Είχαμε σκεφτεί ποτέ ότι μια κουζίνα θα μπορούσε να σχεδιαστεί σύμφωνα με τους έμφυλους ρόλους ή ότι η τεχνολογία του σουτιέν επηρεάζει τη δομή του γυναικείου σώματος, ειδικά την πρώτη δεκαετία που αυτό έκανε την εμφάνισή του;
Τα παραπάνω θέματα αποτελούν εργασίες φοιτητών σεμιναρίου που εξετάζει τη σχέση του φύλου με την τεχνολογία. Το σεμινάριο πραγματοποιεί η αναπληρώτρια καθηγήτρια στον Τομέα Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Μαρία Ρεντετζή, στο πλαίσιο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ιστορία και Φιλοσοφία των Επιστημών και της Τεχνολογίας», διατμηματικού μεταπτυχιακού μεταξύ των τμημάτων «Ιστορία και Φιλοσοφία των Επιστημών» του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και της Σχολής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ.
Σουτιέν και γυναικείο σώμα
Μέρος της διπλωματικής εργασίας, με θέμα «Ντυθείτε κυρία μου αλλά ντυθείτε σωστά: Ο στηθόδεσμος ως τέχνημα στον γυναικείο τύπο», παρουσίασε η φοιτήτρια Θέμις Κανετάκη.
ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΟΥΤΙΕΝ ΠΟΥ ΕΚΑΝΕ ΠΑΤΑΓΟ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΩΝ ΕΚΠΤΩΣΕΩΝ!
Η κ. Κανετάκη στην εργασία της, μελετάει τον τρόπο που δομείται το γυναικείο σώμα, μέσα από την τεχνολογία του σουτιέν κατά τη δεκαετία 1960-1970, με τον τρόπο που αποτυπώνεται σε άρθρα και διαφημίσεις στο συγκεκριμένο περιοδικό.
«Το σουτιέν παρουσιάζεται όχι ως ένα απλό εσώρουχο, αλλά ως ένα τέχνημα», ενώ συναντάται συχνά το τρίπτυχο «ανθεκτικότητα, ποιότητα, γραμμή», το οποίο εξασφαλίζεται, βάσει των διαφημίσεων, από την «καινοτόμα» τεχνολογία.
Παράλληλα, αρκετές διαφημίσεις νουθετούν τις γυναίκες να μην κάνουν απερίσκεπτη εκλογή εσωρούχου, διότι μπορεί να καταλήξει σε «καταστροφή του σώματος και, επομένως, η τεχνολογία έρχεται και ως εγγυήτρια της διατήρησης ενός καλού σώματος».
Η νέα τεχνολογία αποτυπώνεται στις διαφημίσεις ως τέχνημα εγγυητή των ιδανικών, αλλά και των φυσιολογικών διεργασιών του γυναικείου σώματος, όπως είναι η αναπνοή, χαρίζοντας ομορφιά και υγεία. Υπάρχει στηθόδεσμος κατάλληλος για ειδικές ή όχι περιστάσεις, με ή χωρίς τιράντες και μπανέλες, με αναφορές ή όχι στα υφάσματα κατασκευής.
Κουζίνα και έμφυλος σχεδιασμός
Τη σχέση που έχει ο σχεδιασμός της κατοικίας με τον καθορισμό των έμφυλων ρόλων σκιαγραφεί η εργασία του Λουκά Φρέρη, ο οποίος μελέτησε το παράδειγμα του οικιστικού προγράμματος των κοινωνικών κατοικιών της Φρανκφούρτης που υλοποιήθηκε την περίοδο του μεσοπολέμου.
