Ντόροθι Κινγκ:«Γιατί πιστεύω ότι ήταν για τον Μέγα Αλέξανδρο»

Η Αμερικανίδα αρχαιολόγος που λατρεύει την Ελλάδα μιλά για τις ανακαλύψεις στον λόφο Καστά, το μονόγραμμά του στον περίβολο του τύμβου και δίνει τη δική της εξήγηση για τον «ιδιοκτήτη» του τάφου

Χάρη στις επανειλημμένες, εκτενείς και γεμάτες από πρωτότυπες παρατηρήσεις αναρτήσεις στο προσωπικό της ιστολόγιο phdiva.blogspot.gr, η Ντόροθι Κινγκ κατάφερε να εμφιλοχωρήσει εξ αποστάσεως στις συζητήσεις για το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης που γίνονται διαρκώς στην Ελλάδα.

Ψύχραιμη, άμεση και αποτελεσματική, καθώς συνήθως δημοσιεύει τις αναλύσεις της ακόμη και εντός λίγων λεπτών μετά τις ανακοινώσεις του υπουργείου Πολιτισμού, η Κινγκ εντυπωσιάζει με την ελληνομάθειά της. Κι όμως, η ίδια λέει ότι είναι απλώς μια Αμερικανίδα που ζει στο Λονδίνο, υπήρξε αρχαιολόγος με ανασκαφική εμπειρία, ωστόσο σήμερα προτιμά να έχει ως βασική επαγγελματική της δραστηριότητα το κυνήγι των αρχαιοκαπήλων και την επιστροφή των κλοπιμαίων τους στα μουσεία του κόσμου. Μιλώντας στο «Θέμα», η φιλέλλην Ντόροθι Κινγκ εκθέτει τις θεωρίες της για την Αμφίπολη – αλλά και το τι πιστεύει σήμερα για την επανένωση των γλυπτών του Παρθενώνα.

– Είναι αλήθεια ότι συγγράφετε βιβλίο για το μνημείο της Αμφίπολης;

Ξεκίνησα να γράφω μόλις πριν από δύο εβδομάδες περίπου, αν και η Αμφίπολη με απασχολεί ερευνητικά τα τελευταία δυόμισι χρόνια. Η πρόθεσή μου δεν είναι να γράψω κάτι εντελώς εξειδικευμένο, μια μελέτη που να απευθύνεται μόνο σε αρχαιολόγους. Θέλω να εξηγήσω στον κόσμο πώς λειτουργεί μια ανασκαφή και πόσο καταπληκτική δουλειά κάνουν οι ερευνητές της Αμφίπολης. Γιατί αυτοί βρήκαν έναν τύμβο που όλοι οι άλλοι είχαν αγνοήσει.

– Θα γνωρίζετε ότι στην Ελλάδα η κυρία Κατερίνα Περιστέρη, ως επικεφαλής, αλλά και η ομάδα της δέχονται έντονη κριτική από αρχαιολόγους και άλλους ειδικούς.

Στην Αρχαιολογία πολύ συχνά υπάρχει φθόνος του ενός για την ανασκαφή του άλλου. Για παράδειγμα, η κυρία που προΐσταται της αρχαιολογικής έρευνας στη Βεργίνα έχει πει: «Αφήστε την Αμφίπολη, δεν πρόκειται να βρείτε τίποτα εκεί». Η αλήθεια είναι όμως ότι ο τύμβος Καστά ήταν πάντα στη θέση του, όμως κανείς άλλος δεν πήγε να τον διερευνήσει. Οποιοσδήποτε βρίσκει κάτι σαν την Αμφίπολη, με τον τρόπο του συμβάλλει στο να γραφτεί ξανά η Ιστορία. Και όλοι θα ήθελαν να βρίσκονται στη θέση του. Την Κατερίνα Περιστέρη δεν τη γνωρίζω προσωπικά, γνωρίζω όμως από αρκετά παλαιότερα τον Μιχάλη Λεφαντζή και τον θεωρώ πολύ σπουδαίο αρχιτέκτονα και επιστήμονα. Κι αυτό έχει φανεί στην Ακρόπολη και στις προηγούμενες δουλειές του.

