Τις ριζικές αλλαγές που θα φέρει το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας για τη λειτουργία των πανεπιστημίων, παρουσίασε σήμερα Πέμπτη (26/5), η ηγεσία του, με τη Νίκη Κεραμέως και τον Άγγελο Συρίγο να εξηγούν όλες τις πτυχές.
Με την πρώτη αλλαγή για τις φοιτητικές εκλογές να αλλάζει το πρόσωπο των πανεπιστημίων της χώρας, το υπουργείο Παιδείας απαντά στις παρακάτω ερωτήσεις για όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες για το μέλλον των ΑΕΙ στη χώρα.
Πού αποσκοπεί το σχέδιο νόμου-πλαισίου του Υπουργείου Παιδείας;
Πρόκειται για νομοθέτημα που στοχεύει στη δυναμική προσαρμογή του ελληνικού Πανεπιστημίου στις ανάγκες της κοινωνίας, την παροχή νέων δυνατοτήτων στα Πανεπιστήμια, στους φοιτητές, στους πανεπιστημιακούς και στους πολίτες, την προσαρμογή στις ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις, την επίλυση χρόνιων ζητημάτων που ήταν αρρύθμιστα ή μερικώς ρυθμισμένα, καθώς και την κωδικοποίηση της υφιστάμενης νομοθεσίας για την παροχή ενός ολοκληρωμένου πλαισίου.
Βασικές έννοιες που διαπνέουν σχεδόν το σύνολο των ρυθμίσεων είναι η ενίσχυση της αυτονομίας, της ευελιξίας και της αποτελεσματικότητας των ελληνικών Πανεπιστημίων, η αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων από το Υπουργείο προς τα ίδια τα Πανεπιστήμια, η διεπιστημονικότητα, η κινητικότητα φοιτητών και ερευνητών, η ανάπτυξη συνεργασιών, η εξωστρέφεια και η παραγωγή γνώσης, έρευνας και καινοτομίας που διαχέονται προς όφελος της κοινωνίας.
Πώς ο νόμος-πλαίσιο αναβαθμίζει την ποιότητα των Πανεπιστημίων μας;
Οι ρυθμίσεις του νόμου-πλαισίου:
Α. εκσυγχρονίζουν τα προπτυχιακά, μεταπτυχιακά και διδακτορικά προγράμματα σπουδών,
Β. προωθούν την έρευνα και την καινοτομία,
Γ. καθιστούν τον τρόπο εκλογής και εξέλιξης μελών ΔΕΠ πιο αξιοκρατικό και διαφανή, συμβάλλοντας έτσι στην αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού των Πανεπιστημίων.
Πώς θα γίνουν πιο σύγχρονα και πιο ελκυστικά τα προγράμματα σπουδών;
Ενδεικτικά, πλέον θεσμοθετούνται:
- διεπιστημονικά κοινά/διπλά προπτυχιακά μεταξύ πανεπιστημιακών Τμημάτων του ίδιου ή άλλων ΑΕΙ, εντός και εκτός Ελλάδας,
- δυνατότητα επιλογής μαθημάτων άλλων Τμημάτων, της ίδιας ή άλλης Σχολής εντός του ίδιου ΑΕΙ, κατά τις προπτυχιακές σπουδές,
- δυνατότητα οργάνωσης περισσοτέρων του ενός προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών ανά Τμήμα, εφόσον επαρκεί το ανθρώπινο δυναμικό και οι υποδομές για τη λειτουργία τους,
- «Ελληνικό Erasmus»: εσωτερική κινητικότητα φοιτητών μεταξύ Ελληνικών ΑΕΙ, π.χ. ένας φοιτητής της Αρχιτεκτονικής να μπορεί να παρακολουθήσει ένα εξάμηνο στη Σχολή Καλών Τεχνών ή ένας φοιτητής Νομικής σε τμήμα Οικονομικών άλλου ΑΕΙ,
- επαγγελματικά μεταπτυχιακά, κατόπιν συμφώνου συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς, στα οποία θα μπορούν να διδάσκουν και εμπειρογνώμονες από την αγορά εργασίας,
- βιομηχανικά διδακτορικά: π.χ. μια εταιρεία που παράγει ανεμογεννήτριες και αναζητά έναν νέο τρόπο διαχείρισης των αποβλήτων της, μπορεί να συμπράξει με ένα ΑΕΙ και έναν υποψήφιο διδάκτορα προκειμένου να πραγματοποιήσει έρευνα πάνω σε αυτό το αντικείμενο,
- πλήρες πλαίσιο για τη διεξαγωγή πρακτικής άσκησης,
- θεσμοθέτηση προγραμμάτων σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης (minor degree) τουλάχιστον ενός έτους για προπτυχιακούς φοιτητές, με απονομή διακριτού τίτλου σπουδών σε άλλο επιστημονικό πεδίο,
- δυνατότητα οργάνωσης προγραμμάτων εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας με διάρκεια 7 εξάμηνων (3,5 ετών), 210 ECTS και υποχρεωτική πρακτική άσκηση.
