«Kώδικας Da Vinci» στην Αμφίπολη: Ο πίνακας και ο τάφος

«Κώδικας Ιλ Σοντόμα» στην Αμφίπολη. Την ώρα που οι έρευνες των αρχαιολόγων στον λόφο Καστά συνεχίζονται, χωρίς οι ειδικοί να έχουν κατορθώσει να λύσουν τον γρίφο του «ενοίκου» του ταφικού μνημείου στον υπόγειο θάλαμο που αποκαλύφθηκε τις προηγούμενες ημέρες, ένας εικαστικός καλλιτέχνης και μουσειολόγος ισχυρίζεται πως…

ανακάλυψε τον πολυσυζητημένο τύμβο «μέσα» σε ένα αναγεννησιακό έργο που βρίσκεται στη γειτονική Ιταλία σημειώνοντας ότι πρόκειται όντως για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ο Μιχαήλ Ρωμανός, βραβευμένος από τον Ομιλο Τεχνών της UNESCO, προχώρησε στον αποσυμβολισμό του εν λόγω έργου και παρουσιάζει σήμερα στην «Espresso» μια κάπως… αιρετική -αλλά σίγουρα ενδιαφέρουσα- θεωρία που από τη μία στοιχειοθετείται λογικά, από την άλλη όμως θα μπορούσε να είχε ξεπηδήσει από τις σελίδες κάποιου συναρπαστικού μυθιστορήματος του συγγραφέα του «Κώδικα Ντα Βίντσι» Νταν Μπράουν. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του κ. Ρωμανού, το αναγεννησιακό έργο που δείχνει τον… δρόμο για τον τάφο του Αλεξάνδρου είναι μια τεράστια τοιχογραφία του ζωγράφου Τζιοβάνι Αντόνιο Μπάτσι, γνωστού με το ψευδώνυμο Ιλ Σοντόμα, που φιλοτεχνήθηκε περίπου το 1547 στη βίλα Φαρνεζίνα, μία από τις ωραιότερες αναγεννησιακές επαύλεις, στην περιοχή Τραστέβερε, στη Ρώμη.

«Το έργο παρουσιάζει με αλληγορικό τρόπο τον γάμο του Αλεξάνδρου με τη Ρωξάνη και καλύπτει έναν ολόκληρο τοίχο της αίθουσας που υπήρξε κάποτε υπνοδωμάτιο του ανθρώπου που ανοικοδόμησε τη βίλα, ενός εύπορου τραπεζίτη ονόματι Αγκοστίνο Κίτζι, ο οποίος ήταν και θησαυροφύλακας του Πάπα Ιουλίου Β’» λέει ο εικαστικός καλλιτέχνης και συνεχίζει: «Ο Κίτζι κάλεσε τον Ιλ Σοντόμα να διακοσμήσει τη βίλα και εκείνος δημιούργησε τη συγκεκριμένη τοιχογραφία, βασισμένος σε κάποια σχέδια του ζωγράφου Αετίωνα που είχε στην κατοχή του. Ο Αετίων έζησε τον 4ο αιώνα, δηλαδή την εποχή της ανέγερσης του τύμβου στην Αμφίπολη, και είχε ακολουθήσει τον Μ. Αλέξανδρο στην εκστρατεία του. Ετσι εξηγείται λοιπόν πώς ένας πολύ μεταγενέστερος καλλιτέχνης, όπως ήταν ο Ιλ Σοντόμα, γνώριζε πιθανότατα την τοποθεσία του τάφου».

Πώς συνδέεται όμως η αναγεννησιακή τοιχογραφία με το ταφικό μνημείο στον λόφο Καστά; Ποιες είναι οι συγκλονιστικές λεπτομέρειες που, σύμφωνα με τον εικαστικό, μουσειολόγο και επιμελητή εκθέσεων, αποκαλύπτουν σε ποιον ανήκει ο τάφος; Οπως υποστηρίζει ο Μιχαήλ Ρωμανός, τα σύμβολα δείχνουν ότι η σκηνή του γάμου του Μακεδόνα στρατηλάτη, που απεικονίζεται στην τοιχογραφία, είναι στην πραγματικότητα ο… τάφος του ίδιου και των προσφιλών του προσώπων!

«Στο έργο βλέπουμε τον Αλέξανδρο (1) να σπεύδει προς τη νύφη Ρωξάνη (2), η οποία είναι ντυμένη με διάφανο χιτώνα και κάθεται στην άκρη του κρεβατιού, περιτριγυρισμένη από ερωτιδείς. Ο Μακεδόνας βασιλιάς απεικονίζεται να δίνει στη Ρωξάνη το βασιλικό στέμμα, ενώ ο Υμέναιος (3) παρακολουθεί τη σκηνή μαζί με τον Ηφαιστίωνα (4), στο χέρι του οποίου διακρίνεται μια αντίδραση, πιθανώς σαν να μη συμφωνεί με την ενέργεια του Αλεξάνδρου.

»Παρατηρώντας με προσοχή αυτή την υπέροχη σκηνή γάμου και ψάχνοντας για σύμβολα που πιθανώς να είναι κρυμμένα στο έργο βρέθηκα μπροστά στον… τάφο της Αμφίπολης και σε μια δραματική σκηνή θανάτου. Κανένας δεν είναι χαρούμενος και κανένας δεν γελάει, όπως αρμόζει σε ένα τέτοιο γεγονός. Είναι όλοι σχεδόν ακίνητοι και μια απόκοσμη θλίψη σχηματίζεται στα πρόσωπά τους. Δεν ζει κανένας. Εχουν πεθάνει όλοι και βρίσκονται μέσα στον τάφο» λέει ο κ. Ρωμανός.

