Μεγάλη γιορτή: Τιμάται σήμερα ο Άγιος Αθανάσιος – Σημαντική μορφή της Χριστιανοσύνης

Μεγάλη γιορτή: Ο Άγιος Αθανάσιος και η προσφορά του στη Χριστιανοσύνη

Ο Άγιος Αθανάσιος, μια εξέχουσα μορφή του Χριστιανισμού, τιμάται κάθε χρόνο για τους ακούραστους αγώνες του υπέρ της Ορθοδοξίας και την αποφασιστική του στάση ενάντια στον Αρειανισμό, μια από τις πιο επικίνδυνες αιρέσεις της εποχής του. Η εκκλησία τον αποκάλεσε Μέγα, ενώ η μνήμη του γιορτάζεται στις 18 Ιανουαρίου και στις 2 Μαΐου. Η δεύτερη ημερομηνία είναι αφιερωμένη στην ανακομιδή των λειψάνων του.

Ο πολιούχος πολλών περιοχών

Ο Άγιος Αθανάσιος είναι πολιούχος σε πόλεις και χωριά όπως το Διδυμότειχο, η Ιστιαία, η Αμφιλοχία και η Αμαλιάδα, ενώ τιμάται και με το λαϊκό όνομα «Μαηθανάσης» ή «Μαηθανασάκος», ανάλογα με το μέγεθος των ναών που είναι αφιερωμένοι σε αυτόν. Τις ημέρες της γιορτής του, όσοι φέρουν το όνομα Αθανάσιος και Αθανασία έχουν την τιμητική τους.

Η ζωή του Αγίου Αθανασίου

Γεννημένος το 295 στην Αλεξάνδρεια από χριστιανούς γονείς, ο Αθανάσιος από νεαρή ηλικία ξεχώρισε για την πίστη του. Ένας θρύλος λέει ότι ως παιδί βάφτιζε ειδωλολατρικά παιδιά, τηρώντας τους ιερούς κανόνες. Ο επίσκοπος Αλέξανδρος, αναγνωρίζοντας την αφοσίωσή του, τον πήρε υπό την προστασία του και τον βοήθησε στις σπουδές του. Στα 24 του χρόνια χειροτονήθηκε διάκονος.

Η δράση του κατά του Αρειανισμού

Η Αλεξάνδρεια την εποχή εκείνη ήταν διχασμένη από τη διδασκαλία του Άρειου, ο οποίος υποστήριζε πως ο Χριστός δεν ήταν θεός, αλλά δημιούργημα του Θεού. Ο Μέγας Κωνσταντίνος συγκάλεσε το 325 την Α’ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια, όπου ο Αθανάσιος έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο. Με τις ρητορικές του ικανότητες και τη μαχητικότητά του, έγινε σύμβολο για την Ορθοδοξία, ενώ συνέβαλε στη σύνταξη των πρώτων επτά άρθρων του «Συμβόλου της Πίστεως».

Ο Πατριάρχης με τις εξορίες

Μετά τον θάνατο του επισκόπου Αλεξάνδρου το 328, ο Αθανάσιος έγινε Πατριάρχης Αλεξανδρείας, συνεχίζοντας τον αγώνα του κατά του Αρειανισμού. Οι αντίπαλοί του, ωστόσο, κατόρθωσαν να τον εξορίσουν επανειλημμένα. Παρά τις δυσκολίες, ο Αθανάσιος επέστρεφε πάντα με τη στήριξη του λαού.

Εξορίστηκε πέντε φορές και πέρασε συνολικά 16 χρόνια μακριά από τον πατριαρχικό θρόνο. Κατά την παραμονή του στην έρημο, έζησε υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, αλλά δεν εγκατέλειψε ποτέ την αποστολή του.

Η παρακαταθήκη του

Ο Μέγας Αθανάσιος πέθανε το 373 σε ηλικία 78 ετών, αφήνοντας πίσω του σημαντικό συγγραφικό έργο. Έγραψε λόγους και επιστολές για να αντικρούσει τους αιρετικούς και ειδωλολάτρες, ενώ συνέταξε τη βιογραφία του Μεγάλου Αντωνίου. Τα λείψανά του βρίσκονται σε διάφορες τοποθεσίες, όπως στον ναό του Αγίου Ζαχαρία στη Βενετία και στον Κοπτικό ναό του Αγίου Μάρκου στο Κάιρο.

Η μνήμη του παραμένει ζωντανή, όχι μόνο για τους Χριστιανούς, αλλά και για όσους εκτιμούν τη δύναμη της πίστης και της αφοσίωσης.

Απολυτίκιο

Στύλος γέγονας Ορθοδοξίας, θείοις δόγμασιν υποστηρίζων την Εκκλησίαν, ιεράρχα Αθανάσιε, τω γαρ Πατρί τον Υιών ομοιούσιον, ανακηρύξας κατήσχυνας Άρειον. Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Λαογραφία

Κάθε χρόνο, την παραμονή και ανήμερα της εορτής του Αγίου Αθανασίου, γίνεται στο Καλαμπάκι της Δράμας το παραδοσιακό «Κουρμπάνι», ένα έθιμο που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη το 1922. Περιλαμβάνει τη συλλογική/κοινοτική προετοιμασία, παρασκευή και κατανάλωση τροφής (βρασμένου με πλιγούρι αγελαδινού κρέατος), το βράδυ της παραμονής και ανήμερα του Αγίου Αθανασίου. Αποτελεί σημαντική έκφανση της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας, αλλά και κορυφαία εκδήλωση του κοινοτικού πνεύματος της τοπικής κοινωνίας.

Κάθε χρόνο στις 2 Μαΐου, ανήμερα του εορτασμού του πολιούχου του Δοξάτου, Αγίου Αθανασίου τελούνται οι ονομαστές στην περιοχή ιπποδρομίες. Οι εκδηλώσεις ξεκινούν την Πρωτομαγιά με την εθιμοτυπική παρέλαση των αλόγων από το Ιπποδρόμιο προς το ιστορικό και εμπορικό κέντρο της πόλης. Πρόκειται για έθιμο που συγκινεί τους απανταχού Δοξατινούς, αναδεικνύοντας την αγάπη τους για το άλογο και αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα λαϊκά εθιμικά δρώμενα της Μακεδονίας, ενταγμένο στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.