Η μνήμη του Αγίου Νικολάου τιμάται σήμερα, 6 Δεκεμβρίου, σε μια από τις πιο σημαντικές γιορτές της Ορθοδοξίας. Γνωστός ως προστάτης των ναυτικών και ιδιαίτερα αγαπητός σε ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο, ο Άγιος Νικόλαος αποτελεί μια σπουδαία μορφή της πίστης.
Η ζωή του Αγίου Νικολάου
Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε στις 15 Μαρτίου του 270 στα Πάταρα της Λυκίας, στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται το Γκελεμίς της Τουρκίας. Ήταν παιδί ευσεβών και εύπορων γονέων και έλαβε καλή μόρφωση. Αργότερα μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς και χειροτονήθηκε ιερέας, αφοσιώνοντας τη ζωή του στην υπεράσπιση των αδυνάτων και στην ενίσχυση της χριστιανικής πίστης.
Κατά την πορεία του, ανέλαβε την αρχιεπισκοπή των Μύρων της Λυκίας (σημερινό Ντεμρέ Τουρκίας). Η επιρροή του ενόχλησε τους ειδωλολάτρες της εποχής, οι οποίοι τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν για την πίστη του.
Η αποφυλάκισή του και η δράση στη Σύνοδο της Νίκαιας
Μετά την επικράτηση του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ο Νικόλαος αποφυλακίστηκε και συνέχισε το ποιμαντικό του έργο. Το 325 συμμετείχε στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας, στην οποία τοποθετήθηκαν τα θεμέλια του χριστιανικού δόγματος και καταδικάστηκε η αίρεση του Αρείου. Εκοιμήθη εν ειρήνη στις 6 Δεκεμβρίου του 343.
Μετά τον θάνατό του ονομάστηκε «μυροβλύτης», καθώς τα λείψανά του άρχισαν να αναβλύζουν μύρο, ενώ αποδίδονται σε εκείνον και πολλά θαύματα.
Η μεταφορά των λειψάνων του στην Ιταλία
Τα περισσότερα από τα λείψανα του Αγίου Νικολάου βρίσκονται σήμερα στην Ιταλία. Συγκεκριμένα, φυλάσσονται στη Βασιλική του Αγίου Νικολάου στο Μπάρι, ενώ ένα μικρό μέρος βρίσκεται στον ναό του Αγίου Νικολάου στο νησάκι Λίντο της Βενετίας.
Η μεταφορά των ιερών λειψάνων στην Ιταλία πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Βυζαντινού αυτοκράτορα Αλεξίου Β’ Κομνηνού (1180–1183), όταν τα Μύρα κατακτήθηκαν από τους Σελτζούκους Τούρκους και υπήρχε φόβος να καταστραφούν τα λείψανα.
Η γιορτή του Αγίου στην ελληνική παράδοση
Στη λαϊκή ελληνική παράδοση, η γιορτή του Αγίου Νικολάου σηματοδοτεί το τέλος του εορταστικού τριημέρου που είναι γνωστό ως «Νικολοβάρβαρα», και συνδέεται με σφοδρό κρύο και κακοκαιρία. Ενδεικτικές είναι οι παροιμίες που αναφέρονται σε αυτή την περίοδο:
«άε Βαρβάρα φύσα, άε Σάββα βρέξον, αε Νικόλα σόντσον (χιόνισε)» (ποντιακή),
«Τα Αγιονικολοβάρβαρα ή βρέχει ή χιονίζει» και
«Βαρβαρίτσες, Νικολίτσες, όπου να’σαι μέσα να’σαι».
Προστάτης των ναυτικών
Ο Άγιος Νικόλαος έχει ιδιαίτερη θέση στην καρδιά των ναυτικών και τιμάται με σεβασμό σε ολόκληρη την Ελλάδα. Είναι ο προστάτης του Πολεμικού και του Εμπορικού Ναυτικού και πολιούχος Άγιος σε πολλές πόλεις, όπως η Αλεξανδρούπολη, ο Βόλος, το Γαλαξείδι, η Κοζάνη, ο Πολύγυρος, η Σητεία και η Σύρος.
Η μορφή του Αγίου στη δυτική παράδοση
Στη Δύση, ο Άγιος Νικόλαος έχει λάβει μια διαφορετική διάσταση. Εκτός από τους ναυτικούς, θεωρείται προστάτης των παιδιών, των εργαζομένων στα ηλεκτρονικά μέσα, των φαρμακοποιών, των ενεχυροδανειστών, των εμπόρων, των μεταμελημένων κλεφτών, των βαρελοποιών και όσων έχουν κατηγορηθεί άδικα.
Στη δυτική παράδοση ταυτίζεται με τον Santa Claus, τον άγιο που φέρνει τα χριστουγεννιάτικα δώρα στα παιδιά, παρόμοια με τον δικό μας Άγιο Βασίλη.