Ο Κύκλωπας της Κοζάνης: Το τηλεγράφημα του νομάρχη που προκάλεσε παγκόσμιο ενδιαφέρον για την ύπαρξη των μονόφθαλμων γιγάντων

Η ιστορία του «Κύκλωπα της Κοζάνης» ξεκινά με ένα τηλεγράφημα που έστειλε ο νομάρχης το 1931 και κατέληξε να φτάσει στα πρωτοσέλιδα, προκαλώντας κύμα περιέργειας και θεωριών. Από αρχαιολογικά ευρήματα και λαϊκές αφηγήσεις, μέχρι ειρωνικά ρεπορτάζ και θεωρίες συνωμοσίας, η υπόθεση συνεχίζει να προκαλεί εντυπώσεις.

Αιώνιοι θρύλοι και ελληνική φαντασία

Η έννοια των Κυκλώπων ανέκαθεν προκαλούσε δέος και περιέργεια. Μυθολογικά όντα με ένα μάτι στο μέτωπο, τεράστιες διαστάσεις και φημισμένη δύναμη, έχουν πρωταγωνιστήσει σε αμέτρητες αφηγήσεις από την αρχαιότητα. Ιστορίες για «κυκλώπεια» απομεινάρια, σκελετούς και αρχαίες κατασκευές έχουν καταγραφεί σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Στην Εύβοια, τα περίφημα δρακόσπιτα, και αλλού, όπως στην Κεφαλλονιά, στην Ιθάκη και στη Ροδόπη, βρίσκονται αποδείξεις που ενισχύουν τη φαντασία γύρω από την ύπαρξή τους.

Το τηλεγράφημα του νομάρχη και η αναστάτωση

Η υπόθεση πήρε διάσταση όταν, τον Φεβρουάριο του 1931, δύο χωριά στην Κοζάνη –η Ερατύρα και η Τραπεζίτσα– έγιναν το κέντρο του ενδιαφέροντος. Ο τότε νομάρχης απέστειλε τηλεγράφημα στην κυβέρνηση για έναν ανθρώπινο σκελετό γιγαντιαίων διαστάσεων με ένα μόνο μάτι στο μέτωπο. Η είδηση έγινε πρώτο θέμα και η περιοχή δέχτηκε επισκέψεις από αρχαιολόγους και κρατικούς υπαλλήλους.

Τα βίντεο μυστηρίου και η σύγχρονη εμμονή

Παρά την έλλειψη επίσημων συμπερασμάτων, το ενδιαφέρον δεν έσβησε. Η ιστορία του «Κύκλωπα της Κοζάνης» κυκλοφορεί από στόμα σε στόμα, περνά από γενιά σε γενιά και αναβιώνει μέσα από βίντεο στο TikTok. Πολλοί περιηγητές πιστεύουν ότι έχουν εντοπίσει τον «τάφο» και τη «σπηλιά» του Κυκλώπα, κάνοντάς την αντικείμενο διαδικτυακής μυθολογίας.

Οι μαρτυρίες για τα κυκλώπεια τείχη

Αρκετοί τοπικοί μύθοι συνδέουν την υπόθεση με τα απομεινάρια από κυκλώπεια τείχη που εντοπίζονται σε κοντινή απόσταση. Οι παλιές εφημερίδες της εποχής τότε έθεταν ένα απλό αλλά συγκλονιστικό ερώτημα: «Υπήρξαν οι Κύκλωπες;».

Η αναφορά της εφημερίδας «Βραδυνή»

Στις 27 Φεβρουαρίου 1931, η εφημερίδα «Βραδυνή» παρουσίασε την υπόθεση με τηλεγράφημα από Θεσσαλονίκη. Όπως αναφέρει, λόγω των έντονων βροχοπτώσεων σημειώθηκαν κατολισθήσεις μεταξύ των δύο χωριών και αποκαλύφθηκε ένας μαρμάρινος τάφος τεράστιου μεγέθους, χωρίς σαφή ένδειξη εποχής.