Τι είναι το εσωτερικό Erasmus;
Πρόκειται για το θεσμό της εσωτερικής κινητικότητας φοιτητών μεταξύ ομοειδών -ή μη- προγραμμάτων σπουδών ελληνικών Πανεπιστημίων για 1 ακαδημαϊκό εξάμηνο και εισάγεται ως «Ελληνικό Erasmus» (π.χ. ένας φοιτητής της Νομικής να μπορεί να παρακολουθήσει ένα εξάμηνο στην Πληροφορική). Στόχος είναι οι φοιτητές να γνωρίσουν και άλλα γνωστικά αντικείμενα, εφόσον το επιθυμούν, διευρύνοντας τους ορίζοντές τους. Προβλέπεται καθορισμός ενός ανώτατου ορίου μετακινούμενων ανά πρόγραμμα σπουδών και ανά εξάμηνο.
Τι είναι τα βιομηχανικά διδακτορικά;
Το ισχύον πλαίσιο δεν ενθαρρύνει δυνατότητες συνεργασίας φορέων της βιομηχανίας με τα Πανεπιστήμια. Πλέον, θεσμοθετείται η δυνατότητα εκπόνησης διδακτορικών διατριβών, που αποτελούν «γέφυρα» μεταξύ του Πανεπιστημίου και της βιομηχανίας, της έρευνας και της παραγωγικής διαδικασίας. Εκπονούνται στο πλαίσιο τριμερούς σύμβασης ανάμεσα σε (α) υποψήφιους διδάκτορες, (β) Πανεπιστήμια και (γ) επιχειρήσεις.
Από το Ταμείο Ανάκαμψης θα δοθούν συνολικά 35 εκ. ευρώ για 250 βιομηχανικά διδακτορικά σε ελληνικά ΑΕΙ. Τα βιομηχανικά διδακτορικά είναι επωφελή για:
Τους υποψήφιους διδάκτορες:
Αποκτούν γνωστική εξειδίκευση σε απτά ζητήματα και προετοιμάζονται καλύτερα ώστε να εργαστούν στη βιομηχανία εφόσον το επιθυμούν.
Τις εταιρείες/Τη βιομηχανία:
Αναπτύσσεται επιστημονική έρευνα για να επενδύσει, να διευκολύνει, να αναβαθμίσει την παραγωγική διαδικασία.
Τα ελληνικά Πανεπιστήμια:
Η αξιοποίηση της πανεπιστημιακής γνώσης και στη βιομηχανία τα καθιστά ανταγωνιστικά σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον.
Αυτή η νέα δυνατότητα των Πανεπιστημίων θα προσελκύσει νέους πόρους για τα Ιδρύματα συμπληρωματικά προς την κρατική επιχορήγηση, οι οποίοι θα μπορούν να αξιοποιηθούν στην έρευνα, την αναβάθμιση εξοπλισμού, σε εκπαιδευτικό υλικό κτλ.
Το κοινωνικό σύνολο:
Το Πανεπιστήμιο ενισχύεται, ώστε, σε συνδυασμό με την επίτευξη μαθησιακών στόχων, ακαδημαϊκής αριστείας και ερευνητικής καινοτομίας, να είναι εξωστρεφές, να λειτουργεί μέσα στην κοινωνία για την κοινωνία, και να συνδιαλέγεται με τον παραγωγικό ιστό και το αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας. Το Πανεπιστήμιο δεν είναι ένα κλειστό οικοσύστημα, δεν ανακυκλώνει εσωτερικά τα οφέλη της έρευνας. Διαχέει τα οφέλη της έρευνας.
Την ελληνική οικονομία:
Η εφαρμογή της επιστημονικής γνώσης στηρίζει την ελληνική βιομηχανία, την καθιστά πιο ανταγωνιστική και, επομένως, της επιτρέπει να προχωρήσει σε μεγαλύτερες επενδύσεις, συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη.
Πώς εξασφαλίζεται ένας αξιοκρατικός, διαφανής, αντικειμενικός μηχανισμός εκλογής και εξέλιξης των Καθηγητών;
Ο νέος νόμος-πλαίσιο επιχειρεί να επιλύσει μία χρόνια παθογένεια προκήρυξης θέσεων με φωτογραφικά γνωστικά αντικείμενα, αδιαφανών επιλογών και εξελίξεων μελών ΔΕΠ, που πλήττει εδώ και δεκαετίες την τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας μας. Ενδεικτικά φίλτρα αξιοκρατίας, διαφάνειας και αντικειμενικότητας, ενάντια σε φωτογραφικές επιλογές:
- Μητρώο γνωστικών αντικειμένων, το οποίο καταρτίζεται σε ουδέτερο χρόνο.
- Μητρώο εσωτερικών και εξωτερικών εκλεκτόρων ανά γνωστικό αντικείμενο του Μητρώου.
- Έλεγχος και επικύρωση των Μητρώων από την Κοσμητεία.
- Εκπόνηση ετήσιου προγραμματισμού προσλήψεων βάσει των αναγκών κάθε Τμήματος.
- Συγκρότηση εκλεκτορικών σωμάτων με διαδικασίες που ενισχύουν το αδιάβλητο – π.χ. ηλεκτρονική κλήρωση εκλεκτόρων, αυξημένη εκπροσώπηση εξωτερικών μελών δηλ. από Καθηγητές εκτός του συγκεκριμένου ΑΕΙ, είτε εντός Ελλάδας είτε εκτός).
