Η ζωή του οσίου Αθανασίου, με καταγωγή από την Τραπεζούντα, αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα αφοσίωσης στην ασκητική ζωή, ταπείνωσης και πνευματικού μόχθου. Το έργο και η κληρονομιά του συνεχίζουν να εμπνέουν μέχρι σήμερα.
Αρχές ζωής και σπουδές στην Κωνσταντινούπολη
Ο όσιος Αθανάσιος γεννήθηκε στην Τραπεζούντα μέσα σε μια ευσεβή και εύπορη οικογένεια, η οποία του προσέφερε όλα τα απαραίτητα εφόδια για να μορφωθεί. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη, όπου γεννήθηκε μέσα του η επιθυμία να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στον Θεό και να ακολουθήσει τον μοναχικό βίο, φτάνοντας στα άκρα της ασκητικής ζωής.
Με οδηγό αυτή την επιθυμία, κατευθύνθηκε προς το όρος Κυμινάς στη Μικρά Ασία. Εκεί λειτουργούσε ένα μοναστήρι με ηγούμενο τον Μιχαήλ, τον επονομαζόμενο Μαλείνο. Ο όσιος Αθανάσιος εντάχθηκε στο μοναστικό αυτό σύνολο, όπου σύντομα διακρίθηκε για την αρετή του και τη σκληρή άσκησή του.
Ωστόσο, καθώς η φήμη του εξαπλώθηκε και άρχισε να τιμάται ιδιαίτερα, προτίμησε να απομακρυνθεί για να αποφύγει την ανθρώπινη δόξα. Έφυγε και πήγε στον Άθωνα, κοντά σε έναν γέροντα ασκητή, στον οποίο υπάκουε με ταπεινότητα.
Αναχώρηση προς τα ενδότερα του Άθωνα
Ύστερα από θεία αποκάλυψη, αποσύρθηκε ακόμα πιο βαθιά στο Άγιον Όρος. Εκεί, μετά από έντονες παρακλήσεις του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, με τον οποίο διατηρούσε προσωπική γνωριμία, έκτισε έναν ναό αφιερωμένο στην Παναγία, καθώς και πολλά κελιά για να στεγαστούν οι μοναχοί.
Ίδρυση της Μεγίστης Λαύρας
Μέσα από κόπους και θυσίες, ο όσιος Αθανάσιος ίδρυσε την Ιερά Μονή της Μεγίστης Λαύρας, η οποία μέχρι σήμερα αποτελεί την αρχαιότερη μονή του Αγίου Όρους. Η μονή τιμάται επ’ ονόματι του ιδρυτή της, και το έργο του αποτελεί σταθμό στην ιστορία του ορθόδοξου μοναχισμού.
Το τέλος του με μαρτυρικό τρόπο
Το τέλος του ήρθε με μαρτυρικό τρόπο. Υπήρχε ανάγκη να ανακατασκευαστεί η οροφή του καθολικού της Μονής. Παρά την προχωρημένη ηλικία του, ο όσιος Αθανάσιος ανέβηκε μαζί με άλλους μοναχούς για να βοηθήσει στις εργασίες. Κατά την εργασία όμως, η οροφή κατέρρευσε και τον καταπλάκωσε, μαζί με τους υπόλοιπους αδελφούς.
Τιμή και μνήμη
Απότμημα του ιερού λειψάνου του οσίου Αθανασίου βρίσκεται σήμερα στην Ιερά Μονή Κύκκου στην Κύπρο, τιμώμενο με ιδιαίτερη ευλάβεια. Η ζωή του αποτελεί μέχρι σήμερα πηγή έμπνευσης για τον ορθόδοξο μοναχισμό και παράδειγμα αυταπάρνησης και ταπεινότητας.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Τὴν ἐν σαρκὶ ζωήν, σοῦ κατεπλάγησαν, Ἀγγέλων τάγματα, πῶς μετὰ σώματος, πρὸς ἀοράτους συμπλοκάς, ἐχώρησας πανεύφημε, καὶ κατετραυμάτισας, τῶν δαιμόνων, τὰς φάλαγγας· ὅθεν Ἀθανάσιε, ὁ Χριστὸς σὲ ἠμείψατο, πλουσίαις δωρεαῖς· διὸ Πάτερ, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Ὡς τῶν ἀϋλων οὐσιῶν θεωρὸν ἄριστον, καὶ πρακτικὸν ὑφηγητὴν παναληθέστατον, εὐφημοῦμέν σε ἡ ποίμνη σου, καὶ βοῶμεν, Μὴ ἐλλίπης ἱκετεύειν πρὸς τὸν Κύριον, λυτρωθῆναι πειρασμῶν καὶ περιστάσεων, τοὺς βοώντάς σοι, Χαίροις Πάτερ, Ἀθανάσιε.