Η Αγγλία σχεδιάζει να εισάγει τον υποχρεωτικό έλεγχο DNA για όλα τα νεογέννητα μέσα στην επόμενη δεκαετία, σε μια προσπάθεια να αξιοποιήσει την τεχνολογία για πρόληψη και εξατομικευμένη φροντίδα υγείας.
Νέα στρατηγική πρόληψης στο επίκεντρο του συστήματος υγείας
Ένα καινοτόμο αλλά και αμφιλεγόμενο σχέδιο ετοιμάζεται να εφαρμοστεί στη Βρετανία, καθώς η κυβέρνηση ανακοίνωσε πως στο πλαίσιο μιας δεκαετούς στρατηγικής, όλα τα νεογέννητα θα υποβάλλονται σε ανάλυση DNA. Το πρόγραμμα αυτό, ύψους 650 εκατομμυρίων λιρών, είναι μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για τη χρήση της γονιδιωματικής τεχνολογίας με στόχο την πρόληψη και την έγκαιρη αναγνώριση ασθενειών.
Η πρωτοβουλία σηματοδοτεί μια βαθιά αλλαγή στη φιλοσοφία του εθνικού συστήματος υγείας της Αγγλίας (NHS), που πλέον επικεντρώνεται περισσότερο στην πρόληψη παρά στη θεραπεία. Όπως δήλωσε ο υπουργός Υγείας Wes Streeting, «Η επιστήμη της γενετικής μας δίνει τη δυνατότητα να εντοπίζουμε ασθένειες πριν καν εμφανιστούν, να επεμβαίνουμε έγκαιρα και να προσαρμόζουμε τη φροντίδα στις ανάγκες κάθε ανθρώπου». Ο ίδιος υποστηρίζει πως αυτή η νέα προσέγγιση θα σώσει ζωές και θα μειώσει σημαντικά την πίεση στο σύστημα υγείας.
Από το heel prick test στην πλήρη χαρτογράφηση του γονιδιώματος
Σήμερα, όλα τα βρέφη στην Αγγλία υποβάλλονται στο γνωστό τεστ “heel prick”, όπου γίνεται αιματολογικός έλεγχος για εννέα σπάνιες αλλά σοβαρές παθήσεις. Το νέο σχέδιο, όμως, φιλοδοξεί να πάει πολύ πιο πέρα: προβλέπει την πλήρη ανάλυση του γονιδιώματος κάθε παιδιού, μια διαδικασία γνωστή ως whole genome sequencing.
Αυτή η μέθοδος δίνει τη δυνατότητα εντοπισμού εκατοντάδων γενετικών ανωμαλιών — από καρδιολογικά προβλήματα μέχρι σπάνια μεταβολικά ή νευροεκφυλιστικά νοσήματα.
Το πιλοτικό πρόγραμμα και τα πρώτα συμπεράσματα
Από τον Οκτώβριο του 2024, η Αγγλία εφαρμόζει ήδη πιλοτικά το συγκεκριμένο σχέδιο, ελέγχοντας γενετικά 100.000 νεογέννητα. Στόχος είναι να εντοπίζονται πάνω από 200 γενετικές παθήσεις όσο το δυνατόν νωρίτερα. Τα αρχικά αποτελέσματα κρίθηκαν θετικά και άνοιξαν τον δρόμο για την επέκταση του προγράμματος σε εθνικό επίπεδο.
Ο γενικευμένος έλεγχος DNA αποτελεί έναν από τους πυλώνες του δεκαετούς σχεδίου μετασχηματισμού του NHS, το οποίο περιλαμβάνει επίσης τη βελτίωση των ψηφιακών υπηρεσιών και τη μεταφορά μέρους της φροντίδας από τα νοσοκομεία προς τις τοπικές κοινότητες.
Ενθουσιασμός αλλά και προβληματισμός
Παρά τις υψηλές προσδοκίες, το σχέδιο έχει προκαλέσει και αντιδράσεις. Ορισμένοι ειδικοί και οργανώσεις ανησυχούν για την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων και το ενδεχόμενο κατάχρησης των γενετικών πληροφοριών. Άλλοι εκφράζουν φόβους για την ψυχολογική πίεση που μπορεί να προκαλέσει στους γονείς η πρόωρη γνώση πιθανών μελλοντικών προβλημάτων υγείας των παιδιών τους.
Η οικονομική και κοινωνική διάσταση
Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, επιμένει πως η ευρεία γονιδιωματική ανάλυση είναι όχι μόνο ιατρικά επωφελής, αλλά και οικονομικά αποδοτική. Όπως δηλώνουν εκπρόσωποι του Υπουργείου Υγείας, «Πρόκειται για μια επένδυση στο μέλλον της υγείας των πολιτών», ενώ υπόσχονται πως το πλήρες σχέδιο θα παρουσιαστεί επίσημα το προσεχές διάστημα.
