ έχει συνδεθεί βαθιά με τη ζωή και τις παραδόσεις των κατοίκων του νησιού.

Τα ονόματα που γιορτάζουν

Τα ονόματα που σχετίζονται με τη γιορτή του Αγίου Σπυρίδωνα είναι: Σπυρίδων, Σπυρίδωνας, Σπύρος, Σπυρέτος, Σπυράκης, Σπυράκος, Σπήλιος, Σπυριδούλα, Σπυρούλα, Σπυρέτα, Σπυρίνα, Σπυρίδινα, Λούλα

Η ζωή και το έργο του Αγίου

Ο Άγιος Σπυρίδων γεννήθηκε περίπου το 270 μ.Χ. στο χωριό Άσκια, τη σημερινή Άσσια της επαρχίας Αμμοχώστου στην Κύπρο, που σήμερα βρίσκεται στα κατεχόμενα. Προερχόταν από μια απλή οικογένεια, αλλά διέθετε αγροτικές εκτάσεις και κοπάδια. Έπειτα από προτροπή των γονέων του, παντρεύτηκε μια ενάρετη κοπέλα από το χωριό του και απέκτησαν μια κόρη, την Ειρήνη.

Παρά το ότι δεν είχε ιδιαίτερες γραμματικές γνώσεις, ξεχώρισε για τον ενάρετο και χριστιανικό τρόπο ζωής του, και έτσι αναδείχθηκε επίσκοπος Τριμυθούντος (σημερινή Τρεμετουσιά στη Λάρνακα).

Η παρουσία του στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο

Ο Άγιος Σπυρίδων έλαβε μέρος στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325, όπου κατήγγειλε με σθένος τον Άρειο, ο οποίος αμφισβητούσε το δόγμα της Αγίας Τριάδας. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Άγιος θέλοντας να δείξει το λανθασμένο της διδασκαλίας του Αρείου, πήρε ένα κεραμίδι στα χέρια του και το έσπασε για να αποκαλύψει τα τρία συστατικά του: φωτιά, νερό και χώμα. Και είπε:

– «Εις το όνομα του Πατρός». Τότε η φωτιά ανέβηκε από το κεραμίδι.
– «Και του Υιού». Το νερό κύλησε κάτω.
– «Και του Αγίου Πνεύματος». Το χώμα έμεινε στο χέρι του.

Και απευθυνόμενος στους πατέρες της Συνόδου συμπλήρωσε:

– «Αδελφοί και πατέρες μου, όπως το κεραμίδι είναι ένα αλλά αποτελείται από τρία στοιχεία, έτσι κι ο Θεός είναι ένας στην ουσία, αλλά Τριαδικός κατά τα πρόσωπα: Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα».

Αυτό το θαύμα είναι γνωστό ως «Το θαύμα του κεράμου».

Η κοίμηση και η μεταφορά του ιερού λειψάνου

Ο Άγιος Σπυρίδων κοιμήθηκε ειρηνικά το 348 μ.Χ. και αναγνωρίστηκε γρήγορα ως Άγιος χάρη στον ενάρετο βίο και τα θαύματά του. Το λείψανό του μεταφέρθηκε αρχικά στην Κωνσταντινούπολη τον 7ο αιώνα για να προστατευθεί από τις αραβικές επιδρομές. Μετά την Άλωση της Πόλης το 1453, μεταφέρθηκε στην Κέρκυρα, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα και αποτελεί σημείο αναφοράς για το νησί.

Οι Κερκυραίοι τον τιμούν βαθιά και επικαλούνται τη βοήθειά του σε δύσκολες στιγμές, πιστεύοντας ακράδαντα στη θαυματουργή του παρέμβαση.

Οι λιτανείες στην Κέρκυρα

Σε ανάμνηση θαυματουργικών παρεμβάσεων του Αγίου στην ιστορία της Κέρκυρας, καθιερώθηκαν τέσσερις ετήσιες λιτανείες του ιερού του σκηνώματος:

• Την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου (γνωστή ως «Πρωτοκύριακο»), για την απαλλαγή από την πανώλη (1673).
• Την Κυριακή των Βαΐων, επίσης για την απαλλαγή από την πανώλη (1630).
• Το Μεγάλο Σάββατο, για τη σωτηρία από λιμό (1553).
• Στις 11 Αυγούστου, για τη νίκη απέναντι στους Τούρκους (1716).

Οι λιτανείες αυτές τελούνται με μεγάλη λαμπρότητα και έχουν αποκτήσει και τουριστική σημασία με τα χρόνια.

Ο Άγιος Σπυρίδων ως προστάτης

Ο Άγιος Σπυρίδων θεωρείται προστάτης όχι μόνο της Κέρκυρας και του Πειραιά, αλλά και των αγγειοπλαστών. Επίσης, είναι προστάτης Άγιος της γνωστής ρωσικής οικογένειας Τολστόι, γεγονός που φανερώνει τη διεθνή ακτινοβολία του.

Απολυτίκιο του Αγίου

Της συνόδου της πρώτης ανεδείχθεις
υπέρμαχος και θαυματουργός
Θεοφόρε Σπυρίδων, πατήρ ημών,
διό νεκρά συ εν τάφω προσφωνείς
και όφιν εις χρυσούν μετέβαλες,
και εν τω μέλπειν τας αγίας σου ευχάς
αγγέλους έσχες συλλειτουργούντας σοι, Ιερώτατε.
Δόξα τω σε δοξάσαντι, δόξα τω σε στεφανώσαντι,
Δόξα τω ενεργούντι δια σου πάσιν ίασιν.

Το έθιμο με τις τηγανίτες στην Κέρκυρα

Την παραμονή της γιορτής, στην Κέρκυρα τηρούν ένα έθιμο 400 ετών: τις «τηγανίτες τ’ Αγιού». Πρόκειται για τους παραδοσιακούς λουκουμάδες, που προσφέρονται ή πωλούνται, με σκοπό να ενισχυθούν οι πιστοί κατά τη διάρκεια της αγρυπνίας, γνωστής ως «βεγγιόλι», πλάι στο σκήνωμα του Αγίου.

Πλανόδιοι πωλητές στήνουν από νωρίς τα καρότσια τους σε κάθε δρόμο και σοκάκι, και τηγανίζουν λουκουμάδες με άφθονο αρωματικό μέλι και κανέλα. Η συνταγή παραμένει επτασφράγιστο μυστικό, αλλά όλοι συμφωνούν πως είναι μεγάλοι, χορταστικοί και πολύ νόστιμοι.

Η γιορτή σηματοδοτεί την έναρξη των Χριστουγέννων

Την ημέρα της εορτής, η Κέρκυρα φοράει τα γιορτινά της. Μετά τη Θεία Λειτουργία, οι φιλαρμονικές της πόλης παρελαύνουν στα καντούνια παίζοντας εμβατήρια αλλά και χριστουγεννιάτικες μελωδίες. Η γιορτή του Αγίου Σπυρίδωνα αποτελεί για το νησί την επίσημη έναρξη των εορτών των Χριστουγέννων, δίνοντας ιδιαίτερο τόνο στη χαρμόσυνη περίοδο.