Σήμερα, 30 Αυγούστου, η Εκκλησία τιμά τη μνήμη τριών μεγάλων Πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης: του Αγίου Αλεξάνδρου, του Αγίου Ιωάννου και του Αγίου Παύλου του νέου. Αυτοί οι Πατριάρχες, με το έργο και τη ζωή τους, άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στην ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Άγιος Αλέξανδρος, Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης
Ο Άγιος Αλέξανδρος, γνωστός για τα «ἀποστολικά χαρίσματα» που διέθετε, υπήρξε μια σπουδαία μορφή της Εκκλησίας. Πριν αναλάβει το πατριαρχικό αξίωμα, υπηρετούσε ως πρεσβύτερος και διακρινόταν για την ευσέβεια, την αρετή και την καλοσύνη του. Στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο, που πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια της Βιθυνίας, ο Αλέξανδρος εκπροσώπησε τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Μετά την καταδίκη του Αρείου στη Σύνοδο, ο Αλέξανδρος, αν και ήδη 70 ετών, περιόδευσε στη Θράκη, Μακεδονία, Θεσσαλία και στην υπόλοιπη Ελλάδα για να διαδώσει τα ορθά δόγματα της Συνόδου.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιοδείας, ο Πατριάρχης Μητροφάνης απεβίωσε και όρισε ως διάδοχό του τον Αλέξανδρο, αναγνωρίζοντας τις ικανότητες και την πνευματική του δύναμη. Ως Πατριάρχης, ο Αλέξανδρος έπαιξε σημαντικό ρόλο σε μια κρίσιμη περίοδο, όταν ο Άρειος εξαπάτησε τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ότι υποστήριζε τα ορθά δόγματα. Ο Κωνσταντίνος διέταξε τον Αλέξανδρο να επιτρέψει στον Άρειο να λάβει μέρος στη Θεία Κοινωνία, αλλά ο Αλέξανδρος, λυπημένος, προσευχήθηκε στο Θεό και το πρωί που ο Άρειος θα πήγαινε στην εκκλησία, βρέθηκε νεκρός υπό μυστηριώδεις συνθήκες. Ο Άγιος Αλέξανδρος κοιμήθηκε ειρηνικά το 337 μ.Χ.
Άγιος Ιωάννης, Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης
Ο Άγιος Ιωάννης, γνωστός και ως Ξιφιλίνος, υπήρξε επίσης μια εξέχουσα προσωπικότητα της Εκκλησίας. Γεννημένος το 1006 μ.Χ. στην Τραπεζούντα, διακρίθηκε για την παιδεία του και τα πολιτικά αξιώματα που κατέλαβε πριν αποφασίσει να αποσυρθεί σε μοναστήρι της Βιθυνίας για 10 χρόνια. Μετά από αυτή την περίοδο ασκητισμού, προσκλήθηκε να αναλάβει τον πατριαρχικό θρόνο και χειροτονήθηκε ιερέας. Μία εβδομάδα αργότερα, στις 1 Ιανουαρίου 1064 μ.Χ., έγινε επίσκοπος.
Κατά τη διάρκεια της πατριαρχίας του, ο Ιωάννης ήταν ενεργός σε πολλές εκκλησιαστικές δραστηριότητες. Λειτουργούσε και κήρυττε καθημερινά, επισκεύασε τις εικόνες της Αγίας Σοφίας και διένειμε δωρεάν τρόφιμα στους φτωχούς. Πέθανε το 1075 μ.Χ. και οι σύγχρονοί του τον περιέγραψαν ως έναν άνδρα καθαρό και αγνό, που απείχε από κάθε σωματική αμαρτία και διακρινόταν για τη φιλανθρωπία και την ακεραιότητά του.
Άγιος Παύλος ο νέος, Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης
Για τον Άγιο Παύλο τον νέο, οι πληροφορίες είναι λιγοστές και ασαφείς. Κάποιοι πιστεύουν ότι πρόκειται για τον Παύλο τον Γ’, ο οποίος υπηρέτησε ως Πατριάρχης από το 687 έως το 693 μ.Χ. και προήδρευσε της Πανθέκτης Συνόδου. Άλλοι πιστεύουν ότι πρόκειται για τον Παύλο τον Δ’, ο οποίος καταγόταν από την Κύπρο και έγινε Πατριάρχης το 780 μ.Χ. Παραιτήθηκε από τον θρόνο στα τέλη Αυγούστου του 784 μ.Χ. και αποσύρθηκε στη Μονή Φλώρου, όπου έζησε ως απλός μοναχός για λίγο διάστημα πριν από τον θάνατό του. Ο Παύλος διακρίθηκε για την αφοσίωσή του στην Ορθοδοξία και τις φιλανθρωπίες του. Η μνήμη του εορταζόταν στις 2 Σεπτεμβρίου πριν από τον 12ο αιώνα μ.Χ.
Στο εορτολόγιο της ημέρας, γιορτάζουν τα ονόματα: Αλέξανδρος, Αλέξαντρος, Αλέκος, Αλέξης, Άλεξ, Αλεξάνδρα, Αλεξία, Αλέξα, Αλεξάντρα, Αλεξανδρα, Ευλάλιος, Ευλαλία και Φύλακας.