Δεν έχει περάσει πολύς καιρός. Ήταν 26 Νοεμβρίου, σχεδόν δύο μήνες πριν, όταν στο μουντό Παρίσι η ελληνική πλευρά συναντήθηκε με τα μέλη της Τρόικα για να συμφωνήσουν τις λεπτομέρειες της τελευταίας αναθεώρησης του προγράμματος.
Οι συζητήσεις κατέληξαν σε ναυάγιο, άπαντες επέστρεψαν στη βάση τους με άδεια χέρια. Τώρα, με τη μεθύστερη γνώση των γεγονότων, ένα κυβερνητικό στέλεχος παραδέχεται στο Reuters: «Μετά τη συνάντηση με τους δανειστές στο Παρίσι ξέραμε πως όλα είχαν τελειώσει. Μας έδιναν την εντύπωση πως δεν είχε σημασία τι είχαμε κάνει, η αναθεώρηση δεν θα ολοκληρωνόταν».
Όπως σημειώνει και το πρακτορείο, μετά από τέσσερα χρόνια οικονομικών θυσιών η Ελλάδα στοιχημάτισε πως θα μπορούσε να συμφωνήσει σε ένα πρόωρο τέλος της διεθνούς διάσωσης. Αντ’ αυτού βρέθηκε στο αρχοντικό του Παρισιού, εκεί όπου έγινε η συνάντηση, μπροστά στην άκαμπτη στάση των δανειστών. Εκείνη η συνάντηση οδήγησε σε νέα πολιτική αβεβαιότητα και έφερε την καταιγίδα -εκ νέου- στην Ευρωζώνη.
Τα πάντα ξεκίνησαν από το Παρίσι. Αυτό δείχνουν πλέον τα γεγονότα. Η κατάρρευση των συνομιλιών στις 26 Νοεμβρίου οδήγησε σε μια μακρά ακολουθία γεγονότων. Η επιμονή και η πίεση των δανειστών προς την ελληνική πλευρά ήταν η εξής: ζητούσαν να ληφθούν κι άλλα μέτρα (περικοπές και φόροι) για να καλυφθεί η τρύπα στον Προϋπολογισμό του 2015, οι Έλληνες αξιωματούχοι αρνήθηκαν να προχωρήσουν, καθώς θεώρησαν πως περισσότερη λιτότητα από την κυβέρνηση θα συνιστούσε πολιτική αυτοκτονία. Το Reuters απευθύνθηκε και στους εκπροσώπους της ΕΕ και του ΔΝΤ, αλλά αμφότεροι αρνήθηκαν να τοποθετηθούν, ενώ και το κυβερνητικό στέλεχος που μίλησε ζήτησε να τηρηθεί το δημοσιογραφικό απόρρητο.
Ο Σαμαράς χωρίς όπλα
Όπως σημειώνει το άρθρο, οι έντονες συζητήσεις ανάμεσα στην Αθήνα και τους δανειστές της δεν ήταν κάτι ασυνήθιστο, απλώς οι Έλληνες αξιωματούχοι θεώρησαν πως η αδιάλλακτη στάση τους είχε τη ρίζα της σε ένα δεδομένο: ήταν αβέβαιο αν η κυβέρνηση Σαμαρά θα επιβίωνε από την ψηφοφορία για την εκλογή Προέδρου. Δεν θα είχε νόημα για την Τρόικα να ξεκλειδώσει την τελευταία δόση και να πει πως η συμφωνία επιτεύχθηκε όταν ήξεραν πως θα έρθει στην εξουσία ένα κόμμα που είναι αντίθετο με τη λιτότητα και θα διαγράψει όλες τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί μέχρι τώρα.
Για τον Σαμαρά, όμως, είχε σημασία, καθώς το γεγονός ότι δεν κατάφερε να βγει νωρίτερα από το πρόγραμμα, όπως είχε υποσχεθεί, τον υποχρέωσε να μείνει χωρίς όπλα για να κερδίσει τους βουλευτές στη μάχη για την προεδρική εκλογή, ενώ παρουσιάστηκε αποδυναμωμένος στα μάτια των ψηφοφόρων, που έπεσαν στην αγκαλιά του ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι, προσπαθώντας να αξιοποιήσει τη συρρίκνωση του πολιτικού κεφαλαίου του έφερε πιο νωρίς την προεδρική εκλογή, έχασε και πλέον προκάλεσε εθνικές εκλογές.