Το μεγάλο πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας, το οποίο εφαρμόστηκε στη Φρανκφούρτη και υλοποιήθηκε υπό την εποπτεία του Ernst May, ήταν από τις πλέον χαρακτηριστικές εφαρμογές της «ελάχιστης κατοικίας», μίας από τις προτάσεις του Bauhaus, που επιδίωκε την οικονομία και τον ορθολογισμό στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Τον σχεδιασμό της κουζίνας στις κατοικίες αυτού του προγράμματος ανέλαβε το 1925 η Margarete Schütte- Lihotzky, η μοναδική γυναίκα αρχιτέκτονας στην ομάδα του May. Στην πρώτη της εκδοχή, η κουζίνα της Lihotzky είχε εμβαδό επιφάνειας 6.43 τ.μ., το οποίο μειώθηκε σε 5.50 τ.μ. στην πορεία του προγράμματος κοινωνικών κατοικιών.
Για ποιον λόγο μικραίνουν οι αποστάσεις
Η κουζίνα της Φρανκφούρτης, όπως καταγράφει ο κ. Φρέρης, στην πιο διαδεδομένη εκδοχή της είχε διαστάσεις 1,96Χ3,44 τ.μ., ήταν φωτεινή και αεριζόταν καλά, αντίθετα με την κλασική κουζίνα των κατοικιών της εργατικής τάξης. Ο φούρνος τοποθετήθηκε στη μία γωνία και ο νεροχύτης στην άλλη. Το τραπέζι του φαγητού, που ήταν έξω από την κουζίνα- εργαστήριο, δεν έπρεπε να απέχει πάνω από τρία μέτρα από τον πάγκο της κουζίνας. Η νέα κουζίνα παρέπεμπε σε βιομηχανική κατασκευή και ουσιαστικά ήταν η πραγματοποίηση της κουζίνας ως μηχανή.
Όλη η διάταξη είχε προκύψει ύστερα από συγκεκριμένες μετρήσεις και χωρομετρικούς υπολογισμούς. Για παράδειγμα, η Lihotzky υπολόγισε ότι σε μια παλιά εργατική κουζίνα, η συνολική απόσταση που θα έπρεπε να κάνει μια νοικοκυρά για να μεταφέρει τα πιάτα από την τραπεζαρία στον νεροχύτη και από εκεί στα ντουλάπια ήταν 19 μέτρα. Η ίδια απόσταση στην κουζίνα της Φρανκφούρτης υπολογίστηκε στα 8 μέτρα.
«Μέσα από αυτόν τον απόλυτο διαχωρισμό του χώρου της κουζίνας από τους υπόλοιπους χώρους του σπιτιού παρατηρούμε ότι η νοικοκυρά- εργάτρια “εντοιχίζεται” μαζί με τα έπιπλα της κουζίνας της Φρανκφούρτης, της πρώτης εντοιχισμένης κουζίνας. Έξω από την κουζίνα υπάρχει η σύζυγος, η μητέρα, η φίλη. Μέσα στην κουζίνα υπάρχει η νοικοκυρά- εργάτρια του σπιτιού. Η κουζίνα, δηλαδή, στις εργατικές κατοικίες της Φρανκφούρτης είναι ένα “μαύρο κουτί”, όπου κάθε διαδικασία που συμβαίνει εντός του, παρουσιάζεται ως συντελεσμένο αποτέλεσμα δίχως αναφορά στις διαδικασίες παραγωγής του. Ό,τι συμβαίνει στην κουζίνα, αρχίζει και τελειώνει εντός της» διαπιστώνει ο Φρέρης.
Συμπληρώνει, δε, ότι «οι αρχιτέκτονες, ταυτίζοντας τη διαχείριση των οικιακών εργασιών με τη “γυναικεία φύση”, διαίρεσαν την κατοικία με βάση τη θεωρία των “χωριστών σφαιρών”, αντιστοιχίζοντας τον χώρο της κουζίνας με τη γυναίκεια σφαίρα».
«Η “ανδρική σφαίρα” δεν “χωρούσε” πλέον στην μικρή κουζίνα της Φρανκφούρτης.Ο σχεδιασμός αυτός λοιπόν κατέστησε τις οικιακές εργασίες αόρατες και εσωτερικές, σε αντίθεση με τα εξωτερικά ανδρικά καθήκοντα» καταλήγει.
altsantiri.gr