- Αύξηση κριτηρίων αριστείας για την εκλογή και εξέλιξη Μελών ΔΕΠ.
Με ποιο τρόπο ενισχύεται η πανεπιστημιακή έρευνα και πώς διευκολύνεται η ερευνητική δραστηριότητα για όσους εμπλέκονται σε αυτήν;
Μεταξύ άλλων, με:
- Ίδρυση ερευνητικών κέντρων και διϊδρυματικών ερευνητικών κέντρων (με Πανεπιστήμια του εξωτερικού).
- Δυνατότητα στελέχωσης με ερευνητές επί θητεία.
- Προσέλκυση Επισκεπτών Καθηγητών και Ερευνητών από πανεπιστήμια του εξωτερικού.
Προώθηση δράσεων ανταλλαγής/κινητικότητας Ερευνητών. - Ανάπτυξη κοινών ερευνητικών υποδομών (core facilities), που δημιουργεί οικονομίες κλίμακας.
- Απελευθέρωση πλαισίου διεξαγωγής έρευνας από γραφειοκρατικές δυσλειτουργίες – ιδίως σε θέματα οικονομικής διαχείρισης των ερευνητικών έργων/προγραμμάτων à Στο πλαίσιο ενίσχυσης της αυτονομίας και της αποτελεσματικότητας των Πανεπιστημίων, προτείνεται η υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου οικονομικής διαχείρισης ερευνητικών έργων, που να προσφέρει πρόσθετες διευκολύνσεις προς τα Μέλη ΔΕΠ και την ερευνητική κοινότητα, απλοποιώντας όσο είναι δυνατόν την καθημερινότητά τους, προσφέροντας την ευκαιρία να αφοσιωθούν στα ερευνητικά τους καθήκοντα, μειώνοντας την περιττή γραφειοκρατία. Ενδεικτικά αναφέρονται ρυθμίσεις που αφορούν σε διευκολύνσεις διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων για την προμήθεια ειδών και υπηρεσιών, πρόσληψης πρόσθετου προσωπικού, μετακινήσεων για τις ανάγκες ερευνητικών έργων και εν γένει θεμάτων οικονομικής διαχείρισης των ερευνητικών κονδυλίων με τη μέγιστη δυνατή ευελιξία.
Πώς διασφαλίζεται η καλύτερη λειτουργία των Πανεπιστημίων μας, μέσα από τις νέες διατάξεις;
Οι ρυθμίσεις του νόμου-πλαισίου καθιστούν τη λειτουργία των Πανεπιστημίων περισσότερο αποτελεσματική, μεταξύ άλλων, με τη θεσμοθέτηση νέου συστήματος διοίκησης. Με εκλεγμένα, αντιπροσωπευτικά όργανα, στα οποία μετέχουν και εξωτερικά μέλη από την ελληνική και παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία. Με σαφείς και διακριτές αρμοδιότητες ανά όργανο. Με εισαγωγή νέων εργαλείων στρατηγικού σχεδιασμού. Με ψηφιοποίηση υπηρεσιών. Με δομές που υποστηρίζουν την πανεπιστημιακή κοινότητα.
Ποιο είναι το νέο προτεινόμενο μοντέλο διοίκησης;
Με τον νέο νόμο-πλαίσιο, εισάγεται ένας νέος τρόπος διακυβέρνησης των ελληνικών Πανεπιστημίων, με στόχο την ενίσχυση της συλλογικότητας, της λογοδοσίας, της εξωστρέφειας και της αποτελεσματικότητας στον τρόπο λήψης αποφάσεων των ΑΕΙ.
Θεσμοθετείται το Συμβούλιο Διοίκησης του Πανεπιστημίου:
- Αποτελείται από 6 εσωτερικά μέλη που εκλέγονται από το σύνολο των μελών ΔΕΠ του ΑΕΙ και 5 εξωτερικά μέλη που επιλέγονται με αυξημένη πλειοψηφία από τα αναδειχθέντα εσωτερικά μέλη, κατόπιν διεθνούς πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
- Τα εξωτερικά μέλη προέρχονται από Καθηγητές Πανεπιστημίων της αλλοδαπής, φυσικά πρόσωπα με ευρεία αναγνώριση ή συμβολή στον πολιτισμό, τις τέχνες, τα γράμματα ή τις επιστήμες, την οικονομία ή την κοινωνία και εκπροσώπους διεθνών οργανισμών ή κοινωνικών εταίρων.
- Το Συμβούλιο Διοίκησης ασκεί κυρίως διοικητικές, οικονομικές, διαχειριστικές και στρατηγικές αρμοδιότητες.
Ο/Η Πρύτανης, που είναι και Πρόεδρος του Συμβουλίου Διοίκησης, εκλέγεται με αυξημένη πλειοψηφία από τα μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης. Επιλέξιμοι για τη θέση του Πρύτανη είναι τα 6 εσωτερικά μέλη του Συμβουλίου. Η εκλογή του Πρύτανη πραγματοποιείται κατόπιν αξιολόγησης αντικειμενικών προσόντων των υποψηφίων (διοικητικά, ακαδημαϊκά και ερευνητικά), της τεκμηριωμένης πρότασής τους για την ανάπτυξη του ΑΕΙ σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, καθώς και της πρότασής τους για ομάδα υποψηφίων για το αξίωμα των Αντιπρυτάνεων του ΑΕΙ. Ο/Η Πρύτανης δύναται να παύεται σε περίπτωση σπουδαίου λόγου και στη βάση αυξημένης πλειοψηφίας (8/11) από το Συμβούλιο.