Οι δανειστές και ο ΣΥΡΙΖΑ
Τώρα, οι επενδυτές και οι δανειστές φοβούνται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα γυρίσει πίσω το ρολόι σε πολλές από τις μεταρρυθμίσεις που εισήχθησαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, αποδυναμώνοντας τη θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη και, ενδεχομένως, σπρώχνοντας τη χώρα εκτός ευρώ. Οι μετοχές υποχώρησαν και οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων εκτινάχθηκαν στα ύψη πέραν του 10% νωρίτερα τον Ιανουάριο. «Οι πολιτικές του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι απίθανο να ικανοποιήσουν τους δανειστές», σημειώνει η Μπλάνκα Κολενίκοβα, ανώτερη αναλυτής της IHS Global. «Το πρόγραμμα του κόμματος θα περιπλέξει, πιθανώς, τις διαπραγματεύσεις και είναι απίθανο να καταλήξουν θετικά».
Προβλήματα από τον Μάιο
Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα άρχισε να επανέρχεται στο ξέφωτο, η κυβέρνηση Σαμαρά αντιμετώπιζε προβλήματα ήδη από τον Μάιο. Η δυναμική θα έπρεπε να είναι σαφώς υπέρ του: η Ελλάδα μόλις είχε επιστρέψει στις αγορές ομολόγων μετά από τετραετή εξορία, είχε παρουσιαστεί πρωτογενές πλεόνασμα στον Προϋπολογισμό έπειτα από δεκαετίες και υπήρχαν σημάδια οικονομικής ανάκαμψης. Κι όμως, οι Έλληνες είχαν πληγωθεί τόσο πολύ αυτά τα τέσσερα χρόνια με μειώσεις μισθών, συντάξεων και ανεργία που η οικονομική δυσπραγία βοήθησε τον ΣΥΡΙΖΑ να κερδίσει τις ευρωεκλογές. Εν συνεχεία, το περασμένο καλοκαίρι, η κακότεχνη εισαγωγή του ΕΝΦΙΑ αύξησε την πίεση στην κυβέρνηση. Ήδη από τις αρχές του περασμένου Φεβρουαρίου οι δημοσκοπήσεις έδειχναν μπροστά τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ την ίδια στιγμή η Τρόικα ζητούσε επίμονα περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα και αυξήσεις φόρων για να εξασφαλιστεί ισοσκελισμένος Προϋπολογισμός.
Ο αξιωματούχος της κυβέρνησης σημειώνει στο Reuters ότι ο Σαμαράς ήταν πεπεισμένος πως θα πάρει περισσότερα μέτρα λιτότητας και έτρεφε την ελπίδα πως ανακοινώνοντας στα τέλη Σεπτεμβρίου την πρόωρη έξοδο από το μνημόνιο θα μείωνε στο ελάχιστο την οργή του κόσμου.
Μόνο που οι συνομιλίες με τους πιστωτές δεν πήγαν όπως ήλπιζε. Στα μέσα Νοεμβρίου φάνηκε η διάσταση απόψεων των δύο πλευρών ως προς τον υπό κατάρτιση Προϋπολογισμό. Η Τρόικα έκανε λόγο για 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ που έπρεπε να εξευρεθούν, ενώ η ελληνική πλευρά μιλούσε για 500 εκατομμύρια ευρώ. Είχαν εξαγριωθεί από το αίτημα των δανειστών να αυξηθεί το αποθεματικό έκτακτης ανάγκης στο 1,2 δισ. ευρώ, σε σχέση με το 1 δισ. του προηγούμενου έτους. Δεν είναι τυχαίο το έγγραφο που έστειλε ο Γκίκας Χαρδούβελης στους δανειστές, στις 29 Νοεμβρίου, που τους έλεγε πως το 2015 θα είναι χρονιά υψηλής ανάπτυξης και μείωσης του κινδύνου, επομένως το αποθεματικό έκτακτης ανάγκης θα έπρεπε να μειωθεί.
Για να καταλήξει το άρθρο του Reuters: «Οι δανειστές απάντησαν πως ήθελαν περισσότερα χρήματα στο αποθεματικό σε περίπτωση πολιτικής αστάθειας που θα οδηγούσε σε εκλογές, άρα σε καθυστέρηση περαιτέρω μεταρρυθμίσεων, κάτι που θα χτυπούσε τους στόχους του προγράμματος». Ο Ευάγγελος Βενιζέλος σημειώνει: «Οι συνομιλίες διασταυρώθηκαν με την προεδρική εκλογή οδηγώντας μας σε μια δύσκολη κατάσταση. Κάναμε το καλύτερο που μπορούσαμε».