«Επειδή είσαι και Ισραηλινή και δημοσιογράφος νομίζεις ότι μπορείς να στριμώξεις σε μια γωνιά τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν; Γελιέσαι!»

«Επειδή είσαι και Ισραηλινή και δημοσιογράφος νομίζεις ότι μπορείς να στριμώξεις σε μια γωνιά τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν; Γελιέσαι!»

Με αυτή την ατάκα του Τούρκου Προέδρου, που μιλούσε για τον εαυτό του σε ενικό μεγαλοπρεπείας, διαφημιζόταν επί τέσσερεις συνεχείς ημέρες η συνέντευξη που παραχώρησε σε ισραηλινό τηλεοπτικό σταθμό.

Επρόκειτο για την πρώτη συνέντευξη του Ταγίπ Ερντογάν ύστερα από 13 ολόκληρα χρόνια σε ισραηλινό μέσο, και βέβαια μετά την ομαλοποίηση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας.

Η συνέντευξη μεταδόθηκε χθες (21/11) από το ιδιωτικό Κανάλι 2, στην εκπομπή της γνωστής δημοσιογράφου Ιλάνα Νταγιάν, και όπως αναμενόταν, η υψηλή τηλεθέαση ήταν εξασφαλισμένη.

«Η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατία»

Θα ανέμενε κανείς ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν θα έδειχνε ηπιότερο πρόσωπο προς την ισραηλινή κοινή γνώμη. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δε συνέβη. Αντιθέτως, επέρριψε όλες τις ευθύνες στο Ισραήλ για τη στασιμότητα των διαπραγματεύσεων με τους Παλαιστινίους, αλλά κυρίως στον τρόπο που αντιμετωπίζει η ισραηλινή πλευρά την οργάνωση Χαμάς και την κατάσταση στη Γάζα εν γένει. «Η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση», δήλωσε. «Είναι ένα πολιτικό κίνημα. Και θα πρέπει οι Παλαιστίνιοι να κάνουν εκλογές για να δούμε ποια από τις δύο παρατάξεις, η Χαμάς ή η Φάταχ, εκφράζει καλύτερα τον λαό».Όσο για το επεισόδιο του Μαβί Μάρμαρα, η στάση Ερντογάν είναι ξεκάθαρη: «Όλοι οι ισχυρισμοί των Ισραηλινών είναι ψέματα». Όταν η δημοσιογράφος ανέφερε ότι είχαν βιντεοσκοπηθεί επιβαίνοντες να επιτίθενται σε ισραηλινούς κομάντος με σιδερολοστούς, η αντίδραση του Τούρκου Προέδρου ήταν οργισμένη: «Έχουμε όλα τα έγγραφα και ξέρουμε πολύ καλά τι έγινε στο πλοίο».

Για έναν τρίτο παρατηρητή, η συζήτηση γύρω από το επεισόδιο του Μαβί Μάρμαρα που συνέβη πριν από έξι χρόνια, φαντάζει παρωχημένη. Και όμως, τόσο στο Ισραήλ όσο και στην Τουρκία, αυτό που συνέβη τότε στον στολίσκο προς τη Γάζα δεν ξεχάστηκε καθόλου. Άλλωστε, το επεισόδιο εκείνο αποτέλεσε και την απαρχή μίας σειράς φραστικών επιθέσεων του Ερντογάν κατά του Ισραήλ – τις οποίες και επανέλαβε, απευθυνόμενος στους ισραηλινούς τηλεθεατές. Συγκεκριμένα, απέδωσε ευθύνες στο Ισραήλ για τους βομβαρδισμούς στη Γάζα – συγκρίνοντας τον αριθμό των θυμάτων στη μία και στην άλλη πλευρά – , επέκρινε το Ισραήλ για τη φυλάκιση δεκάδων Παλαιστινίων και για τον τρόπο που διαχειρίζονται οι ισραηλινές Αρχές το Τέμενος του Αλ-Άκσα στην Ιερουσαλήμ.

Συγχρόνως όμως, ήταν ξεκάθαρο ότι ο Τούρκος Πρόεδρος επιδιώκει να παίξει ξανά το ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ Ισραήλ και Αράβων. Η ισραηλινή δημοσιογράφος εξεπλάγη όταν ο Ερντογάν υποστήριξε πως «χάρη στις κινήσεις της Τουρκίας, ο Σύρος Πρόεδρος Άσαντ και ο τότε ισραηλινός Πρωθυπουργός Εχούντ Όλμερτ είχαν έρθει πολύ κοντά σε συμφωνία για την τελική διευθέτηση του ζητήματος των Υψωμάτων του Γκολάν. Η προσπάθεια όμως εκείνη έπεσε στο κενό, επειδή το Ισραήλ άρχισε πάλι να σφυροκοπεί τη Χαμάς εκείνη ακριβώς την περίοδο που συζητούσαμε για τα Γκολάν». Και συνέχισε: «Το αποτέλεσμα είναι ότι όλοι οι άνθρωποι ξυπνούν με φόβο, είτε ζουν στο Τελ Αβίβ, είτε ζουν στη Γάζα ή στην Ιερουσαλήμ».