Συγγενής εργαζόμενου έκανε τις διαρροές

– Είναι αλήθεια ότι έχετε προνομιακή πρόσβαση στην πληροφορία σχετικά με την πρόοδο της ανασκαφής;

Οχι βέβαια, δουλεύω βάσει των δελτίων Τύπου του ελληνικού υπουργείου, όπως και όλος ο υπόλοιπος κόσμος. Δεν έχω καμία επαφή με τον κ. Λεφαντζή εδώ και μήνες.

– Είχατε όμως επισημάνει κάποιες «διαρροές».

Σωστά. Υπήρχε διαρροή από έναν νέο άνθρωπο, ο οποίος ήταν συγγενής κάποιου που εργάζεται στην ανασκαφή. Είχε παρασυρθεί από υπερβολικό ενθουσιασμό και διέδιδε διάφορα, μεταξύ άλλων, και σε μένα. Δεν μπορώ να πω το όνομά του, αλλά δεν έχει σημασία πλέον. Αυτό που έκανα ήταν να ειδοποιήσω τους αρχαιολόγους της Αμφίπολης ότι υπάρχει διαρροή.

– Το όνομά σας ακούστηκε πολύ στη χώρα μας κυρίως λόγω των εγχάρακτων συμβόλων που πιστεύετε ότι διακρίνατε στον περίβολο του τύμβου. Πιστεύετε όντως ότι πρόκειται για σημάδια που παραπέμπουν στον Μέγα Αλέξανδρο;

Θα επαναλάβω αυτό που έγραψα και στο ιστολόγιό μου, ότι δηλαδή τα σύμβολα ήταν εκεί και ότι εγώ δεν βλέπω οράματα. Εξάλλου, την ύπαρξή τους επιβεβαίωσε και η κυρία Λίνα Μενδώνη, η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού. Απλώς υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα σύμβολα που χαράσσουν οι κτίστες και τα λεγόμενα «σημάδια του κτίστη», όρος που έχει προκαλέσει πολύ σοβαρές επιστημονικές διχογνωμίες. Από τις λεπτομέρειες των συμβόλων που διακρίνω στις φωτογραφίες του περιβόλου της Αμφίπολης και σε σύγκριση με άλλα μακεδονικά νομίσματα και επιγραφές, βρίσκω μεγάλες ομοιότητες. Μολονότι στη διάθεσή μου έχω μόνο φωτογραφίες, θεωρώ ότι το σύμβολο που εντόπισα παραπέμπει, με κάποιον τρόπο, στον Μέγα Αλέξανδρο – ακόμη και μέσω ενός εκ των επιγόνων του, όπως του Αντιπάτρου.

– Γενικώς, τι πιστεύετε για το μνημείο του τύμβου Καστά; Σε ποιον ήταν αφιερωμένο;

Δεν ξέρω ποιος είναι θαμμένος εκεί και δεν νομίζω ότι θα μάθουμε κάτι σχετικά πριν περάσουν χρόνια. Σίγουρα, πάντως, δεν είναι ο Μέγας Αλέξανδρος, διότι είναι θαμμένος στην Αίγυπτο και ο Πτολεμαίος έκλεψε τη σορό του. Ο Μέγας Αλέξανδρος, όπως και κάθε άλλος βασιλιάς, θα ήθελε να ταφεί στον τόπο του, τη Μακεδονία. Πιθανότατα γι’ αυτό κατασκευάστηκε το μεγαλύτερο ταφικό μνημείο που έχει βρεθεί ποτέ στην Ελλάδα στον λόφο Καστά. Ενδεχομένως να το είχε παραγγείλει ο ίδιος ο Αλέξανδρος, χτίστηκε υπό την επίβλεψη της Ολυμπιάδας και ολοκληρώθηκε από τους επιγόνους του, οι οποίοι θα έπρεπε να δώσουν μάχη με τον Πτολεμαίο για να πάρουν πίσω το λείψανό του.