Οι Αντιπρυτάνεις ορίζονται από το Συμβούλιο Διοίκησης κατόπιν πρότασης του υποψήφιου Πρύτανη κατά τη διαδικασία της εκλογής του. Δεν αποτελούν μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης. Οι αρμοδιότητές τους καθορίζονται με βάση τον τομέα ευθύνης που τους ανατίθεται από τον Πρύτανη, κατόπιν σύμφωνης γνώμης του Συμβουλίου. Δύναται να παύονται κατά τη διάρκεια της θητείας τους για σπουδαίο λόγο.
Δίνεται η δυνατότητα επιλογής Εκτελεστικού Διευθυντή. Ο Εκτελεστικός Διευθυντής επιλέγεται από το Συμβούλιο Διοίκησης, κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης για στελέχη αυξημένων προσόντων εντός ή εκτός του ΑΕΙ, με θητεία παράλληλη με αυτή του Συμβουλίου. Δύναται να παύεται πριν τη λήξη της θητείας του για σπουδαίο λόγο.
Ενώ το Συμβούλιο Διοίκησης είναι το ανώτερο όργανο για το σύνολο των διοικητικών, οικονομικών και στρατηγικών αρμοδιοτήτων, η Σύγκλητος ασκεί κυρίως ακαδημαϊκές και ερευνητικές αρμοδιότητες. Αποτελείται από τους: Πρύτανης, Κοσμήτορες, Πρόεδροι και εκπρόσωποι ΕΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ και φοιτητών.
Ποιες παθογένειες του υφιστάμενου μοντέλου διοίκησης επιλύει το νέο μοντέλο διοίκησης;
Το προτεινόμενο μοντέλο διοίκησης ενσωματώνει τον Πρύτανη μέσα στο Συμβούλιο Διοίκησης. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι ο «ελέγχων» φορέας (Συμβούλιο Διοίκησης) ταυτίζεται με τον «ελεγχόμενο» (Πρύτανης);
Όχι. Το προτεινόμενο σχήμα διασφαλίζει τον έλεγχο του Πρύτανη με τους ακόλουθους τρόπους:
α. Με μηχανισμούς ελέγχου και θεσμικά αντίβαρα εντός του ίδιου του Συμβουλίου Διοίκησης:
Το σύστημα ταξινομικής ψήφου και περιορισμένης σταυροδοσίας στην ανάδειξη εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης διασφαλίζει ένα πλουραλιστικό και αξιοκρατικό όργανο στο οποίο θα συμμετέχουν Μέλη ΔΕΠ από διαφορετικές σχολές.
Το σύστημα ορίου εκπροσώπησης ανά Σχολή στην ανάδειξη των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης εμποδίζει την «πολιτικοποίηση», τον συντεχνιασμό και ενισχύει τον πλουραλισμό απόψεων.
Η συμμετοχή 5 εξωτερικών μελών στο Συμβούλιο Διοίκησης του ΑΕΙ επιλεγμένων με αυξημένη πλειοψηφία 5/6 εγγυάται τον έλεγχο της διοικητικής αυθαιρεσίας.
Η εκλογή του Πρύτανη γίνεται από το Συμβούλιο Διοίκησης με αυξημένες πλειοψηφίες.
Η εκλογή του υποψήφιου Πρύτανη πραγματοποιείται κατόπιν αξιολόγησης της πρότασης που υποβάλει για την ανάπτυξη του ΑΕΙ και όχι αυθαίρετα, άρα βάσει ποιοτικών κριτηρίων.
Το Συμβούλιο Διοίκησης διαθέτει τη δυνατότητα να παύσει τον Πρύτανη σε περίπτωση σπουδαίου λόγου με αυξημένη πλειοψηφία (8/11).
β. Με μηχανισμούς ελέγχου και εκτός από το Συμβούλιο Διοίκησης, μέσω του ισχυρού συστήματος εσωτερικού από τη Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου.
Συνεπώς, η ενσωμάτωση του Πρύτανη εντός του Συμβουλίου Διοίκησης, δεδομένων των ισχυρών μηχανισμών ελέγχων εντός και εκτός του Συμβουλίου, διασφαλίζει τη λογοδοσία. Παράλληλα, διασφαλίζει την αποφυγή της διαρχίας που θα ήταν αναπόφευκτη αν ο Πρύτανης βρισκόταν εκτός του Συμβουλίου, με αποτέλεσμα να διαμορφώνονταν δύο ανταγωνιστικοί πόλοι εξουσίας, το Συμβούλιο Διοίκησης (από τη μια πλευρά) και ο Πρύτανης (από την άλλη πλευρά).
