Η αντοχή του ανθρώπινου σώματος στην ασιτία είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει τους επιστήμονες εδώ και δεκαετίες. Παρότι το σώμα διαθέτει φυσικούς μηχανισμούς επιβίωσης, η παρατεταμένη αποχή από την τροφή μπορεί να φέρει σοβαρές συνέπειες.
Πόσο μπορεί να αντέξει κάποιος χωρίς φαγητό;
Οι ειδικοί αναφέρουν ότι ένα άτομο μπορεί να επιβιώσει χωρίς τροφή για χρονικό διάστημα από τρεις εβδομάδες έως και δύο μήνες, υπό την προϋπόθεση ότι συνεχίζει να ενυδατώνεται. Η διάρκεια αυτή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως:
η ηλικία
το φύλο
η συνολική φυσική κατάσταση
η ύπαρξη χρόνιων παθήσεων
τα αποθέματα λίπους και μυϊκής μάζας
Κάθε οργανισμός ανταποκρίνεται διαφορετικά στην ασιτία, γι’ αυτό και το χρονικό όριο επιβίωσης δεν είναι απόλυτο.
Τι κάνει το σώμα τις πρώτες ημέρες;
Κατά τα πρώτα στάδια της νηστείας, ο οργανισμός χρησιμοποιεί το γλυκογόνο που είναι αποθηκευμένο στο ήπαρ. Το γλυκογόνο μετατρέπεται σε γλυκόζη, που αποτελεί την κύρια πηγή ενέργειας για τον εγκέφαλο και τα ζωτικά όργανα.
Όταν τα αποθέματα γλυκογόνου εξαντληθούν, το σώμα αρχίζει να διασπά τις πρωτεΐνες των μυών. Ουσιαστικά, ξεκινά μια διαδικασία «αυτοκατανάλωσης» των ιστών του για να εξασφαλίσει ενέργεια.
Ο ρόλος του λίπους και η παραγωγή κετονών
Μετά από κάποιες ημέρες, ενεργοποιείται ένας εναλλακτικός μηχανισμός: το σώμα στρέφεται στη διάσπαση των λιπών. Τα λιποκύτταρα απελευθερώνουν τριγλυκερίδια, τα οποία μετατρέπονται σε κετονοσώματα. Αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον εγκέφαλο ως εναλλακτικό καύσιμο.
Ωστόσο, η παρατεταμένη χρήση αυτού του μηχανισμού μπορεί να προκαλέσει υπερβολική συγκέντρωση κετονών στο αίμα, οδηγώντας σε μια επικίνδυνη κατάσταση που ονομάζεται κετοξέωση.
Πότε αρχίζουν οι σοβαρές επιπλοκές
Εφόσον υπάρχει επαρκής πρόσληψη νερού, τις πρώτες 72 ώρες της ασιτίας δεν εμφανίζονται συνήθως σοβαρές επιπλοκές. Όμως όσο περνούν οι μέρες χωρίς τροφή, το σώμα αρχίζει να εμφανίζει όλο και πιο σοβαρά προβλήματα, όπως:
υπογλυκαιμία, δηλαδή χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα
αρρυθμίες ή βραδυκαρδία, που επηρεάζουν τη λειτουργία της καρδιάς
ηλεκτρολυτικές ανισορροπίες, εξαιτίας της απώλειας βασικών μετάλλων
εξασθένιση των αναπνευστικών μυών, κάτι που δυσκολεύει την αναπνοή
λοιμώξεις, λόγω καταστολής του ανοσοποιητικού
εγκεφαλοπάθεια, που επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου
Η απειλή για τη ζωή
Όλες οι παραπάνω διαταραχές δείχνουν ότι η μακροχρόνια ασιτία δεν είναι απλώς επιβλαβής, αλλά μπορεί να γίνει και θανατηφόρα. Η έλλειψη τροφής πέρα από ένα ορισμένο όριο καθιστά το σώμα ευάλωτο και ανίκανο να συντηρήσει ζωτικές του λειτουργίες, ακόμη κι αν η πρόσληψη υγρών συνεχίζεται.