Η έκπληξη από το εύρημα

Όπως περιγράφεται, ο τάφος καλυπτόταν από γιγάντιες πλάκες και το άνοιγμά του ήταν δύσκολο και χρονοβόρο. Τελικά αποκαλύφθηκε ένας σκελετός ανθρώπινου τύπου αλλά εξαιρετικά μεγάλου μεγέθους. Το κρανίο δεν είχε μάτια αλλά μια μοναδική οπή στο μέτωπο.

«Υπήρχεν στόμα, μύτη, αυτιά και εν γένει όλη η διάπλασης ενός ανθρώπινου κρανίου. Δεν έμενε λοιπόν αμφιβολία ότι περί ανθρώπου επρόκειτο. Οι μάλλον μορφωμένοι εκ των παρισταμένων έλυσαν το μυστήριον: Επρόκειτο περί σκελετού Κύκλωπος; Καθ΄όλας τας ενδείξεις “ναι”», γράφει η «Βραδυνή».

Εντυπωσιακά στοιχεία και διαστάσεις

Σύμφωνα με την αναφορά, το κρανίο ζύγιζε 35 οκάδες, δηλαδή περίπου 45 κιλά. Κάθε χέρι του σκελετού έφτανε τις 20 οκάδες (26 κιλά), και μόνο αυτά τα τρία μέρη του σώματος άγγιζαν συνολικά τα 96 κιλά. Το Υπουργείο Παιδείας είχε διατάξει έρευνα, αποστέλλοντας τον έφορο αρχαιοτήτων στη Μακεδονία.

Η σύνδεση με τη μυθολογία και την Οδύσσεια

Το ίδιο ρεπορτάζ συνέδεε την ανακάλυψη με τη μυθολογική παρουσία των Κυκλώπων, την «Οδύσσεια» και τα κυκλώπεια τείχη, έργα που, σύμφωνα με την τότε αντίληψη, δεν θα μπορούσαν να χτιστούν από κοινούς ανθρώπους. Η μορφή του Οδυσσέα, που τύφλωσε τον Κύκλωπα Πολύφημο, επανέρχεται συχνά σε τέτοιες συζητήσεις ως σύμβολο της ελληνικής φαντασίας και παράδοσης.

Η «Πατρίς» απαντά με ειρωνεία

Η εφημερίδα «Πατρίς» έδωσε συνέχεια στο θέμα με το φύλλο της 1ης Μαρτίου 1931, υιοθετώντας ειρωνικό ύφος. Ο τίτλος της ήταν ενδεικτικός:
«Ο… Κύκλωψ της Κοζάνης: Πως ο νομάρχης εφαντάσθη ότι ανεκάλυψεν τον σκελετόν ενός Κύκλωπος – Οι ήρωες της μυθολογίας – Ο σκελετός της Κοζάνης και η νεοελληνική φαντασία».

Οι ειρωνείες για τους αριθμούς και τις εντυπώσεις

Η αρθρογραφία της «Πατρίδος» αμφισβητεί τα πάντα, ακόμη και με χιούμορ:
«Φρίξον ήλιε… Τα οστά της κεφαλής αυτά και μόνο ζυγισθέντα αυθωρεί και παραχρήμα εβάρυναν την πλάστιγγα με τριάντα πέντε ολόκληρους οκάδας».

Οι θεωρίες για την ανάμειξη των ΗΠΑ

Μετά την κάμψη του ενδιαφέροντος στον Τύπο, ξεκίνησαν οι φήμες και θεωρίες συνωμοσίας. Κάποιοι υποστηρίζουν πως τα οστά του γίγαντα μεταφέρθηκαν στις ΗΠΑ με μυστική πτήση από το Τατόι. Άλλοι μιλούν για παρέμβαση του στρατού. Επιστημονικά, πάντως, ποτέ δεν επιβεβαιώθηκε επίσημα τίποτα.

Ό,τι κι αν συνέβη τότε, το μυστήριο του Κύκλωπα της Κοζάνης ζει μέσα από τη λαϊκή αφήγηση, σαν ένα παραμύθι που δεν έχει ειπωθεί ακόμα ολόκληρο.

Πηγή: ethnos.gr