Το προτεινόμενο μοντέλο διοίκησης ευθυγραμμίζει το πανεπιστημιακό μοντέλο διοίκησης με διεθνείς καλές πρακτικές, καθώς πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού διαθέτουν δομή συλλογικό ανώτατο όργανο διοίκησης αντίστοιχο του ΣΔ, στο οποίο είναι μέλος και ο Πρύτανης. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής παραδείγματα ανά χώρα: Αγγλία (Oxford University, University of Cambridge, University of Manchester, University of Sussex,), Ιρλανδία (University of Dublin), Γαλλία (University Paris 1 and 2), Σουηδία (Stockholm University), Νορβηγία (University of Oslo), Ισπανία (University of Madrid), Ιταλία (University of Bologna), Γερμανία (Freie Universitat Berlin, Ludwig Maximilian University of Munich).
Τι αλλάζει με το στρατηγικό σχεδιασμό των Πανεπιστημίων μας;
Υποστηρίζεται η ουσιαστική αξιοποίηση θεσμικών εργαλείων που επιτρέπουν στα Πανεπιστήμια να εντοπίσουν ανάγκες, να θέσουν στόχους και να παρακολουθήσουν την επίτευξή τους. Προβλέπονται:
- Πολυετές Στρατηγικό – Αναπτυξιακό Σχέδιο για τον καθορισμό ετήσιας και πολυετούς στοχοθεσίας και την εφαρμογή συστήματος παρακολούθησης/επίτευξης στόχων, μετά από εκπόνηση αναπτυξιακών σχεδίων ανά Σχολή του ΑΕΙ
- Οργανισμός Πανεπιστημίου, με στόχο τη δημιουργία αποτελεσματικότερης δομής και διάρθρωσης των διοικητικών υπηρεσιών και τον εκσυγχρονισμό των περιγραμμάτων θέσεων εργασίας του διοικητικού προσωπικού.
- Εσωτερικός Κανονισμός
- Σχέδιο Ψηφιακού Μετασχηματισμού, με έμφαση στην ενίσχυση των ψηφιακών υποδομών, υπηρεσιών και δεξιοτήτων.
- Σχέδιο ισότιμης πρόσβασης των ΑμεΑ και των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στην Ανώτατη Εκπαίδευση.
- Σχέδιο αειφόρου ανάπτυξης των Πανεπιστήμιων σύμφωνα με τις αρχές αειφορίας και βιώσιμης ανάπτυξης κατά τη διαχείριση υποδομών, προμηθειών, επενδύσεων και αποβλήτων τους.
Πώς τα Πανεπιστήμιά μας έρχονται πιο κοντά στην κοινωνία και τις ανάγκες της;
Μέσω παροχής υπηρεσιών από εργαστήρια προς πολίτες/φορείς. Θεσπίζεται πλήρες πλαίσιο παροχής υπηρεσιών, καλύπτοντας το υφιστάμενο νομικό κενό και παρέχεται η ευελιξία σε κάθε Πανεπιστήμιο να θεσπίσει Πρότυπο Εσωτερικό Κανονισμό των πανεπιστημιακών εργαστηρίων για τη ρύθμιση των θεμάτων οργάνωσης, λειτουργίας και στελέχωσής τους. Προβλέπεται ότι η κοστολόγηση των υπηρεσιών πραγματοποιείται από το ίδιο το ΑΕΙ στο πλαίσιο κοστοστρεφούς μεθόδου κοστολόγησης, διασφαλίζοντας τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα των ΑΕΙ. Π.χ.:
- Τα μέλη ενός Πανεπιστημιακού Εργαστηρίου Ψυχολογίας μπορούν να παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες συμβουλευτικής ψυχολογίας σε ευάλωτες ομάδες.
- Τα μέλη ενός Πανεπιστημιακού Εργαστηρίου Νομικής μπορούν να παρέχουν νομικές συμβουλές σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε θέματα GDPR.
Μέσω αξιοποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων και ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας. Ενδεικτικά, με την υποστήριξη των μελών της Πανεπιστημιακής κοινότητας μέσω των Μονάδας Μεταφοράς Τεχνολογίας και Καινοτομίας που υποστηρίζουν τις διαδικασίες ίδρυσης start-ups φοιτητών/διδακτόρων/μεταδιδακτόρων (incubators/pre-incubators). Π.χ. Εάν μια ομάδα μεταδιδακτόρων ενός ΑΕΙ βρίσκεται στο αρχικό στάδιο ανάπτυξης κάποιας καινοτόμου επιχειρηματικής ιδέας, λογικά, θα αντιμετωπίζει μια σειρά προβλημάτων: δεν θα έχει προσελκύσει ακόμη επενδυτικά κεφάλαια, δεν θα έχει ακόμη τη δική της επαγγελματική στέγη, κτλ. Εάν το startup επιλέξει να ενσωματωθεί στη θερμοκοιτίδα για startups του ΑΕΙ:
- Το ΑΕΙ θα μπορεί να στεγάσει την ομάδα, ώστε να αποκτήσει έναν χώρο εργασίας, αλλά και έναν χώρο συναντήσεων με συνεργάτες, φορείς, πιθανούς χρηματοδότες κτλ.
- Η ομάδα θα μπορεί να αξιοποιήσει τον εργαστηριακό εξοπλισμό του ΑΕΙ (π.χ. έναν 3D εκτυπωτή)
- Μέλη ΔΕΠ μπορεί να ενδιαφέρονται να καθοδηγήσουν την ομάδα ως μέντορες.
- Η ομάδα θα μπορεί να παρακολουθήσει σεμινάρια και ομιλίες που λαμβάνουν χώρα εντός ΑΕΙ.