Ο περίβολος είναι αρχιτεκτονικό θαύμα

– Ποιο από τα μέχρι στιγμής ευρήματα θεωρείτε πιο αξιόλογο;

Για μένα το πλέον εντυπωσιακό στοιχείο του τύμβου είναι ο εξωτερικός περίβολος, ο τέλειος κύκλος που κατάφεραν να δημιουργήσουν οι κατασκευαστές του. Είναι πρωτοφανής η έμπνευση και η επιτυχία στην εκτέλεση αυτής της κατασκευής και δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται η σημασία της. Ο περίβολος είναι ένα αρχιτεκτονικό θαύμα από μόνος του. Είναι πιο σημαντικός ακόμη και από τα αγάλματα που βρέθηκαν στο εσωτερικό. Σήμερα μπορεί να φαίνεται τελείως υποτυπώδες, πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια όμως δεν ήταν καθόλου έτσι. Ενας τέλειος κύκλος, σε εκείνο το σημείο και σε τέτοιες διαστάσεις, θα πρέπει να ήταν έργο μιας ιδιοφυΐας. Και ας μην ξεχνάμε ότι η Γεωμετρία αποτελεί ένα από τα πιο σπουδαία κληροδοτήματα της αρχαίας Ελλάδας στην ανθρωπότητα.

– Για τον σχεδόν τέλειο κύκλο στο κέντρο του ψηφιδωτού με την Περσεφόνη, τι άποψη έχετε;

Η «τρύπα» θα πρέπει να δημιουργήθηκε επειδή κάποιοι θέλησαν να τοποθετήσουν εκεί έναν ξύλινο στύλο προκειμένου να στηρίξουν την οροφή, η οποία θα κατέρρεε. Είναι πολύ συναρπαστικό το τι συνέβη στο ψηφιδωτό της Περσεφόνης – άλλη μία θεωρία συνωμοσίας. Και είναι βέβαιο ότι θα θυσίαζαν ακόμη και ένα τέτοιο αριστούργημα καθώς έβλεπαν την οροφή να καταρρέει.

– Πιστεύετε ότι υπήρξε κατασκευαστικό σφάλμα στο μνημείο;

Σαφώς. Θεωρώ ότι ο κατασκευαστής αρχιτέκτων έκανε ορισμένα σφάλματα, καθώς δεν είχε υπολογίσει το τεράστιο βάρος της επιχωμάτωσης. Προσπαθούσε να φτιάξει το μεγαλύτερο μνημείο του κόσμου, δεν είχε όμως τις απαραίτητες τεχνικές δυνατότητες για κάτι τέτοιο. Αυτό δεν είναι παράξενο, έχει συμβεί ξανά – π.χ. με τον Κολοσσό της Ρόδου. Κατασκευαστικά λάθη γίνονται ακόμη και σήμερα σε όλο τον κόσμο. Θα έλεγα ότι ακριβώς με τα σφάλματα προχωρούν η γνώση και η επιστήμη.

– Για ποιον λόγο θεωρείτε ότι ο τάφος «μπαζώθηκε» με χώμα;

Θεωρώ ότι η επίχωση ήταν εσκεμμένη, έστω και εάν δεν ήταν μια συνηθισμένη πρακτική στην Ελλάδα της εποχής. Εάν εκείνοι που ανήγειραν το μνημείο ήθελαν απλώς να το κλείσουν, θα έβαζαν μια πόρτα και θα το επιχωμάτωναν εξωτερικά. Για μένα, όμως, είναι σαφές ότι ήθελαν να αφαιρέσουν την επίχωση αργότερα. Υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα αυτής της τεχνικής – αν και είναι αρκετά μεταγενέστερα. Υπάρχει, για παράδειγμα, ένας μεσαιωνικός καθεδρικός ναός στην Ευρώπη, ο οποίος επιχώθηκε προκειμένου να κατασκευαστεί η σκεπή του και κατόπιν το χώμα απομακρύνθηκε.

Το ενδιαφέρον για την Αμφίπολη

– Πώς προέκυψε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον σας για την Αμφίπολη;

Καταρχάς, λατρεύω την Ελλάδα. Ενας από τους καθηγητές μου στο πανεπιστήμιο, το King’s College του Λονδίνου, με ενέπνευσε και με καθοδήγησε στην Ελληνική Αρχαιολογία. Τελείωσα τη διδακτορική διατριβή μου και πήρα υποτροφία από το Ιδρυμα Ωνάση, έχω διαμείνει για αρκετό καιρό στην Αθήνα, ενώ η πρώτη μου συμμετοχή σε αρχαιολογική ανασκαφή ήταν στη Σπάρτη.