«Εάν μας ζητηθεί να μεσολαβήσουμε ανάμεσα στο Ισραήλ και στους Παλαιστινίους, εγώ θα το κάνω», είπε. Ωστόσο, και πάλι οι επικρίσεις του στρέφονταν προς τους Ισραηλινούς: «Και ας υποθέσουμε ότι ζητάω από τη Χαμάς να παραδώσει στο Ισραήλ τις σωρούς δύο στρατιωτών που βρίσκονται στη Γάζα. Κι ύστερα η Χαμάς θα μου ζητήσει να σας πω να απελευθερώσετε χιλιάδες Παλαιστίνιους κρατουμένους. Εσείς θα το κάνετε; Και τι θα πω εγώ στη Χαμάς;..»

«Τα όρια τα θέτω εγώ»

Ανταπαντώντας στις επικρίσεις Ερντογάν περί της ισραηλινής πολιτικής έναντι των Παλαιστινίων, η δημοσιογράφος παρέθεσε όσα διαδραματίσθηκαν στην Τουρκία μετά την καταστολή της απόπειρας του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου. Συγκεκριμένα, ο Ερντογάν ρωτήθηκε κατά πόσον τελικά υπάρχει δημοκρατία στη σημερινή Τουρκία μετά από τις μαζικές συλλήψεις στον στρατό, στον δημόσιο τομέα, στην ακαδημαϊκή κοινότητα και στον κόσμο της δημοσιογραφίας και της διανόησης.

Με απόλυτη ψυχραιμία, ο Τούρκος Πρόεδρος απάντησε με μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορική αναγωγή: «Η Τουρκική Δημοκρατία ζει 93 χρόνια. Μέσα σε αυτά τα 93 χρόνια, έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες πραξικοπήματα. Το τελευταίο πραξικόπημα όμως της 15ης Ιουλίου ήταν το πρώτο που ο ίδιος ο λαός κατέστειλε. Αν αυτό δεν είναι δημοκρατία, τότε τι είναι;»

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει εμπεδώσει βαθιά το ρόλο του «Ήρωα-Ηγέτη», και φαίνεται πως αυτό το προφίλ πάντα γοήτευε την τουρκική κοινή γνώμη. Ερωτηθείς για το πώς αποτιμά τις ενέργειές του εκείνες τις δύσκολες ώρες του περασμένου Ιουλίου, απάντησε με μία παραβολή: «Εάν ο ηγέτης κρύβεται πίσω από τις πέτρες, τότε ο λαός του θα τρέξει να κρυφτεί πίσω απ’ τα βουνά…»

Όσο για τους δεκάδες δημοσιογράφους που βρίσκονται σήμερα στη φυλακή – τακτική που η ισραηλινή δημοσιογράφος χαρακτήρισε ως «πολιτική εκκαθαρίσεων παρά ως βήματα προστασίας της δημοκρατίας» -, η απάντηση του Τούρκου Προέδρου ήταν έτοιμη:

«Ένας δημοσιογράφος δεν μπορεί να γράφει ό,τι θέλει. Δεν μπορεί να προσβάλλει τον Πρόεδρο, τον Πρωθυπουργό, τους Υπουργούς ή το κόμμα που επέλεξε ο λαός με εκλογές».

–Και ποιος θέτει τα όρια;

-«Εγώ θέτω τα όρια! Γι’ αυτό είμ’ εδώ!».

Η Τουρκία, το Ισλαμικό Κράτος και η Αμερική του Τραμπ

Ο ρόλος της Τουρκίας στον εμφύλιο της Συρίας και η σχέση της με τη Δύση απασχολεί τα τελευταία χρόνια τους αναλυτές. Στην ερώτηση εάν πράγματι η Τουρκία βοηθά με όλες τις δυνάμεις τη Δύση στον αγώνα για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους, ο Ερντογάν αντέστρεψε το ερώτημα: «Δηλαδή εσείς πιστεύετε ότι πράγματι η Δύση κάνει ό,τι μπορεί για να καταπολεμήσει το Ισλαμικό Κράτος; Δεν ξέρετε ότι έχουν βρεθεί μαχητές του Ισλαμικού Κράτους να κρατάνε δυτικά όπλα;». Αφήνοντας να εννοηθεί ότι η απερχόμενη διακυβέρνηση Ομπάμα έχει μεγάλες ευθύνες για το γεγονός ότι το Ισλαμικό Κράτος υπάρχει ακόμα, δικαιολόγησε πλήρως την προτεραιότητα που δίνει η Τουρκία στην καταπολέμηση «των Κούρδων τρομοκρατών της Συρίας και του ΡΚΚ».

