Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση που επηρεάζει τις αρθρώσεις και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Η σωστή διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των συμπτωμάτων και στη γενική υγεία του ασθενούς.
Τι είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα
Πρόκειται για μια συχνή μορφή αρθρίτιδας που προκαλεί φλεγμονή στις αρθρώσεις, οι οποίες γίνονται θερμές, διογκωμένες, επώδυνες και με περιορισμένη κινητικότητα. Η φλεγμονή αυτή μπορεί να οδηγήσει σε προοδευτική καταστροφή των αρθρώσεων, του χόνδρου, των τενόντων και των συνδέσμων.
Η πάθηση είναι χρόνια και επηρεάζει πολλές αρθρώσεις ταυτόχρονα. Καθώς εξελίσσεται, οδηγεί σε απώλεια της λειτουργικότητας των αρθρώσεων και έντονο πόνο.
Ποιους αφορά
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα εμφανίζεται σε περίπου 1% του πληθυσμού, κυρίως σε άτομα ηλικίας 30 έως 40 ετών, αλλά μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε ηλικία – από την παιδική μέχρι και τη γεροντική. Επηρεάζει άτομα όλων των φυλών, με τις γυναίκες να προσβάλλονται τρεις φορές συχνότερα από τους άνδρες.
Τι την προκαλεί
Αν και η ακριβής αιτία παραμένει άγνωστη, είναι σαφές ότι εμπλέκεται το ανοσοποιητικό σύστημα. Στην περίπτωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς επιτίθεται λανθασμένα στους ιστούς των αρθρώσεων, προκαλώντας φλεγμονή και βλάβες.
Αυτή η αυτοάνοση αντίδραση αυξάνει το αρθρικό υγρό και παράγει ένζυμα και αντισώματα που καταστρέφουν τον χόνδρο, με αποτέλεσμα η άρθρωση να χάνει σταδιακά τη σταθερότητα και την κινητικότητά της. Η διαδικασία φαίνεται να σχετίζεται με συγκεκριμένα γονίδια, τα οποία αυξάνουν την ευαισθησία για την εκδήλωση της νόσου.
Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα
Τα πιο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Πόνο και πρήξιμο στις αρθρώσεις, όπως σε χέρια, πόδια, γόνατα, αγκώνες, ώμους και σπονδυλική στήλη
- Δυσκαμψία
- Αίσθημα κόπωσης, κατάθλιψη και ευερεθιστότητα
- Αναιμία
- Συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη, όπως κακουχία, εξάψεις και νυχτερινές εφιδρώσεις
Λιγότερο συχνά συμπτώματα μπορεί να είναι:
- Απώλεια βάρους
- Φλεγμονή στα μάτια
- Ρευματοειδή οζίδια
- Φλεγμονή σε όργανα όπως η καρδιά, οι πνεύμονες και το δέρμα
Σε αρκετές περιπτώσεις η νόσος εκδηλώνεται με εξάρσεις που υποχωρούν προσωρινά, δίνοντας την εντύπωση βελτίωσης.
Η σημασία της διατροφής στη ρευματοειδή αρθρίτιδα
Από τη δεκαετία του 1930, ερευνητές εξετάζουν τη σχέση μεταξύ διατροφής και ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Αν και δεν υπάρχει θεραπεία μέσω διατροφής, υπάρχουν ενδείξεις ότι συγκεκριμένες τροφές και συμπληρώματα μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων.
Βασικές διατροφικές οδηγίες
Μια ισορροπημένη διατροφή είναι κρίσιμη για τον έλεγχο του βάρους και τη διαχείριση της νόσου. Οι βασικές συστάσεις περιλαμβάνουν:
- Ποικιλία τροφίμων
- Τακτική φυσική άσκηση
- Προτίμηση σε προϊόντα ολικής άλεσης, φρούτα και λαχανικά
- Αποφυγή λιπαρών και πλούσιων σε σάκχαρα τροφών
- Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ
Τα επεξεργασμένα τρόφιμα καλό είναι να αποφεύγονται, καθώς συνήθως περιέχουν συντηρητικά, κορεσμένα λιπαρά και ζάχαρη.
Καλά λιπαρά και αντιφλεγμονώδη δράση
Το ελαιόλαδο, χάρη στα μονοακόρεστα λιπαρά και τη βιταμίνη Ε, συμβάλλει στη μείωση της φλεγμονής. Τα ω-3 λιπαρά οξέα, που βρίσκονται σε λιπαρά ψάρια (όπως ο σολομός), θαλασσινά, ξηρούς καρπούς και άγρια χόρτα (όπως η γλιστρίδα), προσφέρουν ισχυρή φυσική αντιφλεγμονώδη προστασία.
Τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά
Η φλεγμονώδης διαδικασία σχετίζεται με την οξείδωση, η οποία προκαλεί βλάβες στους ιστούς. Βιταμίνες όπως C και E, το καροτένιο, το λυκοπένιο και τα φλαβονοειδή επιβραδύνουν αυτή τη διαδικασία και συναντώνται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά.
Συμπληρώματα και θρεπτικές ελλείψεις
Ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα συχνά παρουσιάζουν ελλείψεις σε φυλλικό οξύ, βιταμίνες Β6, Β12, C, D, Ε, αλλά και σε μέταλλα όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο και σελήνιο.
Αν και προτιμάται η πρόσληψη από φυσικά τρόφιμα, μπορεί να χρειαστούν συμπληρώματα διατροφής ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες του οργανισμού. Η βιταμίνη Ε και το σελήνιο βοηθούν στη μείωση του πόνου και του πρηξίματος στις αρθρώσεις.
Τι να αποφεύγουν οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα
Υπάρχουν ουσίες και τρόφιμα που επιδεινώνουν τη φλεγμονή και πρέπει να αποφεύγονται:
Κορεσμένα ζωικά λιπαρά
Βρίσκονται σε κρέατα όπως το χοιρινό και το μοσχάρι, σε γαλακτοκομικά πλήρους λιπαρών και στο βούτυρο. Αυξάνουν τη φλεγμονή και τον κίνδυνο επιδείνωσης της νόσου.
Τρανς λιπαρά
Προέρχονται από επεξεργασία πολυακόρεστων λιπαρών και υπάρχουν σε σνακ όπως πατατάκια, γαριδάκια, έτοιμα γλυκά, τηγανητές πατάτες, ζύμες και αρτοσκευάσματα.
Επεξεργασμένα κρέατα και νιτρώδη
Τα αλλαντικά περιέχουν χημικές ουσίες όπως τα νιτρώδη που αυξάνουν τη φλεγμονή. Τα προϊόντα κρέατος που τηγανίζονται σε υψηλές θερμοκρασίες δημιουργούν ενώσεις (AGEs) που έχουν συσχετιστεί με την ύπαρξη φλεγμονής σε ασθενείς.
Υπερβολική κατανάλωση αλατιού και ζάχαρης
Οι ασθενείς που λαμβάνουν κορτιζόνη πρέπει να μειώσουν την πρόσληψη αλατιού και ζάχαρης. Το επιτραπέζιο αλάτι μπορεί να αντικατασταθεί με μυρωδικά και υποκατάστατα. Πρέπει επίσης να προσέχουν το «κρυφό» αλάτι σε αλλαντικά, κονσέρβες, κατεψυγμένα προϊόντα και σως.
Η ζάχαρη –ακόμα και το μέλι– πρέπει να περιοριστεί, τόσο στα ροφήματα όσο και στα γλυκά και αναψυκτικά.