Έλεγχοι του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης αποκάλυψαν παρουσία απαγορευμένων φυτοφαρμάκων αποκλειστικά σε ελληνικά φρούτα και λαχανικά, σε σύνολο 316 δειγμάτων που εξετάστηκαν μέσα στον Οκτώβριο.
Μόνο ελληνικά δείγματα είχαν απαγορευμένες ουσίες
Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) έδωσε στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα ελέγχων που πραγματοποίησε τον Οκτώβριο του 2025. Συνολικά εξετάστηκαν 316 δείγματα φρούτων και λαχανικών, από τα οποία τα 54 προέρχονταν από Συνοριακούς Σταθμούς Ελέγχου και τα υπόλοιπα 262 από την εγχώρια αγορά.
Η κατανομή των σημείων ελέγχου στην Ελλάδα ήταν η εξής: 6 δείγματα από αποθήκες παραγωγών, 22 από καταστήματα χονδρικής, 28 από καταστήματα λιανικής, 53 από λαϊκές αγορές, 1 από σιλό, 16 από λαχαναγορές, 88 από supermarkets, 15 από αγρούς και 33 από σημεία διαλογής ή μεταποίησης. Το 69% των δειγμάτων αφορούσε ελληνικής προέλευσης προϊόντα, ενώ το υπόλοιπο 31% εισαγόμενα.
Σύμφωνα με την ανάλυση, μόνο δείγματα ελληνικής παραγωγής περιείχαν απαγορευμένες δραστικές ουσίες, δηλαδή φυτοφάρμακα που δεν επιτρέπεται πλέον να χρησιμοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω των κινδύνων για την υγεία.
Ποια προϊόντα βρέθηκαν με μη εγκεκριμένες ουσίες
Σε επιτραπέζια σταφύλια από supermarket ανιχνεύθηκε η ουσία dimethomorph, της οποίας η χρήση είχε επιτραπεί μέχρι τις 20 Μαΐου 2025. Η ίδια ουσία βρέθηκε και σε αγγούρια που προέρχονταν από λαϊκή αγορά, με την ίδια ημερομηνία λήξης για τη χρήση της.
Επιπλέον, σε δείγματα λεμονιών από κατάστημα χονδρικής βρέθηκε clofentezine, φυτοφάρμακο του οποίου τα αποθέματα επιτρεπόταν να χρησιμοποιούνται μόνο μέχρι τις 11 Νοεμβρίου 2024. Όλες οι παραπάνω περιπτώσεις αφορούν ελληνικά προϊόντα.
Υπερβάσεις φυτοφαρμάκων και πιθανή επικινδυνότητα
Ο πίνακας με τις υπερβάσεις που δημοσιοποιήθηκε καταγράφει τέσσερα τρόφιμα με ανιχνευμένες ποσότητες φυτοφαρμάκων πάνω από τα επιτρεπτά όρια: επιτραπέζια σταφύλια, λωτός, αραχίδα και αμπελόφυλλα.
Συγκεκριμένα:
- Από τα 10 δείγματα επιτραπέζιων σταφυλιών ελληνικής προέλευσης από supermarket, ένα εμφάνισε υπέρβαση της δραστικής ουσίας acetamiprid, με πιθανή επικινδυνότητα.
- Σε 9 δείγματα λωτού ισπανικής προέλευσης από λαχαναγορά, εντοπίστηκε ένα με υπέρβαση της ίδιας ουσίας, επίσης με πιθανή επικινδυνότητα.
- Στην περίπτωση της αραχίδας, εξετάστηκε ένα δείγμα από Συνοριακό Σταθμό, το οποίο εμφάνισε υπέρβαση χωρίς να θεωρείται επικίνδυνο.
- Στα αμπελόφυλλα από supermarket εξετάστηκε ένα δείγμα με υπέρβαση, επίσης χωρίς επικινδυνότητα.
Η ουσία acetamiprid που εντοπίστηκε στα σταφύλια και στον λωτό θεωρείται δυνητικά επικίνδυνη όταν δεν υπάρχουν καθορισμένοι τοξικολογικοί δείκτες για αυτήν σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Προηγούμενες υπερβάσεις και αντιδράσεις στην Ευρώπη
Να σημειωθεί ότι και στον έλεγχο του Σεπτεμβρίου, είχαν εντοπιστεί υπερβάσεις της ίδιας ουσίας (acetamiprid) σε 4 από τα 22 δείγματα επιτραπέζιων σταφυλιών (18%) και σε ένα δείγμα οινοποιήσιμων σταφυλιών. Όλα αυτά χαρακτηρίστηκαν ως “πιθανής επικινδυνότητας”.
Επιπλέον, λίγες ημέρες πριν από τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων, δύο ευρωπαϊκές χώρες προχώρησαν σε απόρριψη ελληνικών σταφυλιών στα σύνορά τους λόγω υπερβάσεων της ουσίας acetamiprid κατά 660% και 625% πάνω από τα επιτρεπτά όρια.
Αν και η ουσία παραμένει ακόμα εγκεκριμένη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μόνο σε συγκεκριμένα και πολύ χαμηλά όρια παρουσίας, βρισκόμαστε πλέον σε μεταβατική περίοδο. Συγκεντρώνονται επιστημονικά δεδομένα που πιέζουν για αυστηρότερη ρύθμιση και πιθανή μελλοντική απόσυρση της ουσίας.
Η γενική εικόνα των ελέγχων
Παρά τις παραπάνω ανησυχίες, η συνολική εικόνα ως προς τη συμμόρφωση των προϊόντων είναι θετική.
- Από τα εγχώρια δείγματα, το 68% ήταν εντός ορίων (συμμορφούμενα), το 1% μη συμμορφούμενο.
- Από τα εισαγόμενα δείγματα, το 30% ήταν συμμορφούμενο και το 1% μη συμμορφούμενο.
Ένα δείγμα θεωρείται συμμορφούμενο όταν τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων που περιέχει δεν υπερβαίνουν τα νόμιμα όρια, λαμβάνοντας υπόψη και την αβεβαιότητα των εργαστηριακών μετρήσεων. Αντίθετα, χαρακτηρίζεται μη συμμορφούμενο όταν η υπέρβαση οφείλεται σε λάθος ή μη εγκεκριμένη χρήση φυτοπροστατευτικών ουσιών.
*Τα ανώτατα όρια υπολειμμάτων είναι τα μέγιστα επιτρεπτά επίπεδα υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων όταν η χρήση τους ακολουθεί την ορθή γεωργική πρακτική.
**Η αξιολόγηση της μακροπρόθεσμης και βραχυπρόθεσμης έκθεσης των καταναλωτών σε υπολείμματα φυτοφαρμάκων γίνεται μέσω του υπολογιστικού μοντέλου EFSA PRIMo, το οποίο συγκρίνει τις μετρήσεις με τις σχετικές τοξικολογικές τιμές αναφοράς.