ΑΥΤΟ είναι το «κουμπί» στο κινητό που επιτρέπει στις εφαρμογές να σας παρακολουθούν χωρίς να το ξέρετε – Πως θα προστατευθείτε

Οι εφαρμογές που έχετε στο κινητό σας μπορούν να συλλέγουν δεδομένα για τη χρήση σας, ακόμη κι όταν νομίζετε ότι δεν τρέχουν. Ένα “κουμπί” στις ρυθμίσεις του Android ή και του iOS είναι αρκετό για να επιτρέψει αυτή την παρακολούθηση χωρίς να το καταλάβετε.

Το κουμπί που δίνει πρόσβαση σε όλα

Πρόκειται για το δικαίωμα προσβασιμότητας (Accessibility permission), μια ρύθμιση που υπάρχει κυρίως στις συσκευές Android, αλλά και στο iOS με ανάλογες δυνατότητες.

Αρχικά δημιουργήθηκε για χρήστες με προβλήματα όρασης ή περιορισμένη δυνατότητα χρήσης της οθόνης. Περιλαμβάνει λειτουργίες όπως φωνητική πλοήγηση, ανάγνωση της οθόνης και άλλες διευκολύνσεις.

Όμως στην πράξη, πολλές εφαρμογές εκμεταλλεύονται αυτή την πρόσβαση για πολύ περισσότερα πράγματα.

Τι κάνει μια εφαρμογή με αυτό το δικαίωμα

Όταν μια εφαρμογή έχει ενεργοποιημένο το δικαίωμα προσβασιμότητας, μπορεί να:

• παρακολουθεί ό,τι εμφανίζεται στην οθόνη σας
• καταγράφει πότε και ποιες εφαρμογές ανοίγετε
• βλέπει αγγίγματα και κινήσεις πάνω στην οθόνη
• αντιλαμβάνεται πότε πληκτρολογείτε κωδικούς
• αναγνωρίζει τη χρήση τραπεζικών εφαρμογών
• παραμένει ενεργή στο παρασκήνιο χωρίς να φαίνεται

Όταν αυτό συνδυάζεται με άλλες άδειες — όπως π.χ. πρόσβαση στο μικρόφωνο ή στη λειτουργία overlay — τότε δημιουργείται ένα σοβαρό πρόβλημα ασφάλειας, καθώς η εφαρμογή μπορεί να παρακολουθεί σχεδόν τα πάντα.

Πώς ενεργοποιείται χωρίς να το καταλάβετε

Οι χρήστες συχνά δίνουν αυτό το δικαίωμα χωρίς να το γνωρίζουν ή χωρίς να δώσουν σημασία.

Αυτό συμβαίνει όταν:

• κατεβάζετε εφαρμογές βελτιστοποίησης
• εγκαθιστάτε launchers
• χρησιμοποιείτε εφαρμογές για καταγραφή οθόνης
• βάζετε «έξυπνα» πληκτρολόγια ή emojis
• ενεργοποιείτε “έξυπνες” ειδοποιήσεις ή εξοικονόμηση μπαταρίας

Συνήθως εμφανίζεται ένα μήνυμα που περιγράφει το δικαίωμα με τεχνικούς όρους, και οι περισσότεροι χρήστες πατούν «Επιτρέπεται» χωρίς δεύτερη σκέψη.

Πώς συνδέεται με ψηφιακές απάτες

Το δικαίωμα προσβασιμότητας χρησιμοποιείται συχνά από κακόβουλες εφαρμογές που έχουν σχεδιαστεί για να κλέψουν στοιχεία.

Οι πιο συνηθισμένες χρήσεις του σε απάτες περιλαμβάνουν:

• υποκλοπή στοιχείων online τραπεζών
• παρακολούθηση οικονομικών συναλλαγών
• προβολή ψεύτικων φορμών σύνδεσης
• εκτέλεση ενεργειών χωρίς τη γνώση σας
• παράκαμψη μηχανισμών ασφαλείας της συσκευής

Αυτός είναι και ο λόγος που συνδέεται άμεσα με:

• απάτες σε κινητά τηλέφωνα
• κλοπή τραπεζικών λογαριασμών
• SIM swapping επιθέσεις

Έλεγχος αν το δικαίωμα είναι ενεργό

Σε Android:
Μεταβείτε στις Ρυθμίσεις > Απόρρητο ή Ασφάλεια > Προσβασιμότητα.

Δείτε ποιες εφαρμογές έχουν πρόσβαση και προσέξτε αν:

• δεν τις αναγνωρίζετε
• δεν τις χρησιμοποιείτε συχνά
• δεν υπάρχει λόγος να βλέπουν την οθόνη σας

Απενεργοποιήστε τις άμεσα.

Σε iPhone (iOS):
Το σύστημα της Apple είναι πιο περιοριστικό, όμως καλό είναι να ελέγχετε:
Ρυθμίσεις → Απόρρητο & Ασφάλεια → Παρακολούθηση εφαρμογών, Καταγραφή οθόνης, Πλήρης πρόσβαση πληκτρολογίου.

Δώστε έμφαση στα πληκτρολόγια τρίτων.

Το άλλο κουμπί που κρύβει κινδύνους

Ένα ακόμη επικίνδυνο δικαίωμα είναι η εμφάνιση πάνω από άλλες εφαρμογές (Overlay / Draw over apps).

Σε Android, όταν αυτό συνδυαστεί με την Προσβασιμότητα, τότε η εφαρμογή μπορεί να:

• προβάλει ψεύτικες σελίδες σύνδεσης
• μιμείται τραπεζικές εφαρμογές
• υποκλέψει προσωπικά στοιχεία χωρίς να το καταλάβετε

Τι να κάνετε για να προστατευτείτε

• Ελέγξτε τα δικαιώματα προσβασιμότητας
• Αφαιρέστε άδειες από εφαρμογές που δεν εμπιστεύεστε
• Διαγράψτε apps που δεν χρησιμοποιείτε
• Κατεβάζετε εφαρμογές μόνο από τα επίσημα stores
• Αποφύγετε τα apps “βελτιστοποίησης”
• Ενεργοποιήστε τις ειδοποιήσεις τραπεζών για κάθε συναλλαγή

Δεν είναι απαραίτητο να πατήσετε ένα κακόβουλο link για να σας παρακολουθούν. Μόνο μία άδεια, που δίνεται πολλές φορές μηχανικά, μπορεί να αρκεί για να χαθούν τα προσωπικά σας δεδομένα και να βρεθείτε θύμα απάτης.

Ο έλεγχος αυτών των ρυθμίσεων είναι πλέον βασικό μέτρο προστασίας, και όχι απλώς μια ρύθμιση για «προχωρημένους».