Μέσω ενίσχυσης της δια βίου μάθησης – ενδεικτικά:
- Εκσυγχρονισμός του πλαισίου λειτουργίας των Κέντρων Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης.
- Δυνατότητα οργάνωσης επιμορφωτικών προγραμμάτων για την κάλυψη αναγκών επιμόρφωσης προσωπικού ιδιωτικών φορέων – π.χ. επιμόρφωση για διαχείριση αποβλήτων σε προσωπικό μιας αλυσίδας ξενοδοχείων.
Ειδικότερα για την εξωστρέφεια/διεθνοποίηση, τι προβλέπεται στο νέο νόμο-πλαίσιο;
Προβλέπονται, μεταξύ άλλων:
- οργάνωση προγραμμάτων σπουδών με μεθόδους εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, αξιοποιώντας ένα χρήσιμο ψηφιακό εργαλείο που αναδείχτηκε κατά την περίοδο της πανδημίας, με σαφή διαχωρισμό της αποστολής του μεταξύ προπτυχιακών προγραμμάτων και μεταπτυχιακών και κοινών προγραμμάτων σπουδών (π.χ. στα προπτυχιακά προγράμματα θα προβλέπεται μόνο σε έκτακτες συνθήκες και διαλέξεις διδασκόντων από την αλλοδαπή, ενώ στα μεταπτυχιακά και τα κοινά προγράμματα σπουδών με Ιδρύματα της αλλοδαπής θα αποτελεί μέθοδο οργάνωσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας, υπό την προϋπόθεση ότι το γνωστικό αντικείμενο που θεραπεύεται μπορεί να υποστηριχθεί με τη χρήση μέσων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, αλλά και ότι εξασφαλίζεται η ποιότητα του προγράμματος).
- ίδρυση διϊδρυματικών ερευνητικών κέντρων στο πλαίσιο συνεργατικών σχημάτων με Πανεπιστήμια της αλλοδαπής.
- απασχόληση Επισκεπτών Καθηγητών και Ερευνητών από Πανεπιστήμια ή Ερευνητικά Κέντρα της αλλοδαπής για την παροχή διδακτικού και ερευνητικού έργου προς τα Ελληνικά Πανεπιστήμια, ενισχύοντας τον εξωστρεφή χαρακτήρα των Πανεπιστημίων.
- εισαγωγή του θεσμού της κινητικότητας ερευνητών μεταξύ ερευνητικών δομών των Πανεπιστημίων της ημεδαπής και της αλλοδαπής.
- δυνατότητα ίδρυσης θερινών/χειμερινών προγραμμάτων σπουδών.
- δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων στο εξωτερικό με σκοπό τη συνεργασία με Πανεπιστήμια του εξωτερικού και την ανάπτυξη δραστηριοτήτων εκπαίδευσης, έρευνας και παροχής υπηρεσιών.
- ενίσχυση θεσμού Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων:
- Δυνατότητα συμμετοχής σε εταιρικά σχήματα, εφόσον προβλέπεται από το πλαίσιο των προγραμμάτων.
- Ίδρυση κοινών προγραμμάτων σπουδών σύντομης διάρκειας.
- Δυνατότητα παρακολούθησης μαθημάτων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων των κοινών προγραμμάτων σπουδών από φοιτητές των ελληνικών προγραμμάτων σπουδών, εφόσον επιτρέπεται από το πλαίσιο της συμμαχίας.
- Αυτοδίκαιη ακαδημαϊκή αναγνώριση των κοινών προγραμμάτων σπουδών από ΔΟΑΤΑΠ.
Με ποιο τρόπο εκσυγχρονίζεται ο ΔΟΑΤΑΠ; Η αναγνώριση πτυχίων από Πανεπιστήμια του εξωτερικού θα γίνεται πλέον ταχύτερα;
H διαδικασία αναγνώρισης πτυχίων από Πανεπιστήμια του εξωτερικού γίνεται πιο γρήγορη και αποτελεσματική, φιλική προς τον πολίτη. Επιπλέον, διευκολύνεται η διαδικασία διεθνοποίησης των ελληνικών Πανεπιστημίων, ενισχύεται η ελκυστικότητα και ανταγωνιστικότητά τους για την προσέλκυση φοιτητών από το εξωτερικό.
Συγκεκριμένα, η διαδικασία αναγνώρισης διαχωρίζεται σε δύο άξονες:
Ακαδημαϊκή αναγνώριση τίτλου σπουδών για τη συνέχιση των σπουδών σε επόμενο κύκλο.
Καταργείται η ατομική αίτηση αναγνώρισης πτυχίου.
Ιδρύονται «Εθνικό Μητρώο Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της αλλοδαπής» και «Εθνικό Μητρώο Τύπων Τίτλων Σπουδών Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της αλλοδαπής». Εφόσον ένα Ίδρυμα περιλαμβάνεται στο πρώτο Μητρώο, κατόπιν απόφασης του ΔΣ του ΔΟΑΤΑΠ βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, τα πτυχία που εκδίδει εντάσσονται στο δεύτερο και θεωρούνται αναγνωρισμένα.
Οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να απευθυνθούν στο ελληνικό ΑΕΙ για μεταπτυχιακές σπουδές απευθείας, δίχως να χρειάζεται να καταθέσουν αίτηση αναγνώρισης στον ΔΟΑΤΑΠ.