Το νεκρικό κρεβάτι και οι μελανιές της Ολυμπιάδας

Συνεχίζοντας με στοιχεία την ανάλυση της… αιρετικής θεωρίας του, ο Μιχαήλ Ρωμανός αναφέρει: «Εξω από το δωμάτιο, στο φόντο της δεξιάς πλευράς του έργου, ο ζωγράφος αναπαριστά μια όμορφη πόλη που ενώνεται με γέφυρες και διασχίζεται από έναν ποταμό. Πρόκειται για την Αμφίπολη (5) και τον φιδίσιο ποταμό της, τον Στρυμόνα, ο οποίος τη χώριζε κατά την αρχαιότητα. Κι ενώ έξω από το δωμάτιο υπάρχει μια υπέροχη εικόνα, λουσμένη στο φως, μέσα σε αυτό ο νεαρός Υμέναιος που στέκεται πλάι στον Ηφαιστίωνα κρατάει αναμμένο δαυλό για να φωτίζει τον θάλαμο, ο οποίος είναι σκοτεινός και υπόγειος, καθώς δεν μπαίνει μέσα το φως του ήλιου. Ακριβώς πίσω του, ερμητικά κλειστή, η θύρα με το ιονικό υπέρθυρο, ακριβώς το ίδιο με τη μαρμάρινη θύρα του θαλάμου του τύμβου, κλειστή και απόρθητη!

»Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται μια σειρά από κολόνες, σαν κάγκελα περιφρούρησης, που δεσμεύουν μεγάλα τμήματα μαρμάρου συμβολίζοντας τον ολοστρόγγυλο μαρμάρινο περίβολο που προστατεύει και οριοθετεί τον τύμβο. Στο βάθος φαίνεται επίσης ο μακρύς διάδρομος με τις κολόνες που σχηματίζουν καμάρες σε οροφή και θόλο, και που αποτελεί τη μέχρι τώρα ανασκαμμένη είσοδο σε αυτόν».

Στη συνέχεια η ματιά του Ρωμανού εστιάζει στη γυναικεία φιγούρα που στέκεται δίπλα στη Ρωξάνη κρατώντας στο κεφάλι της μια νυφική υδρία. «Εξερευνώντας προσεκτικά την εικόνα της συγκεκριμένης γυναίκας παρατήρησα ότι το κορμί της είναι γεμάτο μελανιές. Ετσι μου ήρθε αμέσως στο μυαλό η σκέψη ότι πρόκειται για το κορμί ενός ανθρώπου που έχει λιθοβοληθεί. Ποιο κοντινό άτομο του περιβάλλοντος του Αλεξάνδρου πέθανε διά λιθοβολισμού; Μα φυσικά η μητέρα του Ολυμπιάδα (6)!

»Εντύπωση προκαλεί δε το γεγονός ότι το στόμιο της υδρίας που κρατάει είναι διακοσμημένο με κεφάλια δρακόντων. Τέτοιον αποτροπιαστικό διάκοσμο δεν έχουν οι νυφικές υδρίες, αλλά τα νεκρικά αγγεία που προορίζονταν για την εναπόθεση της τέφρας του ανθρώπου μετά την καύση του. Οπότε η Ολυμπιάδα αναπαρίσταται από τον ζωγράφο να κρατάει την τεφροδόχο της. Κι αυτό γιατί είχε πεθάνει ήδη και το σώμα της είχε αποτεφρωθεί. Η Ρωξάνη, από την άλλη μεριά, ετοιμάζεται να ξαπλώσει για τον… αιώνιο ύπνο της σε κρεβάτι ναόσχημο, με κίονες σαν ταφικό μνημείο, ολοστόλιστο με σφίγγες και ρόδακες, ενώ σαν να διαγράφεται στο τέμπλο του η ξυλόγλυπτη παράσταση της Αρπαγής της Περσεφόνης, που είναι το θέμα του ψηφιδωτού το οποίο βρέθηκε στην Αμφίπολη.

»Θέλετε και μια συγκλονιστική λεπτομέρεια; Ο τάφος βρέθηκε σφραγισμένος με χώμα. Τούτο συμβολίζουν οι ερωτιδείς (7) στην οροφή του κρεβατιού, οι οποίοι ετοιμάζονται να ρίξουν ένα βαρύ ύφασμα πένθιμου χρώματος και να το σκεπάσουν ολόκληρο».

Πού οδηγούν τα σκαλοπάτια

Η άποψη-βόμβα του Μιχαήλ Ρωμανού ολοκληρώνεται με την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος μοιάζει να ετοιμάζεται να κατέβει τα σκαλοπάτια που βρίσκονται εμπρός του. Στο ένα μάλιστα έχει εναποθέσει την περικεφαλαία του. «Είναι κι εκείνος έτοιμος να μεταβεί στον δικό του νεκρικό θάλαμο, που βρίσκεται σε κατώτερο σημείο εσωτερικά του οικοδομήματος, με απλά λόγια στο υπόγειο του τύμβου που μόλις αποκαλύφθηκε στην ανασκαφή στον λόφο Καστά» σημειώνει ο εικαστικός εκφράζοντας δημοσίως την αισιοδοξία του ότι οι εκπλήξεις που περιμένουν τους αρχαιολόγους στο υπόγειο του ταφικού μνημείου είναι πολλές.

Ηλίας Μαραβέγιας

Πηγή