Ήταν 19 Σεπτεμβρίου 1970, ώρα 3 τη νύχτα, όταν έξω από την κεντρική πλατεία Ματεότι της Γένοβα, μπροστά από τα σκαλοπάτια του Μεγάρου των Δόγηδων, ο 22χρονος Κώστας Γεωργάκης τυλιγμένος στις φλόγες φώναζε ηρωικά:
“Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα – Κάτω η δικτατορία – Το έκανα για την Ελλάδα μου». Η ομάδα οδοκαθαριστών που καθάριζε την πλατεία Ματεότι βρέθηκε μπροστά σε μια εικόνα που αποτέλεσε την πρώτη «ανθρωποθυσία» απέναντι στο καθεστώς της χούντας στην Ελλάδα.
Ο πατέρας του κλήθηκε να ταξιδέψει από την Κέρκυρα, όπου έμενε, στην Ιταλία μετά από ένα τηλεφώνημα που τον πληροφορούσε ότι ο γιος του έπεσε θύμα αυτοκινητιστικού ατυχήματος: «Ο Κώστας νοσηλεύεται στο νοσοκομείο Σαν Μαρτίνο. Πρέπει να έρθετε αμέσως εδώ».
Την αλήθεια την έμαθε αργότερα στον αεροδρόμιο του Μπρίντιζι τυχαία από έναν υπάλληλο που είχε μάθει τα νέα. Την επόμενη ημέρα στη Γένοβα έπρεπε να πάει στο νεκροτομείο.
Η μαρτυρία του τραγικού πατέρα στον ερευνητή της υπόθεσης Κωνσταντίνο Παπουτσή είναι συγκλονιστική: «Ήρθε η ώρα αυτή και με συνόδευσε στο νεκροτομείο ο ιερέας. Μου ζήτησε ο ιατροδικαστής να κάνω αναγνώριση. Ήταν καμένος, δηλ. κάρβουνο, καμένος μέχρι και τρία εκατοστά βάθος. Ναι, αυτό είναι το παιδί μου… Αυτός είναι ο Κώστας μου. Έκανα τον σταυρό μου, τον φίλησα και κατέρρευσα».
Ποιος ήταν ο Kώστας Γεωργάκης
Γεννήθηκε στην Κέρκυρα, στις 23 Αυγούστου του 1948 και ήταν γιος ράφτη. Σπούδαζε Γεωλογία στην Ιταλία, όταν το 1970 ανώνυμα σε συνέντευξή του αποκάλυψε ότι η Χούντα είχε διεισδύσει στις ελληνικές οργανώσεις της Ιταλίας.
Φοβούμενος ότι η Χούντα αργά ή γρήγορα θα ανακάλυπτε την ταυτότητά του, αποφάσισε να προβεί σε μια πράξη διαμαρτυρίας η οποία δεν θα έδινε τη δυνατότητα στο καθεστώς να προβεί σε αντίποινα στην οικογένειά του, που ήταν στην Ελλάδα. Λίγο καιρό αργότερα, δέχτηκε επίθεση από παρακρατικούς.
Παρότι ήταν ενεργός φοιτητής αντιμετώπισε πρόβλημα με την αναβολή της στρατιωτικής του θητείας. Παράλληλα, η οικογένειά του στην Κέρκυρα δεχόταν και αυτή τις πιέσεις. Ο Γεωργάκης αποφάσισε πως έπρεπε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και να δώσει ένα ηχηρό μήνυμα ώστε να προκαλέσει διεθνή συζήτηση για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Χάρισε το αντιανεμικό του στην αρραβωνιαστικιά του Ροζάνα, έγραψε μια επιστολή στον πατέρα του και ξεκίνησε για την πλατεία Ματεότι μαζί με τρία μπουκάλια βενζίνη.
«Συγχώρεσε με γι’αυτό που έκανα και μην κλάψεις»
Βγήκε από το σπίτι και οδήγησε το 500αράκι Φιατάκι του όπου είχε κολλημένη μια φωτογραφία του Ανδρέα Παπανδρέου στο παρμπρίζ. Στο πορτ μπαγκάζ μετέφερε τρία μπουκάλια γεμάτα βενζίνη. Κατευθύνθηκε προς τα σκαλιά του Παλάτσο Ντουκάλε, στο οποίο στεγάζονταν τότε τα δικαστήρια της πόλης. Κάτω από τη μεγάλη στοά, άνοιξε τα μπουκάλια και έριξε τη βενζίνη στα ρούχα του. Μετά άναψε το σπίρτο.
