Ο Άγιος Ελευθέριος τιμάται στις 15 Δεκεμβρίου ως προστάτης των εγκύων γυναικών και της «καλής λευτεριάς». Μαζί του εορτάζονται η μητέρα του Ανθία, η διακόνισσα Σωσάννα και πλήθος άλλων προσώπων που συνδέθηκαν με τη μαρτυρική του ζωή.
Ποιοι γιορτάζουν σήμερα
Σύμφωνα με το εορτολόγιο του 2025, στις 15 Δεκεμβρίου τιμώνται οι: Ελευθέριος, Λευτέρης, Λεφτέρης, Ελευθερία, Λευτερία, Λευθερία, Ρία, Ρίτσα, Ανθή, Ανθούλα, Άνθια, Άνθεια, Σύλβια, Σωσσάνα, Σωσάνα, Σωσάννα.
Ο άγιος των εγκύων και το μήνυμα της «λευτεριάς»
Στην Ελλάδα, ο Άγιος Ελευθέριος είναι ιδιαίτερα γνωστός ως προστάτης των εγκύων. Πολλές γυναίκες τον επικαλούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της γέννας, αγγίζοντας την εικόνα του με την προσδοκία να τους χαρίσει «καλή λευτεριά».
Η ευλάβεια αυτή στηρίζεται και σε έναν ύμνο της ημέρας της εορτής του, όπου αναφέρεται: «Των επιτόκων γυναιών, Πάτερ κηδόμενος, ελευθερίαν δίδως, τω Ναώ σου φοιτώσαις…», δηλαδή: «Φροντίζεις Πάτερ τις έγκυες γυναίκες που καταφεύγουν στο ναό σου, δίνοντάς τους ελευθερία».
Παιδική ηλικία και χειροτονία του Ελευθερίου
Ο Ελευθέριος γεννήθηκε στη Ρώμη τον 2ο αιώνα. Ο πατέρας του, ευγενής Ρωμαίος, πέθανε όταν ήταν ακόμη μικρός. Η μητέρα του, Ανθία, είχε ασπαστεί τον χριστιανισμό χάρη σε μαθητές του Αποστόλου Παύλου και φρόντισε να μεταδώσει την πίστη της και στον γιο της.
Η εξαιρετική θεολογική του κατάρτιση τον έκανε να ξεχωρίσει από μικρή ηλικία. Σε ηλικία 15 ετών έγινε διάκονος, στα 17 πρεσβύτερος, και μόλις στα 20, ο Πάπας Ανίκητος τον τοποθέτησε επίσκοπο της περιοχής του Ιλλυρικού (σημερινή Αλβανία), με έδρα τον Αυλώνα (Βλόρε).
Γιατί ξεχωρίζει ο Άγιος Ελευθέριος
- Προστάτης των εγκύων: Πολλοί τον επικαλούνται για βοήθεια σε δύσκολες γεννήσεις και εγκυμοσύνες.
- Σύμβολο ελευθερίας: Το όνομά του συνδέεται με την πνευματική και σωματική απελευθέρωση.
- Παράδειγμα νεανικής αφοσίωσης: Έγινε επίσκοπος και μαρτύρησε νέος, δείχνοντας θάρρος και αφοσίωση στον Χριστό.
Τα βασανιστήρια του από τον αυτοκράτορα Αδριανό
Κατά τη βασιλεία του αυτοκράτορα Αδριανού, ο Ελευθέριος διώχθηκε για την πίστη του. Στάλθηκε στον Αυλώνα ο στρατηγός Φήλιξ για να τον συλλάβει, αλλά αντί να τον φέρει δέσμιο, ασπάστηκε τον Χριστιανισμό χάρη στη διδασκαλία του αγίου.
Ο Ελευθέριος οδηγήθηκε στη Ρώμη, όπου αρνήθηκε να αποκηρύξει την πίστη του και βασανίστηκε φρικτά:
– Τοποθετήθηκε σε πυρακτωμένο χάλκινο κρεβάτι, αλλά ο Θεός του έστειλε δροσιά.
– Πάνω σε πυρωμένη σχάρα με κάρβουνα, η φωτιά σβήστηκε θαυματουργά.
– Ρίχτηκε σε καζάνι με λίπος, κερί και πίσσα, αλλά δεν κάηκε.
Το θαύμα με τον Κορέμονα
Ο έπαρχος Κορέμων κατασκεύασε έναν φούρνο με σουβλιά, αλλά αντί να μπει ο Ελευθέριος μέσα, βαπτίστηκε χριστιανός και τελικά ρίχτηκε αυτός στον κλίβανο, χωρίς να πάθει τίποτα. Αποκεφαλίστηκε όμως αμέσως μετά. Και όταν τελικά τοποθετήθηκε ο Ελευθέριος στον ίδιο κλίβανο, ούτε τότε έπαθε κακό: τα καρφιά λύγισαν και η φωτιά έσβησε.
Θεία πρόνοια και θαυματουργές επεμβάσεις
Ο Αδριανός, απογοητευμένος, διέταξε να φυλακιστεί ο άγιος για να πεθάνει από ασιτία. Όμως, ένα περιστέρι του έφερνε καθημερινά τροφή. Όταν ούτε αυτό λειτούργησε, διατάχθηκε να δεθεί πίσω από δύο άγρια άλογα. Άγγελος Κυρίου τα ημέρεψε, έλυσε τον άγιο και τον οδήγησε σε ένα βουνό. Εκεί, μέσα σε προσευχή, κατάφερε να εξημερώσει άγρια θηρία.
Μια ομάδα κυνηγών τον είδε και ειδοποίησε τον αυτοκράτορα. Οι στρατιώτες που πήγαν να τον συλλάβουν απειλήθηκαν από τα θηρία, αλλά ο άγιος τα ηρέμησε. Μερικοί από τους στρατιώτες πίστεψαν στον Χριστό ακούγοντας τον λόγο του.
Το μαρτύριο και η συγκλονιστική σκηνή της μητέρας
Ο αυτοκράτορας διέταξε να ριχτεί στην αρένα για να τον κατασπαράξουν άγρια θηρία. Αντίθετα, μια λέαινα και ένα λιοντάρι άρχισαν να του φιλούν τα πόδια.
Το πλήθος φώναζε: «Μέγας ο Θεός των Χριστιανών!»
Αμέσως, ο Αδριανός διέταξε τον αποκεφαλισμό του. Η μητέρα του, Ανθία, έσπευσε να τον αγκαλιάσει, αλλά την αποκεφάλισαν και αυτή.
Άλλοι που μαρτύρησαν μαζί του
Η Εκκλησία τιμά σήμερα και:
– Τη μητέρα του, Αγία Ανθία
– Τον έπαρχο Κορέμωνα
– Τους δύο δημίους που τον αποκεφάλισαν και πίστεψαν στον Χριστό
Τα λείψανα του Αγίου Ελευθερίου φυλάσσονται στον ναό του στο Ριέτι της Ιταλίας.
Απολυτίκιο του Αγίου Ελευθερίου
Ιερέων ποδήρει κατακοσμούμενος,
και αιμάτων τοις ρείθροις επισταζόμενος,
τω Δεσπότῃ σου Χριστώ μάκαρ ανέδραμες,
Ελευθέριε σοφέ, καθαιρέτα του Σατάν.
Διο μη παύσῃ πρεσβεύων,
υπὲρ των πίστει τιμώντων,
την μακαρίαν σου άθλησιν.