Μεγάλη Παρασκευή: Όχι μπάνιο – Τι δεν κάνουμε ποτέ τη μέρα αυτή

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η πιο πένθιμη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, αφιερωμένη στην κορύφωση του Θείου Δράματος. Κάθε γωνιά της Ελλάδας τιμά τη μέρα αυτή με σεβασμό και ιδιαίτερα έθιμα που μεταδίδονται από γενιά σε γενιά.

Δεν κάνουμε δουλειές και αυστηρή νηστεία

Οι παλαιότερες νοικοκυρές ολοκλήρωναν τις δουλειές του σπιτιού μέχρι αργά τη Μεγάλη Πέμπτη, επειδή πίστευαν πως τη Μεγάλη Παρασκευή δεν πρέπει να ασχολείται κανείς με οικιακές εργασίες. Τα αυγά βάφονταν την Πέμπτη το απόγευμα και τα έκρυβαν για να μη “μαγαριστούν” από την πένθιμη Παρασκευή.

Η νηστεία της ημέρας ήταν απόλυτη. Δεν επιτρεπόταν ούτε λάδι, καθώς η Εκκλησία τιμά την πορεία του Ιησού προς τον Σταυρό, τον θάνατο και την ταφή Του. Οι Ευαγγελικές περικοπές αναφέρουν πως σταυρώθηκε στις 9 το πρωί και το μαρτύριό Του κράτησε έξι ώρες. Στις 3 το απόγευμα είπε «τετέλεσται» και παρέδωσε το πνεύμα.

Περίεργα και μοναδικά τοπικά έθιμα

Οι παραδόσεις ποικίλουν ανά τόπο. Στη Ναύπακτο, η περιφορά του Επιταφίου γίνεται με ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια. Οι πομπές περνούν μέσα από το φωταγωγημένο λιμάνι, όπου φλόγες από δάδες σχηματίζουν έναν τεράστιο σταυρό στο κέντρο της εισόδου του λιμανιού, προσφέροντας μοναδικό θέαμα. Οι πιστοί μαζεύουν χώμα από τα σημεία που πέρασε ο Επιτάφιος και το σκορπίζουν στα σπίτια τους για προστασία από έντομα.

Ζάκυνθος: έθιμα με ανατροπές και αναστάσιμο φινάλε

Το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής στη Ζάκυνθο, η περιφορά του Εσταυρωμένου διασχίζει την πόλη με έντονη συμμετοχή των πιστών. Το ιδιαίτερο είναι ότι η περιφορά του Επιταφίου γίνεται το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου. Με την ανατολή του ηλίου, ο Δεσπότης τελεί την Ανάσταση, αφήνει λευκά περιστέρια ελεύθερα και οι Ζακυνθινοί ρίχνουν πήλινα δοχεία από τα παράθυρά τους, σε ένα θορυβώδες και αναστάσιμο τελετουργικό.

Μεγάλη Παρασκευή: η απόλυτη σιγή

Η ημέρα αυτή αναπαριστά τη δίκη και τη Σταύρωση του Ιησού. Οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα, και οι πιστοί ακολουθούν την περιφορά του Επιταφίου το βράδυ. Σε πολλές περιοχές, φυλάνε τα λουλούδια του Επιταφίου ως ιερά φυλαχτά.

Η νηστεία είναι αυστηρή, χωρίς λάδι. Ορισμένοι πίνουν λίγο ξίδι, θυμίζοντας αυτό που προσφέρθηκε στον Ιησού στον Σταυρό. Αλλού, φτιάχνουν ομοίωμα του Ιούδα και το καίνε. Οι τάφοι των νεκρών επισκέπτονται και τιμώνται, ενώ στην Κρήτη, πριν την περιφορά, οι ιερείς μνημονεύουν τα ονόματα όλων των αποθανόντων κάθε οικογένειας.

Η αποκαθήλωση και η πομπή του Επιταφίου

Κατά την πρωινή ακολουθία της Μεγάλης Παρασκευής, γίνεται η Αποκαθήλωση: το σώμα του Χριστού κατεβαίνει από τον Σταυρό και οι πιστοί προσκυνούν το Ευαγγέλιο και τον Επιτάφιο. Το βράδυ πραγματοποιείται η περιφορά, ενώ ψάλλονται τα εγκώμια: «Η ζωή εν τάφω», «Αι γενεαί πάσαι», «Άξιον εστί». Μετά την επιστροφή στον ναό, οι πιστοί περνούν κάτω από τον Επιτάφιο για να λάβουν ευλογία.

Το πάθος και ο θάνατος του Ιησού

Ο Ιησούς οδηγείται από τον Καϊάφα στον Πόντιο Πιλάτο. Παρά την αθωότητά Του, καταδικάζεται σε θάνατο υπό την πίεση του πλήθους. Οι στρατιώτες Τον χλευάζουν, Τον ραπίζουν και Τον σταυρώνουν στον Γολγοθά, ανάμεσα σε δύο ληστές.

Κατά την ένατη ώρα της ημέρας, ο Ιησούς αναφωνεί δυνατά «Τετέλεσται» και εκπνέει, την ώρα που παραδοσιακά σφαζόταν ο πασχαλινός αμνός, προτυπώνοντας τη θυσία του Χριστού.

Το σώμα Του λογχίζεται, και από την πλευρά Του αναβλύζει αίμα και νερό. Μετά τη δύση του ηλίου, ο Ιωσήφ από Αριμαθείας και ο Νικόδημος, μυστικοί μαθητές Του, αποκαθηλώνουν το σώμα, το αρωματίζουν και το τοποθετούν σε καινούργιο τάφο, σφραγίζοντάς τον με έναν μεγάλο λίθο.

Η μέρα που κορυφώνεται η θυσία

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι αφιερωμένη στον απόλυτο πόνο και στη θυσία του Χριστού. Η Εκκλησία θυμίζει τις ύβρεις, τα βασανιστήρια, τη σταύρωση και τον θάνατο Του Κυρίου. Θυμόμαστε και τον ευγνώμονα ληστή που είπε:

«Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθεις εν τη Βασιλεία Σου».

Ο Ιησούς τον διαβεβαίωσε πως θα είναι μαζί Του στον Παράδεισο. Συγχώρησε τους σταυρωτές Του και εμπιστεύθηκε τη μητέρα Του στον μαθητή Ιωάννη. Με το «Τετέλεσται», ο Χριστός ολοκλήρωσε το έργο Του στη Γη, για να χαρίσει την αιώνια ζωή σε όλη την ανθρωπότητα.