Αναγνώριση ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών που επιτρέπει την πρόσβαση στην αγορά εργασίας.
Καταργούνται οι γραφειοκρατικές διαδικασίες της «ισοτιμίας» και της «ισοτιμίας με αντιστοιχία».
Καταργείται ο θεσμός του ειδικού εισηγητή και της εκτελεστικής επιτροπής που αξιολογούν την ισοτιμία που δυσκόλευαν περαιτέρω τη διαδικασία. Αντ’ αυτών, δημιουργείται Εθνικό Μητρώο Αξιολογητών και πλέον, διοικητικοί υπάλληλοι κάνουν τον «προέλεγχο» του φακέλου και αν είναι πλήρης τον παραπέμπουν στον Πρόεδρο.
Δίνεται έμφαση για πρώτη φορά στις ουσιώδεις διαφορές μεταξύ του προγράμματος σπουδών του Πανεπιστημίου του εξωτερικού και του συγκρίσιμου προγράμματος σπουδών ελληνικού ΑΕΙ για την αναγνώριση ακαδημαϊκού τίτλου για πρόσβαση στην αγορά εργασίας.
Προβλέπεται, κατόπιν αξιολόγησης, η δυνατότητα γραπτής εξέτασης ή/και πρακτικής άσκησης επιπλέον του τίτλου.
Προβλέπονται συγκεκριμένες προθεσμίες:
από την υποβολή της αίτησης και των δικαιολογητικών, εντός 3 μηνών ο Πρόεδρος εκδίδει απόφαση αναγνώρισης ή αντιστάθμισης βάσει των εισηγήσεων των αξιολογητών,
αν εκδοθεί απόφαση αντιστάθμισης, η απόφαση αναγνώρισης εκδίδεται εντός 1 μήνα από τη γνωστοποίηση των αποτελεσμάτων της γραπτής δοκιμασίας ή/και της πρακτικής άσκησης.
Στην πράξη, αυτές οι αλλαγές απλοποιούν και επιταχύνουν αισθητά τη διαδικασία για τους απόφοιτους Πανεπιστημίων του εξωτερικού που θέλουν να αναγνωρίσουν το πτυχίο τους για να εργαστούν στην Ελλάδα.
Διευκολύνουν τον πολίτη: Καλύτερη και γρηγορότερη εξυπηρέτηση. Τέλος στα εκπαιδευτικά αδιέξοδα.
Εξυπηρετούν τα Πανεπιστήμια: Ταχύτερη και σύμφωνη με διεθνή πρότυπα διαδικασία αξιολόγησης πτυχίων από Πανεπιστήμια του εξωτερικού για Έλληνες και ξένους φοιτητές που ενδιαφέρονται για μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στην Ελλάδα. Καίρια ώθηση στη διεθνοποίηση των ελληνικών ΑΕΙ.
Στηρίζουν το αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας: Εκσυγχρονίζεται και απλοποιείται μια διαδικασία καίριας σημασίας για την προσέλκυση Ελλήνων (ενίσχυση του brain gain) και αλλοδαπών πτυχιούχων στη χώρα.
Πώς ο νέος νόμος-πλαίσιο ευνοεί το brain gain, δηλαδή την αξιοποίηση ή/και επιστροφή επιστημόνων στην ελληνική αγορά εργασίας;
Μεταξύ άλλων, με:
- εισαγωγή νέων μορφών απασχόλησης για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων των ΑΕΙ, όπως εισαγωγή του θεσμού των ερευνητών επί θητεία, των συνεργαζόμενων καθηγητών (Joint Chairs), των εντεταλμένων διδασκόντων, των Επισκεπτών Καθηγητών και Ερευνητών.
- πιο αξιοκρατικό πλαίσιο για επιλογή/ανέλιξη μελών ΔΕΠ.
- την προσαρμογή του ΔΟΑΤΑΠ στο διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον και την απλοποίηση των διαδικασιών αναγνώρισης πτυχίων της αλλοδαπής, που οδηγούν σε περαιτέρω προσέλκυση ερευνητών και επιστημόνων.
Ποια τα οφέλη από τις νέες ρυθμίσεις για φοιτητές, Πανεπιστημιακούς, Ιδρύματα, κοινωνία, οικονομία και ανάπτυξη;
Οφέλη για τα Πανεπιστήμιά μας
- Απόκτηση πιο ποιοτικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων μέσω:
- Ενισχυμένης αξιολόγησης και πιστοποίησης των προγραμμάτων σπουδών.
- Αναβάθμισης Κέντρων Υποστήριξης Διδασκαλίας και Μάθησης κυρίως για την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία.
- Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και λειτουργικότητα μέσω:
- Νέου μοντέλου διοίκησης: λήψη αποφάσεων με φίλτρα συλλογικότητας, λογοδοσίας και εξωστρέφειας, σε ευθυγράμμιση με καλές διεθνείς πρακτικές.
- Εργαλεία ώστε τα ΑΕΙ να θέτουν στόχους, να τους παρακολουθούν και να τους πετυχαίνουν.
- Ενίσχυση του αυτοδιοίκητου χαρακτήρα και της αυτονομίας.