«Συγχώρεσε με γι’αυτό που έκανα και μην κλάψεις. Ο γιος σου δεν είναι ήρωας. Είναι άνθρωπος, όπως όλοι οι άλλοι, ίσως λίγο πιο φοβισμένος. Δεν θέλω να μπείτε σε κίνδυνο από τις πράξεις μου, αλλά δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά, παρά να σκέφτομαι και να ενεργώ σαν ελεύθερο άτομο», είχε γράψει στο τελευταίο γράμμα του.
Τέσσερις μήνες άταφος
Η σορός του Κώστα Γεωργάκη μεταφέρθηκε από φίλους και συμφοιτητές του στο νεκροταφείο της ιταλικής πόλης, όπου έμεινε άταφη για τέσσερις μήνες.
Η Χούντα ήθελε να αποφύγει τη δημοσιότητα και δεν επέτρεπε την άμεση μεταφορά στην Ελλάδα. Τελικά η σορός μεταφέρθηκε κρυφά στην Κέρκυρα, με το πλοίο “Αστυπάλαια”, στις 18 Ιανουαρίου 1971. Όπως έγραψε ο ίδιος στην επιστολή προς τον πατέρα του: Εγώ δεν μπορώ να κάνω αλλιώς παρά να σκέφτομαι και να ενεργώ σαν ένα ελεύθερο άτομο. Η γη μας, που γέννησε την ελευθερία, θα εκμηδενίσει την τυραννία!
Η θυσία του αναγνωρίστηκε στη Μεταπολίτευση μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Στην Κέρκυρα υπάρχει πλατεία με το όνομα και τον αδριάντά του. Λέγεται ότι το τραγούδι του Σαββόπουλου «Ωδή στον Γ. Καραϊσκάκη» είναι γραμμένο για τον Γεωργάκη, ενώ ο Νικηφόρος Βρεττάκος αναφέρεται στη θυσία μέσα από το ποίημά του «Η Θέα του Κόσμου»:
Νικηφόρος Βρεττάκος, Αυτοπυρπόληση Στον φοιτητή που αυτοπυρπολήθηκε στη Γένοβα το 1970
Ντύθηκες γαμπρός φωταγωγήθηκες σαν έθνος. Έγινες ένα θέαμα ψυχής ξεδιπλωμένης στον ορίζοντα. Είσαι η φωτεινή περίληψη του δράματος μας, τα χέρια μας προς την Ανατολή και τα χέρια μας προς τη Δύση. Είσαι στην ίδια λαμπάδα τη μια τ’ αναστάσιμο φως κι ο επιτάφιος θρήνος μας. Συλλογή: “η θέα του κόσμου”.
Σήμερα στο σημείο που αυτοπυρπολήθηκε υπάρχει αναμνηστική πλάκα με την επιγραφή:
«Στον νεαρό Έλληνα Κωνσταντίνο Γεωργάκη που θυσίασε τα 22 χρόνια του για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία της πατρίδας του. Όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι σκιρτούν μπροστά στην ηρωική του χειρονομία. Η Ελεύθερη Ελλάδα θα τον θυμάται για πάντα».
Βιβλιογραφία: «Το μεγάλο Ναι», Υπόθεση Κώστα Γεωργάκη του Κ. Παπουτσή, εκδόσεις ΚωSTANTINOS Ο Κωνσταντίνος Γ. Παπούτσης είναι ερευνητής, συγγραφέας, εκδότης της «Υπόθεσης Κώστα Γεωργάκη». Οι σπάνιες φωτογραφίες και τα ντοκουμέντα ανήκουν στο προσωπικό αρχείο του ερευνητή.
Δείτε ένα απόσπασμα από την εκπομπή «Ρεπόρτερς» της ΕΡΤ όπου ο πατέρας του, Σπυρίδων Γεωργάκης, περιγράφει στον δημοσιογράφο Δημήτρη Λυμπερόπουλο τα όσα διαδραματίστηκαν τα ξημερώματα της 19ης Σεπτεμβρίου 1970 στην πλατεία Ματεότι της Γένοβα.