– Στο blog σας λέτε ότι είστε πολύ καλή σε αυτό που κάνετε – και το κάνετε χρόνια. Σε τι διαφέρετε από άλλους αρχαιολόγους;

Δεν θα ήθελα να παρεξηγηθώ, υπάρχουν θαυμάσιοι επιστήμονες στον τομέα μας, ούτε ισχυρίζομαι πως ό,τι λέω είναι σωστό. Απλώς, δίνω πολύ μεγάλο βάρος στην παρατήρηση. Ως φοιτήτρια είχα έναν σπουδαίο καθηγητή, ο οποίος μας μάθαινε να «διαβάζουμε» τα αρχαιολογικά ευρήματα στα τυφλά: είτε τα μετακινούσε σε μια διαφορετική αίθουσα του μουσείου από εκεί όπου κανονικά ανήκαν, είτε αφαιρούσε τις ετικέτες ώστε να μη γνωρίζουμε τι έγραψαν άλλοι γι’ αυτά. Ετσι έμαθα να βλέπω τα αρχαία αντικείμενα με διαφορετική προοπτική.

– Εχετε γράψει ένα βιβλίο για τα Ελγίνεια. Θεωρείτε ότι πρέπει να παραμείνουν στο Βρετανικό Μουσείο;

Οι απόψεις μου για τα Ελγίνεια έχουν μεταβληθεί εδώ και χρόνια. Τώρα προτιμώ να τα αποκαλώ «γλυπτά του Παρθενώνα». Παρόλο που έχω την αίσθηση ότι αποσπάστηκαν από την Ακρόπολη όσο πιο νόμιμα γινόταν για τα δεδομένα της εποχής, νιώθω επίσης ότι χρειάζεται να χαράξουμε μια γραμμή σε κάποιο σημείο. Ειδάλλως η Ελλάδα θα έχει ισχυρά επιχειρήματα για να απαιτήσει την επιστροφή γλυπτών που έκλεψαν οι Ρωμαίοι από ελληνικά ιερά και που τώρα εκτίθενται σε μουσεία της Ρώμης.

– Αρα αλλάξατε γνώμη για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα ή όχι;

Ηταν ακριβώς ο κ. Μιχάλης Λεφαντζής ο οποίος είχε τον ρόλο-κλειδί στο να με πείσει ότι οι Ελληνες κάνουν εξαιρετική δουλειά στην Ακρόπολη και τώρα πραγματικά θα ήθελα να δω τα ελληνικά γλυπτά, όσα βρίσκονται σε Λονδίνο, Παρίσι, Γερμανία κ.λπ., στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, στην Αθήνα. Επίσης, προτείνω το εξής: το Βρετανικό Μουσείο να προχωρήσει σε μακροχρόνιο δανεισμό των γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Σε ανταπόδοση, το ελληνικό κράτος θα μπορούσε να γεμίσει τα κενά που θα αφήσουν τα γλυπτά με ετήσιες εκθέσεις από σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, όπως αυτή της Βεργίνας ή σχετικά με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, όταν υπάρχει η αντίστοιχη αθλητική διοργάνωση. Η κυρία Κλούνεϊ θεωρώ ότι έκανε πολύ καλύτερη δουλειά απ’ ό,τι θα μπορούσα να έχω κάνει εγώ στον συγκεκριμένο τομέα, προσελκύοντας τα φώτα των ΜΜΕ. Ενθουσιάστηκα που μια τόσο εντυπωσιακή γυναίκα έφερε το ζήτημα στην παγκόσμια επικαιρότητα. Αφήστε που τα κατάφερε πολύ καλύτερα από τον ίδιο τον κύριο Κλούνεϊ.

– Μιλάτε ελληνικά; Πώς διαβάζετε τα δελτία Τύπου του ΥΠΠΟ;

Βασίζομαι κυρίως στην πολύ προσεκτική παρατήρηση των φωτογραφιών και κατόπιν προσπαθώ να διαβάσω τα δελτία Τύπου με τη βοήθεια ενός λεξικού και της αυτόματης μετάφρασης στο Google.

Πηγή