Ο Φετουλάχ Γκιουλέν, ένας αφοσιωμένος αντίπαλος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και επίκεντρο αμφιλεγόμενων πολιτικών και θρησκευτικών συζητήσεων, απεβίωσε σε ηλικία 86 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είχε κατηγορηθεί ως ο εγκέφαλος της απόπειρας πραξικοπήματος το 2016 στην Τουρκία, κάτι που τον κατέστησε έναν από τους πιο επικίνδυνους εχθρούς του Ερντογάν.
Το τέλος μιας αμφιλεγόμενης φιγούρας
Ο Γκιουλέν πέθανε σε νοσοκομείο στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ, όπου ζούσε αυτοεξόριστος για πολλά χρόνια. Σύμφωνα με το Herkul.org, νοσηλευόταν για μακροχρόνια προβλήματα υγείας πριν από τον θάνατό του. Αν και οι απόψεις του για το Ισλάμ και τη δημοκρατία ήταν κάποτε σεβαστές σε διάφορους κύκλους, η σχέση του με την τουρκική κυβέρνηση πήρε δραματική στροφή το 2013.
Από σύμμαχοι σε εχθροί
Στην αρχή της πολιτικής τους καριέρας, ο Ερντογάν και ο Γκιουλέν ήταν στενοί σύμμαχοι. Ωστόσο, οι σχέσεις τους κατέρρευσαν όταν ο Ερντογάν κατηγόρησε τον Γκιουλέν ότι υποκίνησε έρευνες διαφθοράς που στόχευσαν υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης. Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, οι κατηγορίες εναντίον του Γκιουλέν αυξήθηκαν, με την κυβέρνηση Ερντογάν να τον θεωρεί υπεύθυνο για την οργάνωση του πραξικοπήματος και για τη διατήρηση ενός παράλληλου κράτους με στόχο την υπονόμευση του καθεστώτος.
Ο άνθρωπος πίσω από το κίνημα Χιζμέτ
Ο Φετουλάχ Γκιουλέν ήταν πρώην ιμάμης και ιδρυτής του κινήματος Χιζμέτ (που σημαίνει «υπηρεσία»), το οποίο επικεντρώνεται στην εκπαίδευση και την κοινωνική προσφορά. Το κίνημα αυτό έχει ιδρύσει εκατοντάδες σχολεία στην Τουρκία και σε άλλες χώρες, ενώ ο Γκιουλέν προωθούσε ένα Ισλάμ που ενσωματώνει την επιστήμη και τον διάλογο μεταξύ θρησκειών. Είχε ξεκινήσει πρωτοβουλίες για τον διάλογο με το Βατικανό και εβραϊκές οργανώσεις, προωθώντας την ειρηνική συνύπαρξη και τη συνεργασία.
Το κίνημα Γκιουλέν, παρά τη φιλοσοφία του για την εκπαίδευση και την αλτρουιστική προσφορά, έχει κατηγορηθεί από την τουρκική κυβέρνηση για διείσδυση σε κρατικές δομές, όπως η αστυνομία. Ο Γκιουλέν βρέθηκε στην κορυφή της λίστας των πλέον καταζητούμενων τρομοκρατών στην Τουρκία, κατηγορούμενος για ηγεσία τρομοκρατικής οργάνωσης.
Μια εναλλακτική προσέγγιση στο Ισλάμ
Οι υποστηρικτές του Γκιουλέν περιγράφουν το κίνημα ως προωθητή μιας μετριοπαθούς μορφής Ισλάμ, η οποία ενσωματώνει τις αξίες της αγοράς και της τεχνολογίας. Το κίνημα διατηρεί απόσταση από τα παραδοσιακά ισλαμικά κόμματα της Τουρκίας και αξιοποιεί τις σύγχρονες μεθόδους επικοινωνίας, όπως τα social media, για να προωθήσει τις ιδέες του.
Ανεξαρτήτως των κατηγοριών που αντιμετώπισε, ο Γκιουλέν παραμένει μια σύνθετη προσωπικότητα που άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στη σύγχρονη Τουρκία και το παγκόσμιο ισλαμικό κίνημα.