Πάντως, ο Τούρκος Πρόεδρος δεν φάνηκε να στενοχωρήθηκε πολύ για την εκλογική ήττα της Χίλαρυ Κλίντον. Όπως μάλιστα δήλωσε, δεν εξεπλάγη καθόλου από τη νίκη του αντιπάλου της, Ντόναλντ Τραμπ. «Ο Τραμπ δεν προέρχεται από την πολιτική, προέρχεται από τελείως διαφορετικό χώρο», είπε, επαινώντας την εκλογή του. «Άραγε, οι άλλοι (σ.σ. η παράταξη Κλίντον) από πού κατάφεραν και μάζεψαν τόσα χρήματα για την προεκλογική εκστρατεία;», πρόσθεσε με νόημα.

«Με τον Τραμπ μιλήσαμε στο τηλέφωνο μετά την εκλογή του. Ήταν μια συνομιλία που διήρκησε μισή ώρα και καταλήξαμε ότι η Τουρκία και οι ΗΠΑ έχουν να κάνουν πολλά πράγματα μαζί στην περιοχή». Σχολιάζοντας μάλιστα τις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της εκλογής Τραμπ στην Αμερική και αλλού, ο Ερντογάν φανερά ενοχλημένος, χαρακτήρισε τις εκδηλώσεις αυτές «ως μη δημοκρατικές. Δεν σέβονται το αποτέλεσμα της κάλπης. Και αυτό το φαινόμενο δεν είναι δημοκρατικό».

Τι δεν ειπώθηκε – και γιατί

Όπως ήταν φυσικό, το ενδιαφέρον της ισραηλινής κοινής γνώμης εστιάζεται την τελευταία εξαετία στην ακραία μεταστροφή της άλλοτε «φίλης Τουρκίας» μετά τα τεκταινόμενα στον στολίσκο του Μαβί Μάρμαρα. Παράλληλα, τα ισραηλινά μέσα εστιάζουν και εκείνα στην επίσημη εκδοχή των όσων συνέβησαν τότε, χωρίς ωστόσο να εξηγούν ότι η ουσιαστική διαφωνία μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ έγκειται στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο – και ιδιαίτερα στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων που βρίσκονται στην Ισραηλινή και στην Κυπριακή ΑΟΖ. Έτσι, στη συνέντευξη Ερντογάν το ζήτημα «Φυσικό Αέριο» δεν εθίγη καθόλου. Ούτε βέβαια η αναθέρμανση των σχέσεων Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας, ένα θέμα που και αυτό δεν εγείρει (όσο ίσως θα αναμενόταν) το ενδιαφέρον του μέσου Ισραηλινού πολίτη.

Τα αισθήματα ψυχρότητας της ισραηλινής κοινής γνώμης έναντι του καθεστώτος Ερντογάν δεν έχουν αλλάξει μετά την εξομάλυνση των διπλωματικών σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ. Την ίδια στιγμή, ούτε και ο Ερντογάν ενδιαφέρεται να λειάνει τα αντίστοιχα αισθήματα αντιπάθειας της τουρκικής κοινής γνώμης έναντι του Ισραήλ. Τουναντίον μάλιστα: Έχει παρατηρηθεί ότι οι επικρίσεις Ερντογάν έναντι της ισραηλινής πολιτικής ανεβάζουν κατακόρυφα τα ποσοστά δημοτικότητας του Τούρκου Προέδρου στο εσωτερικό της χώρας.

Ο Ερντογάν έπαιξε ακόμα μια φορά το «φιλοαραβικό» του επικοινωνιακό πλεονέκτημα. Αν και απευθυνόταν στο ισραηλινό τηλεοπτικό κοινό, ουσιαστικά έδωσε τη διαβεβαίωση στον μέσο Παλαιστίνιο ακροατή ότι «ο Ηγέτης-Ήρωας της Μητέρας-Τουρκίας ποτέ δεν τον ξέχασε». Και βέβαια, ένας Ηγέτης-Ήρωας εκτιμά πολύ περισσότερο την μαχητικότητα της Χαμάς στη Γάζα, παρά την μαλθακή πολιτική ηγεσία της Φατάχ του Αμπού Μάζεν στη Ραμάλα. Ως εκ τούτου, ο Ερντογάν προωθεί την πραγματοποίηση εκλογών στη Δυτική Όχθη και στη Γάζα, όχι μόνο για να «εκδημοκρατισθεί» το προφίλ της Χαμάς (που «αδίκως κατηγορείται ότι αποτελεί τρομοκρατική αργάνωση»), αλλά και για να αντικατασταθεί το πολιτικό κατεστημένο της Φατάχ (που κατά σύμπτωση, και το Ισραήλ ζητά την αντικατάστασή του).

Έτσι, μπορεί μέσα σε λίγες εβδομάδες να ανοίξει ξανά η ισραηλινή Πρεσβεία στην Άγκυρα, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι η Τουρκία πρόκειται να απεκδυθεί το ρόλο της «προστάτιδας δύναμης των Μουσουλμάνων της Παλαιστίνης».

Ένα ρόλο διαμεσολαβητικό, που η κυβέρνηση Νετανιάχου δείχνει να μην αποκλείει.

Άραγε, με ποιο διακύβευμα;

Πηγή: HufingtonPost.gr, Περισσότερα στο Twitter: Γαβριήλ Χαρίτος: www.twitter.com/gabrielharitos