Η επιστροφή στο παιδικό δωμάτιο δεν είναι πια προσωρινή λύση. Για όλο και περισσότερους νέους, είναι μια αναγκαστική επιστροφή στην οικογενειακή στέγη εξαιτίας του αυξανόμενου κόστους στέγασης και των περιορισμένων ευκαιριών για ανεξαρτητοποίηση.
Όλο και περισσότεροι νέοι μένουν με τους γονείς τους
Η εικόνα είναι γνώριμη, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στις ΗΠΑ: απόφοιτοι πανεπιστημίων που, αντί να ανοίξουν τα φτερά τους, επιστρέφουν στο παλιό παιδικό τους δωμάτιο. Δεν πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά για μια ευρύτερη κοινωνική τάση που εντείνεται χρόνο με τον χρόνο.
Τα στατιστικά επιβεβαιώνουν την εικόνα. Περίπου 1,5 εκατομμύριο περισσότεροι νέοι κάτω των 35 ετών ζουν σήμερα με τους γονείς τους σε σύγκριση με δέκα χρόνια πριν. Αυτό αντιστοιχεί σε αύξηση 6,3%, ποσοστό υπερδιπλάσιο από τη συνολική αύξηση του πληθυσμού αυτής της ηλικιακής ομάδας.
Οικονομικά αδιέξοδα καθυστερούν την ανεξαρτησία
Ο βασικός λόγος πίσω από αυτήν την τάση είναι οικονομικός. Η ανεξαρτησία, είτε μέσω ενοικίασης είτε μέσω αγοράς κατοικίας, έχει γίνει απλησίαστη για πολλούς νέους. Τα ενοίκια στις μεγάλες πόλεις αυξάνονται σταθερά κατά περίπου 4% κάθε χρόνο, ενώ οι μισθοί των νέων εργαζομένων ανεβαίνουν μόλις κατά 0,6%. Αυτό το χάσμα καθιστά δύσκολη την έναρξη της ενήλικης ζωής με σταθερότητα και ασφάλεια.
Η έλλειψη διαθέσιμων κατοικιών επιτείνει το πρόβλημα
Όπως αναφέρει το Reuters, σημαντικό ρόλο παίζει και η έλλειψη διαθέσιμης κατοικίας. Η ζήτηση ξεπερνά κατά πολύ την προσφορά, ιδίως σε πόλεις με έντονη επαγγελματική δραστηριότητα και ελκυστικές συνθήκες ζωής, όπως η Νέα Υόρκη και το Σαν Φρανσίσκο. Οι αυστηρές πολεοδομικές ρυθμίσεις, σε συνδυασμό με την αντίδραση των κατοίκων σε νέες κατασκευές, εμποδίζουν την ανάπτυξη νέων κατοικιών.
Το παράδειγμα του Όστιν δείχνει έναν άλλο δρόμο
Στο Όστιν του Τέξας, τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά. Εκεί, η απλούστευση των πολεοδομικών διαδικασιών οδήγησε σε εκρηκτική αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας. Το αποτέλεσμα ήταν η μείωση των ενοικίων κατά 10% μέσα σε ένα έτος και έως 22% σε διάστημα δύο ετών. Χάρη σε αυτή τη στρατηγική, το Όστιν έχει σήμερα αισθητά λιγότερους νέους που συγκατοικούν με τους γονείς τους, σε σύγκριση με άλλες μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ.
Η συγκατοίκηση με τους γονείς: ανακούφιση ή περιορισμός;
Η παραμονή στο πατρικό σπίτι δεν είναι κατ’ ανάγκην αρνητική. Πολλοί νέοι απαλλάσσονται από τα έξοδα ενοικίου, κάτι που τους επιτρέπει να αποταμιεύσουν και να προετοιμαστούν οικονομικά για το επόμενο βήμα, όπως η αγορά σπιτιού. Πράγματι, από το 2016 και μετά, παρατηρείται μικρή αύξηση στην ιδιοκατοίκηση ατόμων ηλικίας 25 έως 34 ετών στις ΗΠΑ.
Ωστόσο, η συγκατοίκηση έχει και αρνητικές πλευρές. Μπορεί να περιορίσει τις ευκαιρίες για νέες γνωριμίες και δημιουργία σχέσεων, συμβάλλοντας στην τάση οι Αμερικανοί να παντρεύονται και να αποκτούν παιδιά σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία. Αυτό, με τη σειρά του, επηρεάζει την ψυχική υγεία και την αίσθηση προσωπικής εξέλιξης.
Επιπλέον, πολλοί νέοι που ζουν μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα αναγκάζονται να εργάζονται σε θέσεις άσχετες με τις σπουδές ή τα ενδιαφέροντά τους, γεγονός που μειώνει την εργασιακή ικανοποίηση.
Επιπτώσεις στην κοινωνία και το μέλλον
Το πρόβλημα δεν σταματά στους νέους. Η στεγαστική κρίση επηρεάζει την οικονομία συνολικά. Η μειωμένη κινητικότητα εργατικού δυναμικού περιορίζει την παραγωγικότητα και την καινοτομία. Παράλληλα, η καθυστέρηση στη δημιουργία οικογενειών εντείνει το φαινόμενο της γήρανσης του πληθυσμού, κάτι που μακροπρόθεσμα απειλεί τη βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών και ασφαλιστικών ταμείων.
Η ανάγκη για λύσεις και νέες πολιτικές
Μία πιθανή λύση είναι η απελευθέρωση της οικοδομικής δραστηριότητας σε περιοχές με μεγάλη ζήτηση εργασίας και κατοικίας. Η άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων θα μπορούσε να οδηγήσει σε περισσότερες κατοικίες, χαμηλότερα ενοίκια και πιο εύκολη μετάβαση των νέων στην ανεξάρτητη ενήλικη ζωή.
Όπως καταλήγει και το Reuters, το υψηλό κόστος στέγασης αποτελεί πραγματικό εμπόδιο για την ενηλικίωση. Αν θέλουμε μια κοινωνία με νέους οικονομικά ανεξάρτητους και κοινωνικά δραστήριους, θα πρέπει να τους δοθούν οι κατάλληλες ευκαιρίες και συνθήκες για να το πετύχουν.