- Πρόσβαση σε περισσότερα χρηματοδοτικά εργαλεία.
- Ενίσχυση εξωστρέφειας και διεθνοποίησης με:
- Κοινά και διπλά πτυχία με ελληνικά και ξένα ΑΕΙ.
- Ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών.
- Παραρτήματα ελληνικών ΑΕΙ και εκτός Ελλάδας.
- Κοινά ερευνητικά κέντρα με ελληνικά και ξένα ΑΕΙ.
- Θερινά προγράμματα σπουδών.
- Επισκέπτες Καθηγητές και Ερευνητές από ξένα ΑΕΙ.
Οφέλη για τους πανεπιστημιακούς
- Διασφάλιση αξιοκρατίας στην εκλογή και την εξέλιξή τους μέσω:
- Φίλτρων αντικειμενικότητας και διαφάνειας, ώστε να επιλέγονται και να προχωρούν όσοι πραγματικά το αξίζουν.
- Πιο εύκολη καθημερινότητα στην ακαδημαϊκή ζωή με:
- Λιγότερη γραφειοκρατία (π.χ. στη λειτουργία ΕΛΚΕ).
- Διευκολύνσεις στη διεξαγωγή έρευνας και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων της.
- Αύξηση του ορίου πρόσθετων αποδοχών από τη συμμετοχή σε ερευνητικά έργα εθνικών πόρων & Απελευθέρωση του ορίου πρόσθετων αποδοχών από ιδιωτικούς και διεθνείς πόρους.
- Απλούστευση του πλαισίου ακαδημαϊκών και ερευνητικών μετακινήσεων – Διευκόλυνση συμμετοχής σε επιστημονικά συνέδρια.
- Πολλαπλασιασμός κινήτρων για συνεργασίες σε Ελλάδα και εξωτερικό και βελτίωση του πλαισίου παράλληλης απασχόλησης σε Ιδρύματα της αλλοδαπής.
- Ενεργή συμμετοχή στη διαμόρφωση πολιτικής του ΑΕΙ με συμβολή σε διάφορες συμβουλευτικές επιτροπές του ΑΕΙ.
Οφέλη για τις φοιτήτριες και τους φοιτητές μας
Περισσότερες επιστημονικές και ακαδημαϊκές προοπτικές και σύγχρονες, ανταγωνιστικές σπουδές με:
- Δυνατότητα επιλογής μαθημάτων από άλλα Τμήματα.
- Διπλά/κοινά διεπιστημονικά προγράμματα σπουδών.
- Τμήματα εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας.
- Ελληνικό “Erasmus” – δυνατότητα φοίτησης για 1 εξάμηνο σε άλλο ΑΕΙ.
- Προγράμματα σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης (minor degree).
- Στήριξη στην πανεπιστημιακή ζωή και την καθημερινότητα με:
- Κέντρα Ψυχολογικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης.
- Διασφάλιση αντικειμενικής βαθμολόγησης.
- Μέριμνα για φοιτητές ΑμεΑ.
- Ουσιαστική φοιτητική εκπροσώπηση με:
- Θεσμοθέτηση Συμβουλίου Φοιτητών.
- Φοιτητικές εκλογές με ενιαίο ψηφοδέλτιο.
Καλύτερη σύνδεση με την αγορά εργασίας και περισσότερες επαγγελματικές προοπτικές με:
- Αναβάθμιση πρακτικής άσκησης.
- Βιομηχανικά διδακτορικά στο πλαίσιο συνεργασίας ΑΕΙ με φορείς της βιομηχανίας
- Στήριξη start-ups από φοιτητές και αποφοίτους.
- Επαγγελματικά μεταπτυχιακά, κατόπιν συμφώνου συνεργασίας με φορείς, στα οποία θα διδάσκουν και εμπειρογνώμονες από την αγορά εργασίας.
Οφέλη για την κοινωνία
Υπηρεσίες από τα πανεπιστήμια και τα εργαστήριά τους στη διάθεση των πολιτών (π.χ. υπηρεσίες συμβουλευτικής ψυχολογίας, νομική υποστήριξη, διαγνωστικές εξετάσεις).
Διάχυση των αποτελεσμάτων της πανεπιστημιακής έρευνας στην κοινωνία, ώστε η νέα γνώση να ωφελεί άμεσα την κοινωνία με:
- Κίνητρα για καινοτόμο έρευνα χωρίς γραφειοκρατικά εμπόδια.
- Ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας για την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων και την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών.
- Οικονομική ανάπτυξη και μείωση της ανεργίας με:
- Πιο σύγχρονα προγράμματα σπουδών, για σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες, για ανταγωνιστικότητα στην αγορά εργασίας.
- Πιο άμεση σύνδεση των Πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας, για καλύτερη απορρόφηση των αποφοίτων.
- Κίνητρα για επιστροφή Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού για αντιμετώπιση του brain drain – π.χ. αναμόρφωση ΔΟΑΤΑΠ και απλοποίηση αναγνώρισης πτυχίων ξένων πανεπιστημίων.
- Περισσότερες ευκαιρίες μάθησης για όλους τους πολίτες, καθώς τα ΑΕΙ αποκτούν κεντρικό ρόλο στη δια βίου μάθηση με ποιοτικά εκπαιδευτικά προγράμματα για όλους.