Φράσεις που λέγονται συχνά σε όσους θρηνούν και πόσο λάθος μπορούν να ακουστούν. Δεν είναι όλες οι κουβέντες παρηγοριά και μερικές φορές, καλύτερα να μην πούμε τίποτα.
Είχα πολλές απώλειες από μικρή ηλικία
“Μπορεί να είμαι μόνο 36 χρονών αλλά έχω «θάψει» πολλούς μέχρι τώρα. Ο παππούς μου πέθανε όταν ήμουν 5 ετών και ήταν η πρώτη απώλεια που αντιμετώπισα. Ο πατέρας μου πέθανε στα 12 μου, γρήγορα και ξαφνικά από ρήξη εγκεφαλικού ανευρύσματος.
Ήταν μόλις 39 ετών. Η γιαγιά μου, η δεύτερη μητέρα μου πέθανε όταν ήμουν 30 ετών, 3 μήνες μετά τη γέννηση του πρώτου μου παιδιού και η μητέρα μου πέθανε τον Ιούνιο που μας πέρασε.
Τη βρήκα στο διαμέρισμά της πεσμένη κάτω και κατάλαβα αμέσως.
Μπορεί όλοι τους να είναι – θεωρητικά – σε ένα καλύτερο μέρος αλλά όσο έζησαν ταλαιπωρήθηκαν σωματικά και ψυχολογικά. Στην περίπτωση τουλάχιστον της μητέρας μου οι εθισμοί της κατέστρεψαν τη ζωή και μία σοβαρή ψυχική ασθένεια «έκλεψε» το μυαλό της.
«Είναι σε ένα καλύτερο μέρος»
Έχω κουραστεί να ακούω ότι όσοι πεθαίνουν είναι καλύτερα εκεί που πάνε. Κάτι δεν μου ταιριάζει με αυτή τη φράση – σαν να μειώνει την αξία της ζωής του ανθρώπου. Είναι μια υπεροπτική ιδέα και υποτιμά τον πόνο εκείνου που μένει πίσω.
«Λέγοντας σε κάποιον ότι είναι καλύτερα εκεί που είναι ή τουλάχιστον δεν υποφέρει, δεν τον κάνεις να νιώσει καλύτερα. Εκείνος που πενθεί δεν μπορεί να δει τον θάνατο ως λύτρωση. Επίσης δεν είναι δουλειά κανενός να παρηγορεί τον άλλον με ένα τέτοιο τρόπο ή να προσπαθεί να τον κάνει να νιώσει καλύτερα από τη στιγμή που δεν το αισθάνεται.
Άστον να θρηνήσει με το δικό του τρόπο, να θυμώσει, να ουρλιάξει ή ό,τι άλλο θέλει να κάνει. Δείξτου ότι είσαι πρόθυμος να σταθείς στο πλευρό του ακόμα και αν αισθάνεσαι άβολα», προτείνουν οι ψυχολόγοι.
Έλαβα δεκάδες τηλεφωνήματα και μηνύματα, αλλά τότε άρχισε και η δυσκολία. Όσο περισσότεροι προσπαθούσαν να με παρηγορήσουν, τόσο περισσότερο με πλήγωναν χωρίς να το καταλαβαίνουν.
Άκουσα πολλές φορές φράσεις όπως: «Μην ανησυχείς, ξέρει ο Θεός τι κάνει, είναι καλά εκεί που είναι, ξεκουράζεται, είναι ήρεμος/η, είναι σε ένα καλύτερο μέρος», αλλά πραγματικά… Μπορεί ο θάνατος να είναι πράγματι ένα καλύτερο μέρος; Και οι δυο μου γονείς περνούσαν καλά εδώ.
Γιατί εκεί να είναι καλύτερα; Και τι πάει να πει «καλύτερο», αφού εξαρτάται από το τι πιστεύει ο καθένας. Προσωπικά δεν είμαι σίγουρη καν αν υπάρχει ζωή μετά τον θάνατο.
Δεν είναι παρηγοριά να λες ότι «είναι καλύτερα εκεί»
Καλύτερα εκεί που είναι… Πού; Χωμένοι δύο μέτρα κάτω από τη γη, μέσα σε ένα φέρετρο, στο παγωμένο χώμα, με τα σκουλήκια;
Υπάρχουν πολλοί άλλοι τρόποι για να στηρίξεις κάποιον που πενθεί. «Το πιο σημαντικό που μπορείς να κάνεις είναι να καθίσεις κοντά του χωρίς να του μιλάς. Ξέρω ότι για μερικούς είναι δύσκολο να βλέπουν τους άλλους να υποφέρουν, αλλά και μόνο που θα σε νιώθουν δίπλα τους βοηθιούνται και ας μην το καταλαβαίνεις.
Μπορείς να πεις «είμαι κοντά σου, ξέρω πόσο πονάς, ξέρω ότι υποφέρεις…». Αναγνώρισε αυτό που του συμβαίνει και δώστου να καταλάβει ότι δεν χρειάζεται να υποκρίνεται ότι όλα είναι εντάξει.
Τι να πεις και τι να κάνεις σε έναν άνθρωπο που θρηνεί
Αν γνώριζες το άτομο που πέθανε, θυμήσου κάτι όμορφο από εκείνον και μοιράσου το. Οι άνθρωποι που πενθούν έχουν ανάγκη να μιλάνε για το πρόσωπο που έχασαν, όχι να το αποφεύγουν όλοι.
Ρώτα αν χρειάζεται κάτι. Ίσως να βοηθήσεις με το σπίτι, με τα παιδιά, με τις υποχρεώσεις – πράγματα απλά που εκείνη τη στιγμή μπορεί να φαντάζουν βουνό για τον πενθούντα.
Απόφυγε φράσεις όπως: «Ξέρω πώς αισθάνεσαι, τουλάχιστον δεν υποφέρει πια, έζησε μία όμορφη ζωή». Κανείς δεν ξέρει ακριβώς τι περνάει ο άλλος. Και αυτές οι φράσεις μπορεί να τον κάνουν να αισθανθεί ακόμα χειρότερα.
Μην του ζητάς να είναι και ευγνώμων. Η ευγνωμοσύνη μπορεί να έρθει αργότερα, όταν περάσει λίγος χρόνος. Τις πρώτες μέρες, εβδομάδες ή και μήνες μετά από μια απώλεια, πρέπει να του δώσουμε χώρο να εκφράσει το θυμό του, τη λύπη του, τον πόνο του.
Αντί γι’ αυτό, μείνε εκεί. Δείξε ότι νοιάζεσαι. Δείξε ενσυναίσθηση. Και σκέψου: «Αν ήμουν στη θέση του, τι θα ήθελα να ακούσω;»