Το λέμφωμα είναι μια μορφή αιματολογικού καρκίνου που επηρεάζει το λεμφικό σύστημα, επεκτεινόμενο ενδεχομένως σε όργανα όπως ο σπλήνας, ο μυελός των οστών, το στομάχι, οι πνεύμονες και ο εγκέφαλος. Παρά τη σοβαρότητά του, διαφέρει από άλλες μορφές καρκίνου, καθώς δεν έχει μεταστατική συμπεριφορά, γεγονός που το καθιστά σε αρκετές περιπτώσεις ιάσιμο.
Διακρίσεις μεταξύ Hodgkin και μη-Hodgkin λεμφώματος
Το λέμφωμα διακρίνεται σε δύο βασικές κατηγορίες: το λέμφωμα Hodgkin και το μη-Hodgkin λέμφωμα.
Τα μη-Hodgkin λεμφώματα, ανάλογα με την εξέλιξή τους, διακρίνονται σε βραδέως εξελισσόμενα (χαμηλής κακοήθειας) και επιθετικά (υψηλής κακοήθειας). Πρόκειται για την πιο συχνή μορφή αιματολογικής κακοήθειας στους ενήλικες, εμφανίζεται συχνότερα στους άντρες και σε άτομα μέσης ή μεγαλύτερης ηλικίας. Αντιθέτως, το λέμφωμα Hodgkin αφορά κυρίως παιδιά, εφήβους και νέους ενήλικες.
Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο;
Ορισμένοι παράγοντες φαίνεται να σχετίζονται με την εμφάνιση λεμφώματος. Ανάμεσα σε αυτούς περιλαμβάνονται:
- ο ιός Epstein-Barr
- ο ιός HTLV-1
- το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού
- ο ιός της ηπατίτιδας C
- περιπτώσεις ασθενών με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
Συμπτώματα που πρέπει να προσέξουμε
Η αναγνώριση των συμπτωμάτων του λεμφώματος είναι καθοριστική, αφού αυτά μπορεί να συγχέονται με άλλες πιο κοινές ή λιγότερο σοβαρές παθήσεις. Η έγκαιρη διάγνωση αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες θεραπείας, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις επιθετικών μορφών που εξελίσσονται ταχέως.
Τα συχνότερα συμπτώματα είναι:
- Διόγκωση των λεμφαδένων σε περιοχές όπως ο λαιμός, οι μασχάλες, ο τράχηλος ή η βουβωνική χώρα
- Πυρετός, κυρίως κατά τις βραδινές ώρες
- Ρίγη και αλλαγές στη θερμοκρασία του σώματος
- Ανεξήγητη απώλεια σωματικού βάρους
- Μειωμένη όρεξη
- Έντονη κόπωση ή έλλειψη ενέργειας
- Αναιμία
- Επίμονος βήχας
- Δυσκολία στην αναπνοή
- Φαγούρα σε όλο το σώμα χωρίς εμφανή λόγο
- Συνεχής αίσθηση εξάντλησης
- Διογκωμένες αμυγδαλές
- Πονοκέφαλοι
- Διόγκωση ήπατος και/ή σπλήνα
Πώς γίνεται η διάγνωση και η σταδιοποίηση
Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στη βιοψία ενός διογκωμένου λεμφαδένα ή του πάσχοντος οργάνου. Στη συνέχεια, προχωρά η σταδιοποίηση της νόσου για την πλήρη εκτίμηση της έκτασης. Η διαδικασία περιλαμβάνει:
- αξονικές τομογραφίες ολόκληρου του σώματος
- βιοψία μυελού των οστών
- μοριακούς ελέγχους ανάλογα με τον τύπο του λεμφώματος
- εξέταση PET-CT για τα επιθετικά λεμφώματα και το λέμφωμα Hodgkin
Τα στάδια του λεμφώματος
- Στάδιο I: Προσβάλλεται μία ζώνη ή περιοχή, συχνά ένας μόνο λεμφαδένας ή ο περιβάλλων ιστός. Συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα.
- Στάδιο II: Εντοπίζονται περισσότερες από μία περιοχές λεμφαδένων στην ίδια πλευρά του διαφράγματος ή ένας λεμφαδένας και ένα κοντινό όργανο ή περιοχή.
- Στάδιο III: Εμπλέκονται περιοχές λεμφαδένων και στις δύο πλευρές του διαφράγματος, καθώς και κάποιο όργανο ή γειτονική περιοχή, ο σπλήνας ή άλλο όργανο.
- Στάδιο IV: Επεκτείνεται σε ένα ή περισσότερα όργανα, καθώς και στον μυελό των οστών ή το δέρμα.
Τρόποι αντιμετώπισης και θεραπείες
Η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει:
- Χημειοθεραπεία
- Ανοσοθεραπεία
- Ακτινοβολία
Η πρόγνωση είναι καλύτερη για όσους διαγιγνώσκονται νωρίς, καθώς έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες πλήρους ανάρρωσης και λιγότερες πιθανότητες υποτροπής.
Για το λέμφωμα Hodgkin, ιδίως τον κλασικό τύπο, η πιθανότητα ίασης με χημειοθεραπεία, με ή χωρίς ακτινοβολία, κυμαίνεται μεταξύ 75% και 80%. Αν η ασθένεια υποτροπιάσει ή δεν ανταποκριθεί στη θεραπεία, εφαρμόζονται μέθοδοι ανοσοθεραπείας. Σε αποτυχία και αυτής, ενδέχεται να προχωρήσει ο ασθενής σε μεταμόσχευση μυελού των οστών.
Στα μη-Hodgkin λεμφώματα χαμηλής κακοήθειας, που εντοπίζονται κυρίως σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα, στόχος δεν είναι η εξάλειψη της νόσου αλλά η παράταση της επιβίωσης και η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ο συνδυασμός χημειοθεραπείας με ανοσοθεραπεία έχει δείξει εξαιρετικά αποτελέσματα.
Για τα Β-λεμφώματα υψηλής κακοήθειας, η συνδυασμένη θεραπεία είναι πολύ αποτελεσματική, με περίπου 60% των ασθενών να επιτυγχάνουν ίαση. Σε περιπτώσεις όπου η νόσος επανεμφανίζεται ή είναι ανθεκτική, δοκιμάζονται νέες θεραπείες με μονοκλωνικά αντισώματα και ανοσοθεραπεία. Μια σύγχρονη και πολλά υποσχόμενη μέθοδος είναι τα CAR T-λεμφοκύτταρα.
Πρόκειται για μια εξατομικευμένη θεραπεία, κατά την οποία κύτταρα του ανοσοποιητικού του ίδιου του ασθενούς αφαιρούνται, τροποποιούνται γενετικά ώστε να στοχεύουν τα παθολογικά λεμφοκύτταρα, και επανεισάγονται στον οργανισμό για να επιτεθούν στον καρκίνο.
Τα τελευταία χρόνια, οι θεραπευτικές εξελίξεις έχουν βελτιώσει σημαντικά τις προοπτικές για τους ασθενείς με λέμφωμα, καθιστώντας την πλήρη ίαση πιο ρεαλιστική από ποτέ.