Η Ελλάδα, όπως αναφέρουν οι New York Times, φτάνει σε ένα ορόσημο, σε μία από τις πιο καταστροφικές χρηματοπιστωτικές κρίσεις που έπληξαν την Ευρώπη.
Σήμερα η χώρα θα τερματίσει επίσημα την εξάρτησή της από τη διάσωση, ανοίγοντας έναν δρόμο για μια νέα εποχή οικονομικής ανεξαρτησίας.
Η οικονομία επιστρέφει αργά στην ανάπτυξη και οι Ευρωπαίοι ηγέτες κηρύσσουν το τέλος μιας κρίσης χρέους που σχεδόν διέλυσε το ευρώ.
Αλλά το τίμημα της προφανούς ανάκαμψης της Ελλάδας είναι σκληρό. Μια μαζική κάμψη, σε συνδυασμό με σχεδόν μια δεκαετία από έντονες περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων για την αποκατάσταση των οικονομικών του έθνους, άφησε πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού των 10 εκατομμυρίων κοντά στα όρια της φτώχειας, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
Τα εισοδήματα των νοικοκυριών μειώθηκαν κατά περισσότερο από 30% και πάνω από το ένα πέμπτο των ατόμων δεν είναι σε θέση να πληρώσουν βασικά έξοδα όπως το ενοίκιο, το ρεύμα και τα τραπεζικά δάνεια. Το ένα τρίτο των οικογενειών έχει τουλάχιστον ένα άνεργο μέλος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η περίπτωση του Δημήτρη Ζαφειρίου, ενός ειδικού στις μεταλλικές κατασκευές, που κατάφερε επιτέλους να βρει δουλειά πλήρους απασχόλησης, χωρίς ωστόσο να παίρνει τα χρήματα που έπαιρνε προ κρίσης.
«Τώρα δεν περισσεύουν καθόλου χρήματα στο τέλος του μήνα» λέει ο 47χρονος Ζαφειρίου, με ένα θλιμμένο χαμόγελο. «Αλλά ακόμη κι αυτό είναι καλύτερο από πριν που δεν μπορούσαμε καν να πληρώσουμε τους λογαριασμούς μας».
Ο Ζαφειρίου ανήκε στην ομάδα αυτή των Ελλήνων που αναζητούσαν συνεχώς μια εργασία και προσπαθούσε να ζήσει με ένα σποραδικό εισόδημα. Όπως και πολλοί Έλληνες, η ζωή του ανατράπηκε κατά τη διάρκεια της χαμένης αυτής δεκαετίας, που σηματοδοτήθηκε από την αχαλίνωτη ανεργία, τις απότομες περικοπές μισθών και την αύξηση των προσωπικών χρεών.
Τώρα πλέον ο κ. Ζαφειρίου παίρνει μισθό 800 ευρώ – ένα ποσό πολύ μικρότερο από τα 1.500 ευρώ που συνήθιζε να παίρνει προ κρίσης, στην κατασκευαστική εταιρεία που εργαζόταν επί 20 χρόνια. Όταν η κρίση έπληξε την Ελλάδα, η επιχείρηση στην οποία εργαζόταν καθυστέρησε την καταβολή των μισθών, πρώτα κατά δύο μήνες, στη συνέχεια τέσσερις – μια πρακτική που έγινε κοινή σε πολλές επιχειρήσεις.
Η σύζυγός του, Σωτηρία, παρέμεινε απλήρωτη για σχεδόν έναν χρόνο το 2013, όταν η αλυσίδα των ελληνικών σούπερ μάρκετ στην οποία εργαζόταν κήρυξε πτώχευση. Μια άλλη εταιρεία την εξαγόρασε και ο μηνιαίος μισθός των 1.100 ευρώ μειώθηκε στα 800 ευρώ.
Οι λογαριασμοί της οικογένειας έγιναν γρήγορα ανυπέρβλητοι. Δεν μπορούσαν πλέον να πληρώνουν το ρεύμα ή το δάνειο για το μικρό τους διαμέρισμα των δύο υπνοδωματίων στο Κερατσίνι. Το μόνο πράγμα που τους προστατεύει από την έξωση, όπως και χιλιάδες άλλους Έλληνες, ήταν ένας νόμος που απαγόρευε στις τράπεζες να πάρουν τα περισσότερα σπίτια των δανειοληπτών.
