Η Παναγία Πορταΐτισσα είναι μία από τις πιο θαυματουργές εικόνες της Ορθοδοξίας και φυλάσσεται στο Άγιο Όρος. Η θρησκευτική παράδοση αναφέρει ότι δεν πρέπει ποτέ να βγει εκτός του Άθωνα, καθώς θεωρείται προστάτιδα του ιερού τόπου και των μοναχών του. Η ιστορία της είναι γεμάτη μυστήριο και θαύματα, ενώ οι πιστοί από την Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο κάνουν καθημερινά τάματα στη χάρη της.
Η πολύτιμη εικόνα της Ιεράς Μονής Ιβήρων
Η Παναγία Πορταΐτισσα βρίσκεται στην Ιερά Μονή Ιβήρων, μία από τις πιο σημαντικές μονές του Αγίου Όρους. Σύμφωνα με την παράδοση, η εικόνα είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά και φημίζεται για την αυστηρή και κατανυκτική έκφρασή της, που προκαλεί δέος στους πιστούς. Οι διαστάσεις της είναι εντυπωσιακές, με ύψος 137 εκατοστά και πλάτος 94, ενώ το βάρος της φτάνει τα 96 κιλά μαζί με τα αναθήματα που έχουν προστεθεί από τους πιστούς.
Το όνομά της, Πορταΐτισσα, προέρχεται από τη θέση της μέσα στο μοναστήρι, καθώς βρίσκεται αριστερά της κεντρικής πύλης. Η εικόνα αυτή ήταν κάποτε στην κατοχή μιας ευλαβούς χήρας στη Νίκαια, η οποία προστάτευε την εικόνα από εικονομάχους στρατιώτες, ρίχνοντάς την στη θάλασσα μαζί με τον γιο της. Η εικόνα έφτασε αργότερα στο Άγιο Όρος, χωρίς κανείς να γνωρίζει την ακριβή της διαδρομή.
Η εμφάνιση της εικόνας στη θάλασσα
Μία ημέρα, οι μοναχοί της Μονής Ιβήρων είδαν μια φωτεινή λάμψη στη θάλασσα. Μαζεύτηκαν και, με βάρκες, κατευθύνθηκαν στο σημείο για να δουν τι συμβαίνει. Εκεί διαπίστωσαν πως η λάμψη προερχόταν από μία εικόνα της Παναγίας. Παρά τις προσπάθειες τους, η εικόνα απομακρυνόταν όποτε πλησίαζαν. Μετά από προσευχή, ο Θεός ανταποκρίθηκε στην παράκλησή τους μέσω του μοναχού Γαβριήλ, ενός ασκητή γνωστού για την ταπεινότητα και την πίστη του. Σε όραμα, η Παναγία τον προέτρεψε να ενημερώσει τον ηγούμενο της μονής ότι η εικόνα ήρθε για να προστατεύσει το μοναστήρι.
Η υποδοχή της Παναγίας και οι προσευχές των μοναχών
Ακολουθώντας το μήνυμα της Παναγίας, οι μοναχοί πήγαν στην παραλία για να υποδεχτούν την εικόνα. Ο Γαβριήλ, περπατώντας στα νερά της θάλασσας, κατάφερε να την πιάσει και την έφερε στη μονή με ευλάβεια. Οι μοναχοί έκαναν αγρυπνίες και προσευχές για τρεις ημέρες, τιμώντας την Παναγία για τη θεία της παρέμβαση. Αρχικά τοποθέτησαν την εικόνα στο ναό της μονής, όμως εκείνη με θαυματουργό τρόπο μεταφερόταν πάνω από την κεντρική πύλη.
Η επιλογή της θέσης της εικόνας στην πύλη
Σε άλλο όραμα προς τον Γαβριήλ, η Παναγία δήλωσε ότι προτιμά να βρίσκεται στην είσοδο της μονής, για να γίνει φύλακας και προστάτιδά της. Προσέφερε τη διαβεβαίωση ότι όσο η εικόνα παραμένει στη θέση της, το Άγιο Όρος θα συνεχίσει να λαμβάνει τη χάρη και το έλεος του Θεού. Με αυτήν την οδηγία, οι μοναχοί κατασκεύασαν ένα παρεκκλήσι δίπλα στην πύλη, όπου και τοποθέτησαν την εικόνα.
Η Παναγία Πορταΐτισσα θεωρείται, επίσης, προστάτιδα του Αγίου Όρους. Η παράδοση αναφέρει ότι αν η εικόνα απομακρυνθεί, το γεγονός αυτό θα σημάνει την αντίστροφη μέτρηση για τη Δευτέρα Παρουσία. Στο κάτω μέρος της εικόνας, υπάρχει ένα σημάδι από μαχαίρι, το οποίο προκάλεσε πειρατής. Από το σημάδι έρεε αίμα, το οποίο διακρίνεται ακόμη και σήμερα.
