Όταν το σώμα προτιμά τον καναπέ αντί για το κρεβάτι, η ψυχολογία έχει κάτι να πει. Η συνήθεια αυτή δεν είναι μόνο θέμα άνεσης ή κούρασης, αλλά κρύβει κοινά χαρακτηριστικά προσωπικότητας και συναισθηματικές ανάγκες, όπως δείχνουν πρόσφατες έρευνες.
Όταν η ξεκούραση γίνεται ρουτίνα στον καναπέ
Για πολλούς ανθρώπους, ο καναπές δεν είναι απλώς ένα σημείο για να χαλαρώσουν βλέποντας τηλεόραση. Είναι ο χώρος όπου, άθελά τους, κοιμούνται τακτικά αντί να πάνε στο κρεβάτι. Αυτό, σύμφωνα με ψυχολόγους, μπορεί να φανερώνει στοιχεία της προσωπικότητας αλλά και του τρόπου ζωής τους.
Η επιστροφή στο σπίτι μετά από μια απαιτητική ημέρα και η χαλάρωση στον καναπέ μετά το φαγητό συχνά οδηγεί σε έναν ανεπίσημο και μη συνειδητό ύπνο. Πολλές φορές, ο οργανισμός καταρρέει από την κόπωση πριν καν προλάβει να φτάσει κανείς στο υπνοδωμάτιο. Αυτό μπορεί να διαταράξει την ποιότητα και τη διάρκεια του ύπνου, αλλά και να αποτελεί σημάδι βαθιάς εξάντλησης ή ακόμη και επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout).
Όπως εξηγούν ειδικοί, οι άνθρωποι που κοιμούνται στον καναπέ έχουν συχνά συγκεκριμένα κοινά: πόνους στη μέση από την κακή στάση, ανάγκη για συναισθηματική ασφάλεια, έντονη κόπωση και μερικές φορές, δυσκολία στο να βάλουν όρια στην ίδια τους την καθημερινότητα.
1. Η υπερκόπωση και η αδυναμία αποσύνδεσης
Πολλοί από όσους κοιμούνται τακτικά στον καναπέ έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: τρέχουν διαρκώς. Πρόκειται για άτομα με έντονη καθημερινότητα, ευθύνες, πολλαπλές δραστηριότητες και ελάχιστο χρόνο για χαλάρωση.
«Πρόκειται για ανθρώπους που δυσκολεύονται να βάλουν φρένο στον ρυθμό τους. Είτε εργάζονται πολύ είτε αναλαμβάνουν διαρκώς νέα καθήκοντα, αισθάνονται συνεχώς υποχρεωμένοι να παράγουν», εξηγεί η Εταιρεία για τη Μελέτη του Ύπνου.
Αυτοί οι άνθρωποι, αντί να δημιουργούν συνειδητά χρόνο ανάπαυσης, αφήνουν το σώμα τους να φτάσει σε οριακό σημείο εξάντλησης. Και τότε, ο καναπές γίνεται ένα καταφύγιο. Μια βραδινή συνεδρία χαλάρωσης με τηλεόραση ή κινητό μετατρέπεται σε ακούσιο ύπνο.
Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Θετικής Ψυχολογίας υπογραμμίζει πως τέτοια άτομα δυσκολεύονται να “κλείσουν τη μέρα”. Δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους την πολυτέλεια της ξεκούρασης και της επιβράβευσης, γεγονός που εν τέλει οδηγεί τον ύπνο να συμβαίνει… μόνος του. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο, «ο ύπνος στον καναπέ λειτουργεί σαν μια βεβιασμένη αποσύνδεση, που αντικαθιστά μια φυσιολογική και υγιή ρουτίνα ανάπαυσης».
2. Η μοναξιά βρίσκει χώρο στο σαλόνι
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που νιώθουν τον καναπέ σαν ένα είδος “παρηγοριάς”. Για άτομα που ζουν μόνα ή που δεν έχουν σταθερές κοινωνικές σχέσεις, το σαλόνι μετατρέπεται σε έναν χώρο συναισθηματικής ασφάλειας.
«Ο καναπές γίνεται ένα είδος γέφυρας ανάμεσα στην ημέρα και τη νύχτα. Μια τελετουργία, που καθυστερεί τη μοναξιά του υπνοδωματίου», αναφέρει το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
3. Η αναβλητικότητα σε ρόλο πρωταγωνιστή
Μια άλλη πιθανή εξήγηση για τον ύπνο στον καναπέ είναι η τάση για αναβολή υποχρεώσεων. Όταν κάποιος πέφτει εξαντλημένος εκεί, αποφεύγοντας να κάνει ντους ή να τακτοποιήσει τον χώρο, ίσως δεν πρόκειται απλώς για κόπωση αλλά για μηχανισμό άμυνας.
«Η αποφυγή ευθυνών —όπως το να φροντίσει κανείς τον εαυτό του— είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα είδη αναβλητικότητας», εξηγεί η Ένωση Συμπεριφορικής Ψυχολογίας. Η πρόθεση να γίνουν όλα “αργότερα” μεταφράζεται σε μια άμεση ανάγκη χαλάρωσης που προσφέρει ο καναπές.
Ωστόσο, αυτή η χαλάρωση έχει τίμημα. Ο μακροχρόνιος ύπνος στον καναπέ μπορεί να διαταράξει τον κιρκάδιο ρυθμό και να κάνει τον ύπνο λιγότερο αποδοτικό. Η Εταιρεία Ύπνου προειδοποιεί ότι ο διακοπτόμενος ύπνος προκαλεί μακροχρόνια κόπωση και επιβαρύνει την ψυχική υγεία.
Η σημασία της συνειδητής ξεκούρασης
Όσο αθώα κι αν φαίνεται η συνήθεια του να αποκοιμιέται κανείς στον καναπέ, συχνά κρύβει περισσότερα από μια απλή κούραση. Οι ειδικοί συμφωνούν πως είναι σημαντικό να δίνεται στον εαυτό μας ο χώρος και ο χρόνος να ξεκουραστεί συνειδητά και ποιοτικά.
Η μετάβαση στο υπνοδωμάτιο δεν είναι μόνο θέμα άνεσης, αλλά και ένας τρόπος να δηλώσουμε στον εαυτό μας ότι φροντίζουμε την ψυχική και σωματική μας υγεία. Άλλωστε, η ξεκούραση είναι δικαίωμα — όχι πολυτέλεια.