Η οικογένεια αναγκάστηκε να κόψει τις δαπάνες για ρούχα και σούπερ μάρκετ και σταμάτησε τη θεραπεία της 13χρονης κόρης της, Άννα Μαρίας, που έχει δυσλεξία. Χωρίς ρευστό, ο Ζαφειρίου πούλησε όλα τα χρυσά κοσμήματα της οικογένειας, εκτός από τον βαπτιστικό σταυρό της κόρης του.
Με τη νέα του δουλειά, όμως, τα πράγματα ανατρέπονται. Ο πρωταρχικός στόχος της οικογένειας είναι η εξόφληση όλων των χρεών το συντομότερο δυνατόν, ακόμη κι αν αυτό δεν αφήνει καθόλου χρήματα στο τέλος του μήνα.
«Η Ελλάδα βελτιώνεται» λέει ο κ. Ζαφειρίου. «Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα πράγματα άλλαξαν».
Ακόμη και μετά τη διάσωση, η Ελλάδα θα πρέπει να είναι σε περιορισμό, ενώ οι πιστωτές θα παρακολουθούν τη δημοσιονομική της πειθαρχία και την πρόοδο στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, σημειώνει η εφημερίδα, υποσχέθηκε να διευκολύνει τους πολίτες που έχουν πληγεί. Η ανεργία μειώθηκε στο 19,5% από 28%, αλλά παραμένει η υψηλότερη στην Ευρωζώνη. Ο κ. Τσίπρας στοχεύει να ξεκινήσει την πώληση ελληνικών ομολόγων ξανά στις χρηματοπιστωτικές αγορές εντός δύο ετών.
Αυτή η προοπτική έχει δώσει την αίσθηση ότι η κρίση μπορεί τελικά να εξασθενεί. Ωστόσο, για τη συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων η αγορά εργασίας στην Ελλάδα παραμένει ένα τραχύ τοπίο.
Προκειμένου να καταστήσουν την οικονομία της χώρας πιο ανταγωνιστική, οι πιστωτές της Ελλάδας (το ΔΝΤ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή) έθεσαν όρους λιτότητας που περιελάμβαναν την αναστολή των συλλογικών διαπραγματεύσεων και την ελάφρυνση των όρων προσλήψεων. Οι μισθοί στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα μειώθηκαν περισσότερο από 20%. Ο μηνιαίος κατώτατος μισθός μειώθηκε στα 586 ευρώ το 2012, ο δεύτερος χαμηλότερος στην Ευρωζώνη, από 751 ευρώ.
Σήμερα, οι περισσότερες θέσεις εργασίας δίνουν τον κατώτατο μισθό. Το ήμισυ τουλάχιστον περιλαμβάνει συμβάσεις προσωρινής ή μερικής απασχόλησης. Αν και αυτό συμβάλλει στη μείωση των ποσοστών ανεργίας, πολλοί υπάλληλοι του ιδιωτικού τομέα παίρνουν τώρα πολύ χαμηλούς μισθούς. Άλλοι εργάζονται ακόμη πιο επισφαλώς, χωρίς καθόλου σύμβαση, καθώς οι εργοδότες προσπαθούν να αποφύγουν την καταβολή υπερωριών και εισφορών.
Μπορεί η έξοδος από τα μνημόνια να είναι ένα θετικό βήμα για την Ελλάδα, ωστόσο οι πολίτες της παραμένουν επιφυλακτικοί.
Όπως λέει και η 50χρονη Γεωργία Παυλιώτη, πρώην υπάλληλος σε εταιρεία δημοσκοπήσεων και νυν νταντά με μισθό 450 ευρώ τον μήνα: «Το τέλος της διάσωσης δεν θα φέρει καμία αλλαγή στη ζωή μας. Εμείς απλά επιβιώνουμε, δεν ζούμε».