Η ιστορική συνάντηση του Πάπα Λέοντα ΙΔ΄ και του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στη Νίκαια της Βιθυνίας, 1.700 χρόνια μετά την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο, αποτελεί μια κίνηση υψηλού συμβολισμού για τον σύγχρονο χριστιανικό κόσμο.
Μαζί απήγγειλαν το «Πιστεύω» στη Νίκαια
Σε κοινή λειτουργία στο Ιζνίκ της Τουρκίας, ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος απήγγειλαν από κοινού το Σύμβολο της Πίστεως, σε μια πρωτοφανή τελετή που υπογραμμίζει τις προσπάθειες για ενότητα των Χριστιανών. Η τελετή πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 28 Νοεμβρίου 2025, παρουσία πολυάριθμων πιστών, στον ιστορικό χώρο της παλαιοχριστιανικής βασιλικής του Αγίου Νεοφύτου.
Η επίσκεψη του Πάπα στην Τουρκία είχε ως επίκεντρο αυτή την κοινή εμφάνιση με τον Πατριάρχη, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη επιστροφής στις κοινές ρίζες της πίστης. Η επιλογή της Νίκαιας δεν ήταν τυχαία, καθώς εκεί συνετάχθη το Σύμβολο της Πίστεως κατά την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο του 325 μ.Χ.
Ένα κοινό μήνυμα ενότητας
Η εικόνα των δύο θρησκευτικών ηγετών να προσεύχονται πλάι-πλάι σηματοδοτεί κάτι πολύ περισσότερο από μια τελετουργική πράξη. Όπως τόνισαν και οι δύο, η κοινή τους παρουσία είναι κάλεσμα σε διάλογο, συνύπαρξη και ενότητα.
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, στην ομιλία του, συνέδεσε τη σημερινή τελετή με τη συνέχεια της πίστης μέσα στον χρόνο:
«Επιστρέφουμε στο λίκνο της χριστιανικής πίστης», ανέφερε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως «είναι ώρα να ακούσουμε όλες τις φωνές των πιστών». Θύμισε ότι, παρά τις ιστορικές εντάσεις, η παρακαταθήκη της Πρώτης Συνόδου παραμένει ζωντανή και τιμάται με «κοινή ευλάβεια και κοινή ελπίδα».
Ειδική αναφορά έκανε στον ρόλο του Συμβόλου της Πίστεως, το οποίο χαρακτήρισε «σπόρο για ολόκληρη τη χριστιανική ύπαρξη». Όπως είπε:
«Με την πίστη της Νικαίας να φλέγεται στις καρδιές μας, ας τρέξουμε τον δρόμο της ενότητας».
Παράλληλα, ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ συγκινήθηκε από τη μεγάλη συμμετοχή των πιστών και μίλησε για μια «πολύτιμη ευκαιρία» επιστροφής στο σημείο όπου οι πρώτοι Επίσκοποι όρισαν τις βάσεις της πίστης. Για τον ίδιο, η Νίκαια αποτελεί υπενθύμιση πως οι ιστορικές ρωγμές μπορούν να μετατραπούν σε γέφυρες ενότητας.
Μια λειτουργία που κοιτάζει και προς το μέλλον
Η κοινή λειτουργία δεν ήταν απλώς φόρος τιμής στο παρελθόν, αλλά και μια πράξη που επιχειρεί να ανοίξει τον δρόμο για μελλοντικές συγκλίσεις. Η Νίκαια, πέρα από το ιστορικό της φορτίο, επανέρχεται στο προσκήνιο ως σύμβολο συνάντησης και διαλόγου, σε έναν κόσμο που συνεχίζει να δοκιμάζεται από θρησκευτικές διασπάσεις.
Το Ιζνίκ, με πληθυσμό περίπου 45.000 κατοίκους και πλούσια παράδοση στην κεραμική, βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο λόγω της θρησκευτικής του ιστορίας. Τα θεμέλια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής που ήρθαν πρόσφατα στο φως, συνέβαλαν στο να δοθεί ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα στην επίσκεψη.
Ο τόπος που ενώνει αλλά και πληγώνει
Ωστόσο, η πόλη κουβαλά και μια δύσκολη κληρονομιά: ήταν το καταφύγιο των Βυζαντινών αυτοκρατόρων μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, μια στιγμή που παραμένει επώδυνη για τις σχέσεις Καθολικών και Ορθοδόξων. Το ότι οι δύο ηγέτες βρέθηκαν μαζί και προσευχήθηκαν σε αυτόν τον χώρο, ερμηνεύεται από πολλούς ως πράξη συμφιλίωσης και υπέρβασης.
Ένα μήνυμα πίστης και ελπίδας
Για τον Πάπα Λέοντα και τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, η σημερινή λειτουργία στη Νίκαια δεν είναι μόνο μια τιμητική επιστροφή στις ρίζες, αλλά και μια ελπιδοφόρα ματιά στο μέλλον. Σε έναν ταραγμένο κόσμο, όπου η πίστη συχνά διασπάται, το κάλεσμα τους υπενθυμίζει ότι η ενότητα παραμένει πιθανή, έστω και εύθραυστη.
Η Νίκαια μετατρέπεται έτσι ξανά σε σύμβολο. Όχι μόνο ως σημείο εκκίνησης για τον Χριστιανισμό, αλλά και ως τόπος όπου οι Εκκλησίες μπορούν να ξαναβρούν έναν κοινό βηματισμό — όχι μέσα από την άρνηση της Ιστορίας, αλλά μέσα από την αναγνώρισή της.
